Wordt Tony Blair de eerste president van Europa?

Na wat ultiem gesjacher bereikten de Europese leiders op 19 oktober in Lissabon een akkoord over de tekst van het Hervormingsverdrag, dat de ter ziele gegane grondwet moet vervangen. Onmiddellijk begonnen de speculaties over de naam van de eerste vaste voorzitter van de Raad, waarbij herhaaldelijk de naam viel van Tony Blair.

Is het zinvol de laatste knopen te vermelden die de regeringsleiders en staatshoofden in Lissabon moesten doorhakken? De Bulgaren mogen de ‘euro’ in het cyrillisch ‘evro’ schrijven, de Oostenrijkers mogen nog vijf jaar Duitse studenten aan hun universiteiten weigeren, de Tsjechen verkregen dat het in principe mogelijk blijft in de toekomst bevoegdheden van de Unie weer over te dragen aan de lidstaten, de Italianen krijgen een extra zetel in het Europees Parlement zodat zij hun rang behouden als gelijken van Frankrijk en Groot-Brittannië, de Polen mogen vast een advocaat-generaal leveren bij het Europees Hof van Justitie en worden dus erkend als grote lidstaat… De Polen verkregen ook dat een lidstaat een beslissing kan opschorten wanneer zij oordeelt dat haar fundamentele belangen op het spel staan, ook wanneer het wettelijk minimum van vier lidstaten om de beslissing te blokkeren niet bereikt is…

Veel stelden al die schermutselingen niet voor, en de Europese top eindigde dan ook enkele uren vroeger dan gewoonlijk, nog voor het daglicht begon te schemeren. De fundamentelere toegevingen waren eerder al verworven: Groot-Brittannië en Polen zijn niet gebonden door het Handvest van de grondrechten, en Groot-Brittannië kan zich onttrekken aan Europese beslissingen op het gebied van politie- en justitiesamenwerking[1].

Andere zaken stonden nooit ter discussie: de open markteconomie en de vrije concurrentie, de rol van de Europese Centrale Bank, het stabiliteitspact… Nochtans wortelt hier het onbehagen dat de Franse en Nederlandse kiezers ertoe bracht de Europese grondwet te verwerpen.

Het Hervormingsverdrag zal de geschiedenis ingaan als het Verdrag van Lissabon. De Europese staatshoofden en regeringsleiders willen het op 13 december in Lissabon plechtig ondertekenen[2]. Daarna moet het worden geratificeerd door de lidstaten, indien mogelijk vóór de Europese verkiezingen van juni 2009. Het is immers de bedoeling dat de Europese kiezers zich niet bemoeien met dit verdrag, ook niet via de Europese verkiezingen. Bij referenda in Frankrijk en Nederland hebben zij getoond deze verantwoordelijkheid niet aan te kunnen, dus doen de Europese leiders het maar zelf, zonder enig mandaat van de kiezer.

Het Verdrag van Lissabon voert zoals de afgevoerde grondwet fundamentele bestuurlijke hervormingen door. Het is de meest fundamentele hervorming sinds het Verdrag van Maastricht (1992), na enkele halfslachtige pogingen in Amsterdam (1997) en Nice (2000)[3].

De beslissingsprocedures worden hervormd om de Unie slagkrachtiger te maken. Er komt een nieuw stemsysteem in de Raad vanaf 2014, of ten laatste 2017[4]. Materies zoals migratie, asiel, politie- en justitiesamenwerking vallen voortaan onder de normale communautaire procedure[5].

Ook andere institutionele hervormingen versterken de top van de Unie: er komt een vaste Voorzitter van de Raad, die het gezicht moet worden van de Europese Unie, voor een termijn van twee en een half jaar, eenmaal verlengbaar (nu rouleert het voorzitterschap zesmaandelijks); de Hoge Vertegenwoordiger voor het Buitenlands Beleid krijgt een versterkte positie; idem voor de Voorzitter van de Europese Commissie; vanaf 2014 wordt de Europese Commissie kleiner, en onafhankelijker van de lidstaten[6].

