Zonder spot(ify) naar Brazilië

In tijden van ‘vliegschaamte’ en met een Greta Thunberg die per zeilboot naar New York reist, word je wat vies bekeken als je nog met een vliegtuig naar Brazilië reist.
En toch: ik word getroost bij de wetenschap dat heel het ‘internet-en-smartphonegebeuren’ evenveel uitstoot als alle vliegtuigen samen.
Hoezo? Ik ben één van de ambassadeurs van de ‘Grootouders van het klimaat’. Kan ik zo gemakkelijk mijn vliegschaamte wegvagen?
In het ticket is een TGV-rit Brussel-Parijs (luchthaven) inbegrepen. Dat geeft je de kans om rustig te lezen en vervolgens te schrijven. De weekendkrant geeft een uitvoerig interview met Jonathan Safran Foer. Je weet wel, die Amerikaanse auteur van ‘Dieren eten’. Nu komt hij met een nieuw werk naar buiten: ‘Het klimaat zijn wij’. Een mild boek dat niet stelt dat we géén vlees of zuivelproducten meer mogen eten, maar wel dat we best zouden beginnen met minder dierlijke eiwitten tot ons te nemen. Interessant, al vergeet hij in zijn pleidooi de uitstoot van het internetcomplex.
Giel van den Broeck, doctoraatsstudent bij het aan de KU Leuven gelieerde Energyville, bevestigt die impact: “Het totale elektriciteitsverbruik van het internet wordt geschat op 400 terrawattuur per jaar. 14 procent daarvan gaat over het doorgeven van data, 38 procent naar de toestellen van de eindgebruiker. Zo’n 200 terrawattuur wordt gebruikt in de datacenters die alle gegevens opslaan en verwerken. Dat is op jaarbasis 2,5 keer zoveel als het totale elektriciteitsverbruik van België. Vertaald naar CO2 heeft het internet een aandeel van 2 procent van de globale emissies – dat is het equivalent van de brandstofemissies van de luchtvaartindustrie.”

Hallo? En wat heeft Spotify daarmee te maken?

Het toenemende succes van streamingsdiensten als Spotify en Netflix heeft er een groot aandeel in.
Dat laatste is volgens het tijdschrift Nature in de VS goed voor één derde van het jaarlijkse internetverbruik. Dat is niet zo verwonderlijk als films in HD gestreamd worden aan 1 gigabyte per uur/per gebruiker. Het verbruik van Spotify is ook niet van de poes. De Spotify-muziekbibliotheek draait, zoals elke streamingsdienst op datacenters en wordt verzonden via mobiele netwerken voor ze uit smartphones en laptops weerklinkt. Aan elk deel van die keten hangt een energiekost vast. Wanneer de onderzoekers van de Universiteit van Glasgow zowel de plastickost van CD-productie als de elektriciteitskost van streaming naar broeikasgassen vertaalden, kwamen ze tot een opvallende vaststelling. In het piekjaar 2000 stonden CD’s voor 157 miljoen kilo uitstoot. Streaming klokte in 2016 al af op 200 miljoen kilo.
Anno 2018 beschreef hetzelfde Nature dat de elektriciteitsvraag door ICT tegen 2030 kan groeien tot 8 of zelfs 21 procent van het totale energieverbruik.
Vlees eten – vooral rundvlees – en zuivelproducten staan voor een hoge uitstoot, maar misschien is het toch ook zinnig dat we eens stilstaan bij ons alomtegenwoordige smartphonegebruik.

Spotten met Bolsonaro?

Ik ben op weg naar het land waar een president verkozen raakte door populistische praat, maar de sociale media speelden hierbij alleszins een versterkende rol. Wat is het eerste dat Brazilianen mij vragen bij de organisatie van zo’n nieuwe tournee? “Welk is Whatsapp-nummer?”. Da’s wat moeilijk, want ik gebruik een oeroude Nokia van 2003. Van de 208 miljoen Brazilianen zitten er dan ook 120 miljoen dagelijks op Whatsapp. De propagandamachine van Bolsonaro had dat goed begrepen en bestookten vlak voor de verkiezingen miljoenen Brazilianen met fake news over de tegenstrever. Operatie geslaagd.
Ik reis nu naar een ander Brazilië. Verscheurd en in verval. De Progresso/Vooruitgang in de Nationale vlag is Regresso/Terugval geworden.
Wat kunnen we er als gringos nog betekenen? Laat ons maar de internationale dialoog verder zetten, digitaal en in real time. Uitstoot of niet. Laat ons maar niet spotten met de man, al maakt hij gekke bokkensprongen. Het massaal afbranden van Cerrado en Amazone is om aan de wereldwijd groeiende vleesvraag te voldoen. Omwille van die vraatzucht moet ook het woud in Bolivia eraan… en dàt met een linkse president.
Er is hoop: de trend om meer plantaardige eiwitten te eten zet door. Beyond Meat maakt een burger uit erwteneiwitten. Een paar maanden geleden zijn ze naar de beurs getrokken. Ze haalden de hoogste introductieprijs van de laatste twintig jaar. En internetreuzen doen inspanningen om hun energiegebruik te vergroenen. Nu wij met onze smartphones nog.
Zeg dat Whatsapp het gezegd heeft.
Luc Vankrunkelsven,
8 september 2019.
Luchthaven Charles de Gaulle, Parijs.