De Voorzitter van de Raad en de nieuwe Hoge vertegenwoordiger voor het Buitenlands Beleid zouden al op 1 januari 2009 in functie treden, dus nog voor de Europese verkiezingen.

Tegenover deze aanzienlijke centralisatie van de instellingen staan geen wezenlijke democratische hervormingen: het Europees Parlement krijgt geen wetgevend initiatiefrecht, de democratische controle op de Ministerraad en op de Commissie wordt niet versterkt, en de rol van de nationale parlementen blijft marginaal. Het Europees Parlement kiest voortaan de voorzitter van de Commissie, maar op voorstel van de Raad. Ook hier raakt het Europees Parlement dus niet verder dan een vetorecht.

Op de top begonnen onmiddellijk de speculaties over wie de eerste permanente voorzitter wordt van de Raad. De oud-premier van Groot-Brittannië Tony Blair blijkt een frontrunner voor de post, met de steun van de huidige Britse premier Gordon Brown en de Franse president Nicolas Sarkozy.

Dat kan eigenaardig lijken, want het was Tony Blair die de Europese Unie hopeloos verdeelde door voluit te gaan voor de oorlog in Irak. Daarmee zette hij zichzelf buitenspel voor een centrale rol in Europa, en moest hij zijn Europese ambities opbergen. Bovendien is Groot-Brittannië niet bepaald de beste leerling in de Europese klas. Maar misschien wordt geredeneerd dat de stroper de beste boswachter kan worden? Misschien is Tony Blair juist om al die redenen de geknipte man om de versterkte en nieuwe Europese bevoegdheden en instrumenten om te zetten in daadwerkelijk Europees beleid, meer bepaald op gevoelige domeinen zoals politiesamenwerking, migratie en buitenlands beleid? Vast staat dat een sociaaldemocraat steeds de beste keuze is om een neoliberaal beleid door te duwen (zie voorbeelden als Jacques Delors, Pascal Lamy, Strauss-Kahn,…).

De zoektocht naar een nieuwe Europese samenhang gaat onverminderd verder. Dit wordt in de media vertaald in de al dan niet goede verstandhouding tussen de Duitse bondskanselier Angela Merkel, Gordon Brown en Nicolas Sarkozy. Nicolas Sarkozy is nog steeds het actiefst, meer bepaald op het vlak van het buitenlands beleid van de Unie (zie verder).

Volgens een opiniepeiling van de Financial Times is een meerderheid van de Fransen, Duitsers, Britten, Italianen en Spanjaarden voorstander van een volksraadpleging over het nieuwe EU-verdrag. De druk voor een democratisch en sociaal Europa houdt aan. In verschillende landen worden initiatieven opgezet om een referendum af te dwingen, maar het blijft een open vraag of deze initiatieven zullen slagen het Europees eenheidsdenken te doorbreken.

Ook het sociaal verzet in de Europese Unie gaat onverminderd voort. Frankrijk kende op donderdag 18 oktober een staking in het openbaar vervoer tegen de geplande ingrepen in het pensioenstelsel, die de mobilisatie tegen gelijksoortige plannen in 1995 overtrof. In Duitsland werd dezelfde dag gestaakt aan het spoor voor kortere werktijden en betere lonen. Rome kende het weekend daarna een grote betoging (“1 miljoen betogers”, in werkelijkheid 100.000 à 200.000) tegen de flexibilisering van de arbeidsmarkt en de pensioenhervorming van de regering Prodi…

Ook de Europese top in Lissabon zelf werd beantwoord met een syndicale betoging met 200.000 deelnemers, de grootste in Portugal in decennia. De betoging was gericht tegen de flexibiliseringsplannen van de Europese Commissie.

“Door flexibele contracten en gemakkelijke ontslagregelingen centraal te plaatsen ondermijnt de Commissie de stabiliteit van banen en versterkt zij de positie van de werkgevers“, aldus het Europees Vakverbond (EVV) in een mededeling aan de vooravond van de Europese top.

Maar aan dit alles hebben de Europese leiders geen boodschap. Onverstoorbaar gaan zij verder. Zij weten dat het EVV en de sociaaldemocratie hun lot verbonden hebben met het succes van de Europese eenmaking, en de strijd voor een sociaal en democratisch Europa hieraan ondergeschikt maken. Blaffende honden bijten dus niet. Enkel in Ierland komt er een referendum, als het van de Europese leiders afhangt.

Jacques Rogge, de Belgische voorzitter van de internationale Olympische beweging, heeft de Europese Unie gevraagd dat sport niet onder de marktregels zou vallen. Dat is niet zonder belang. Een beperking op het aantal buitenlandse spelers in een voetbalploeg is bijvoorbeeld strijdig met de marktregels van de EU. De zogenaamde “G-14”, de veertien rijkste Europese voetbalclubs heeft dan weer gevraagd dat de Europese marktregels wel degelijk zouden gelden voor de sport.

Zweden moet zich voor de Europese Commissie verantwoorden omdat het informatie over genetisch gewijzigd graan van Monsanto heeft getoond aan Greenpeace. Monsanto had de Nederlandse regering gevraagd het graan te mogen importeren. Maar wanneer dit graan Nederland binnenkomt, kan het vrij circuleren in de Europese binnenmarkt. Daarom bestaat er een procedure die andere lidstaten de kans geeft zich tegen de import van genetisch gewijzigde organismen (ggo’s) te verzetten. Zo raakte Zweden bij de discussie betrokken. De Zweedse regering meende, in tegenstelling tot de Nederlandse, dat dergelijke beslissing in alle openheid moet worden genomen, en gaf Greenpeace de informatie die het vroeg. Dat kan niet volgens de Commissie, die meent dat alle lidstaten gebonden zijn wanneer één lidstaat informatie als vertrouwelijk klasseert. Het volstaat dan dat een bedrijf als Monsanto zich richt tot de minst transparante lidstaat, opdat de informatie in gans de EU als vertrouwelijk zou gelden: na de ecologische en sociale dumping, de transparantiedumping?

Inmiddels zijn al 15 ggo’s toegelaten in de interne markt. Wanneer een onvoldoende grote meerderheid van lidstaten zich verzet, heeft de Europese Commissie het laatste woord (volgens de zgn. comitologieprocedure).

Op 16 oktober betoogden truckers uit elf Europese landen voor het Europees Parlement in Brussel. Zij eisen gelijke lonen voor Europese chauffeurs om sociale dumping tegen te gaan. Zij eisen ook dat er Europese regels komen voor betaalbare en bewaakte rustplekken.

Binnen de Europese Commissie is het tot een scherpe discussie gekomen over het voorstel telecommunicatiebedrijven te verplichten zich op te splitsen in netwerkbeheerders en dienstverleners. Dit lijkt als twee druppels water op de ‘ontbundeling’ die de Commissie voorstelt in de energiesector. Europees commissaris Viviane Reding wil door de splitsing de concurrentie in de sector opdrijven, maar zij wil tegelijk een Europese regulator oprichten om toezicht te houden op de splitsing. Dat laatste voorstel is te ‘bureaucratisch’ voor andere neoliberale scherpslijters in de Commissie, zoals Neelie Croes en Gunther Verheugen. Die vinden de splitsing ook een slecht idee, omdat het grote investeringen in de telecommunicatie zou afremmen.

De Europese Unie besliste na het goederentransport nu ook vanaf 2010 het internationaal reizigersverkeer per spoor te liberaliseren. Er komen Europese normen voor treinmachinisten. Het Europees Parlement wilde ook het nationaal reizigersverkeer liberaliseren vanaf 2017, maar daar staken enkele lidstaten (Frankrijk, Nederland, Luxemburg en België) een stokje voor. Eerst moet de marktsituatie worden geëvalueerd. Om de liberaliseringspil te vergulden nam de EU enkele maatregelen in verband met de rechten van de reizigers,

Vanaf 2011, of uitzonderlijk voor enkele lidstaten 2013, wordt de Europese postsector volledig geliberaliseerd, brievenpost onder de 50 gram inbegrepen. Er komen wel regels voor ‘universele dienstverlening’, maar enkel voor private gebruikers, niet voor zakenpost. Private gebruikers moeten overal basis postdiensten kunnen genieten aan hetzelfde nationaal tarief. Dat belet niet dat dit tarief, voor iedereen gelijk, volgens de verwachtingen met 50 procent zal stijgen, terwijl de prijs van zakenpost onder druk van de concurrentie zou dalen. Omdat niets gratis is zullen de 5,2 miljoen mensen die in de sector hun brood verdienen de rekening betalen voor de goedkopere zakenpost.

Om de populariteit van de EU wat op te krikken werd een globaliseringsfonds opgericht. Werknemers die hun job verliezen “ten gevolge van de globalisering” krijgen uit dit fonds financiële steun, als het gaat om minstens 1000 werknemers. Het fonds beschikt over maximum 500 miljoen euro per jaar. Tot nog toe werden sommen uitgekeerd voor getroffen werknemers van Peugeot-Citroën en Renault uit Frankrijk, BenQ uit Duitsland en Perlos uit Finland.

Het Europees Hof van Justitie heeft beslist dat de lidstaten het recht hebben een verplichte pensioenleeftijd op te leggen. Dat kan vanzelfsprekend lijken, omdat de sociale zekerheid en de arbeidswetgeving een bevoegdheid zijn van de lidstaten. Maar de EU verbiedt allerlei vormen van discriminatie, ondermeer op grond van de leeftijd. Dus had een Spaanse manager zich tot het Europees Hof gewend om zich te beklagen over het feit dat hij was afgedankt, enkel en alleen gelet om zijn leeftijd. Het Hof wees de klacht af, en stelde dat lidstaten een verplichte pensioenleeftijd mogen opleggen, alleen echter op voorwaarde dat dit expliciet of impliciet past in een arbeidsmarktbeleid gericht op het bestrijden van de werkloosheid[7].

Het verbod van discriminatie op grond van leeftijd kwam in België ook in het nieuws omdat weddeverschillen uitsluitend op grond van de leeftijd (niet te verwarren met anciënniteit) voortaan verboden zijn[8].

In een ander geruchtmakend arrest besliste het Europees Hof dat de Duitse wet die een bevoorrechte positie geeft aan de deelstaat Nedersaksen in het kapitaal van de groep Volkswagen strijd is met de Europese regels, en meer bepaald met het vrij verkeer van kapitaal[9]. Het Hof is ondermeer niet overtuigd dat een bevoorrecht overheidsaandeel noodzakelijk was om de rechten van de werknemers te beschermen… Daarmee ligt de weg open voor Porsche, dat al meer dan 30% van VW in handen heeft, om Volkswagen over te nemen. Porsche zou de nieuwe groep het statuut van een Europese vennootschap willen geven, wat het mogelijk maakt de vertegenwoordiging van de arbeiders sterk te beperken vergeleken met het gewicht dat ze hebben in het Duitse systeem van de mitbestimmung. Vooral de VW-syndicalisten zullen de klos zijn. Porsche heeft 12.000 werknemers, VW heeft er 340.000. Via de Europese vennootschapsvorm krijgen de werknemers van Porsche en van VW elk een gelijk aantal vertegenwoordigers. Dit wordt nog aangevochten door de VW-vakbonden voor de Duitse rechter.

De euro wordt alsmaar sterker, en de onrust in Europa groeit, maar de Europese ministers van financiën raakten het niet eens over een gemeenschappelijk standpunt in de aanloop naar de topontmoeting met hun collega’s uit Amerika en Japan. Terwijl de Fransen het beleid van de Europese Centrale Bank onder vuur blijven nemen, houden de Duitsers vast aan het sterke eurobeleid. Toch evolueren de geesten. De Luxemburgse eerste minister Jean-Claude Juncker, die de eurogroep binnen de EU voorzit, zei dat de Euro weliswaar niet te sterk is, maar dat andere munten te zwak zijn…

Een probleem in de discussie is dat niemand zicht heeft op de impact van de crisis van de Amerikaanse hypotheekmarkt op de wereldconjunctuur.

Er valt iedere maand wel wat te beleven op de Europese energiemarkt. Dank zij hun geografische positie spelen landen als Oostenrijk en Hongarije een belangrijke rol als transitland voor gas en olie. Eind september lanceerde de Oostenrijkse uitbater van pijpleidingen OMV een vijandig overnamebod op zijn Hongaarse collega MOL, met het oog op een quasi monopoly op energietransport via de regio. Zoals gebruikelijk was het argument de concurrentie met het Russische Gazprom.

De Europese Unie strijdt met Rusland en China om de controle over de energierijkdommen van Centraal-Azië. Op aandringen van Duitsland heeft de Europese Unie de sancties verzacht tegen Oezbekistan die genomen werden nadat het dictatoriale regime er twee jaar geleden 200 betogers vermoorde in Andijan.

Er blijkt nu ook een andere kaper op de kust in Centraal-Azië: de VS hebben Turkmenistan aangeboden vloeibaar gemaakt gas te transporteren naar Amerika.

Het Europees Parlement besliste dat de uitstootnormen voor auto’s die de Europese Commissie voorstelde, te streng waren. Is wat het EP betreft de automobielindustrie belangrijker dat het klimaat?

Europees Commissaris Vladimir Spidla publiceerde een uitgebreid rapport over zwartwerk in de Europese Unie[10]. Volgens Spidla is een van de redenen van het zwartwerk dat de administratieve lasten en de sociale bijdragen te zwaar zijn. Dit lijkt onbetwistbaar: indien er geen sociale bijdragen waren, zou niemand ze ontduiken…

De Europese Commissie heeft nu formeel het voorstel gelanceerd van een ‘blue card’[11]. Met die kaart wil de Europese Commissie goed opgeleide migranten aantrekken, ondermeer doordat ze zich na verloop van tijd vrij kunnen vestigen in gans de EU. Om zeker te zijn dat het om gekwalificeerde arbeidskrachten gaat moeten de kandidaten aantonen dat ze een vast contract hebben met een overeengekomen loon dat gelijk is aan minstens driemaal het minimumloon.

Het project van de ‘blue card’ staat echter haaks op het feit dat iedere lidstaat zelf bepaalt welke economische migratie uit derde landen ze toelaat. In verschillende lidstaten is er verzet tegen het versterken van de migratie. Het neoliberale beleid heeft de sociale onzekerheid en zo ook de angst voor vreemdelingen versterkt, tot groot verdriet van ‘verlichte werkgevers’ die niet geven om de kleur van de kat, als ze maar muizen vangt. Bij de uitbreiding met tien nieuwe lidstaten was er al weerstand tegen de nieuwkomers.

Dit moet worden opgelost om een Europese ‘blue card’ mogelijk te maken. Vandaar dat de Commissie opteert voor een globale benadering, waarbij een hard Europees beleid tegen illegale immigratie van ongekwalificeerde arbeidskrachten (Frontex, VIS, …) gekoppeld wordt aan de ‘blue card’[12]. Landen in het zuiden worden onder druk gezet om mee te werken aan het ‘beheersen’ van de migratiestromen[13].

Het Hervormingsverdrag stroomlijnt de besluitvorming van de EU op het terrein van asiel en migratie. Het wordt dus uitkijken of de EU er in slaagt een volwaardig gemeenschappelijk migratiebeleid op poten te zetten, en of de vakbonden en de sociale bewegingen er in slagen op Europees vlak gestroomlijnd weerwerk te bieden. Misschien komt er al wat duidelijkheid op de volgende Europese top, op 13 december in Lissabon, waar de Europese leiders een poging zullen doen de bladzijde van de ‘institutionele discussies’ om te slaan en met inhoud bezig te zijn.

Om het voorgestelde migratiebeleid te rechtvaardigen verschijnt er rapport na rapport dat de Europese bevolking veroudert, en dat de Europese economieën gebukt gaan onder een groeiend tekort aan arbeidskrachten. Over de laatste 27 jaar is de Europese bevolking weliswaar aangegroeid met 8,2% tot bijna 500 miljoen, maar deze aangroei zou vooral te danken zijn aan immigratie. Zo zou in 2006 drie vierde van de bevolkingsaangroei in de EU te danken zijn aan migratie[14].

Volgens een studie van de Lisboncouncil, een veel geciteerde neoliberale Europese denktank, dreigen ook de nieuwe lidstaten uit Centraal- en Oost-Europa in hun ontwikkeling geremd te worden door gebrek aan menselijk kapitaal. De best opgeleide jonge krachten trekken immers westwaarts[15].

Europees Commissaris Fratini werkt verder aan pogingen Eurojust uit te bouwen tot een volwaardig Europees auditoraat. Eurojust bestaat uit vertegenwoordigers van parketten uit de lidstaten, om de strafvervolging van grote grensoverschrijdende misdrijven te coördineren. Deze vertegenwoordigers hebben een mandaat dat echter verschilt van lidstaat tot lidstaat, met ongelijke toegang tot hun respectieve nationale databanken, enz. Fratini wil Europese regelgeving over het statuut en de bevoegdheden van deze nationale vertegenwoordigers, om Eurojust beter te laten werken.

Sommigen dromen ervan Eurojust ook de bevoegdheid te geven op eigen initiatief Europese strafonderzoeken te lanceren, maar dit is voor verscheidene lidstaten nog een brug te ver. Ook voor Eurojust wordt het afwachten wat het effect zal zijn van de nieuwe spelregels indien het Hervormingsverdrag wordt goedgekeurd.

Indien het Hervormingsverdrag erdoor komt cumuleert de nieuwe Hoge vertegenwoordiger voor het Buitenlands Beleid voortaan de verantwoordelijkheden die nu nog gespreid liggen over de bevoegde Europese Commissaris, de Minister van Buitenlandse Zaken van de lidstaat die de Unie voorzit, en de huidige Hoge vertegenwoordiger. Hij krijgt ook een volwaardige diplomatieke dienst. Het blijft afwachten of deze institutionele hervorming leidt tot een hechter Europees buitenlands beleid, want op dit terrein blijft de unanimiteitsregel gelden, wat betekent dat iedere lidstaat de volle bevoegdheid behoudt over zijn buitenlands beleid.

Nicolas Sarkozy is daar een goed voorbeeld van. Hij blijft de initiatieven op elkaar stapelen.

Hij heeft voorgesteld dat Frankrijk opnieuw toetreedt tot de militaire structuur van de NAVO, op voorwaarde dat de NAVO – meer bepaald de Amerikanen en de Britten – haar verzet opgeeft tegen de uitbouw van een autonome Europese militaire poot. De NAVO moet zich ook beperken tot louter militaire doelstellingen, en de inzet van militaire middelen in humanitaire crises en natuurrampen overlaten aan de EU, die hiervoor over een specifieke commandostructuur beschikt. De militaire toekomst van de EU wordt een belangrijk thema wanneer Frankrijk in de tweede helft van 2008 de EU voorzit.

Sarkozy lanceerde samen met Gordon Brown al het voorstel van een Europees militair optreden in Tsjaad, om de gevolgen van de Darfurcrisis in het buurland Soedan op te vangen. De Europese ministerraad keurde dit voorstel op 16 oktober goed. Er zouden 2500 tot 3000 soldaten uit de EU worden ingezet, ter ondersteuning van 300 VN-politiemensen, in het oosten van Tsjaad en het noordoosten van de Centraalafrikaanse Republiek. Diezelfde 16 oktober kondigde de regering van Tsjaad de noodtoestand af wegens onlusten met minstens 20 doden.

Ook Iran werd door Sarkozy aangegrepen om het Europees buitenlands optreden te versterken: hij stelde voor dat de Europese Unie, desnoods buiten de VN om, eensgezind en autonoom harde sancties tegen Iran zou uitvaardigen. De EU is de belangrijkste handelspartner van Iran. Maar de voorstellen van Sarkozy vielen niet in goede aarde bij Europese lidstaten die nauwe economische banden hebben met Iran, en om dezelfde reden ook niet bij een aantal Franse bedrijven. Zo wordt Sarkozy onder de neus gewreven dat Europa niet om Iran heen kan als het voor energie minder afhankelijk wil worden van Rusland[16].

Sarkozy rekent vooral op Brown om het Europees veiligheids- en defensiebeleid vorm te geven. De relaties met Angela Merkel zijn wat verstoord door onenigheid over het monetair en economisch beleid van de Unie, en bovendien heeft Angela Merkel het in eigen land moeilijk om het Duits militair optreden in Afghanistan te verdedigen. Een meerderheid van de Duitse publieke opinie ziet dit optreden niet zitten.

En wat met Rusland? Mede door toedoen van de Poolse Kaczinskybroeders zitten de relaties tussen de EU en Rusland in een impasse. Angela Merkel, zelf belaagd door de Polen, wilde onder het Duitse voorzitterschap de Europese rangen absoluut gesloten houden, gelet op de kritische fase waarin de onderhandelingen zaten over het Hervormingsverdrag. Dus kregen de Polen hun zin, en leverde de vorige top tussen de EU en Rusland niets op[17]. Ondertussen verloren de Kaczinsky’s de verkiezingen in Polen. Angela Merkel zelf stond echter ook erg kritisch tegenover Putin, en legt in de relaties met Rusland een sterk accent op de mensenrechten[18]. Maar zij krijgt nu zelf kritiek, omdat de goede relatie die Duitsland met Rusland opbouwde onder de vorige kanselier Gerhard Schroeder onder druk komt te staan. Merkel weigerde bijvoorbeeld het aanbod van Putin Duitse bedrijven een bevoorrechte positie te geven in de uitbating van de gigantische Shtokman gasvelden in het noorden van Rusland[19]. Het wordt uitkijken naar de nieuwe EU-Ruslandtop in het Portugese Mafra op 26 oktober.

Sarkozy is dus duidelijk de actieve factor als het op Europees buitenlands beleid aankomt. Hij blijft ook zijn idee promoten van een Unie van de Middellandse Zeelanden. In een toespraak op 23 oktober in de Marokkaanse stad Tanger kondigde hij een topontmoeting aan in juni 2008 in Frankrijk om het project verder gestalte te geven. Het initiatief werd aanvankelijk vooral gezien als een poging Turkije een alternatief te bieden voor het EU-lidmaatschap, maar het is duidelijk dat het initiatief, als het lukt, van de weeromstuit ook het gewicht van Frankrijk in de EU versterkt. Volgens krantenberichten denkt Sarkozy aan een Middellandse Zee-investeringsbank, een nucleair energieagentschap, een uitwisselingsprogramma tussen universiteiten, een milieuagentschap voor de monitoring van de Middellandse Zee, en de oprichting van een gemeenschappelijke audio-visuele ruimte. Wie allemaal lid zou kunnen worden van deze Unie is een andere vraag. Wat Sarkozy betreft kan elk land dat een stukje Middellandse Zeekust heeft toetreden.

Inmiddels blijft het afwachten of de Europese Unie haar eenheid zal kunnen handhaven rond de Kosovocrisis, en wat de gevolgen zouden zijn voor de relaties met Turkije moest dat land een oorlog beginnen in Noord Irak.

(Uitpers, nr 91, 9^de jg., november 2007)

[10] Zie, met een samenvatting in het Frans of Engels: http://ec.europa.eu/employment_social/employment_analysis/work/undecl_work_final_en.pdf

[11] Meer details in de kroniek in het vorige nummer van Uitpers. De mededeling van Commissaris Fratini in de Commissie vind je onder document COM (2007) 638/2

[12] Van 2001 tot 2006 is het aantal asielaanvragen in de Europese Unie met bijna 50% gedaald, tot 192.300 aanvragen in 2006. De daling heeft te maken met het einde van een aantal crisissen, inbegrepen op het Europese continent zelf.

De humanitaire catastrofe rond de Middellandse Zee gaat echter onverminderd door. Spanje en Italië hebben in de eerste helft van dit jaar respectievelijk 50% en 30% minder migranten onderschept, maar daartegenover staat een stijging met 45% in Griekenland… Volgens een Italiaanse organisatie hebben in 2007 reeds meer dan 1000 migranten het leven gelaten in pogingen de EU binnen te raken!

[13] Zie het pilootproject van een transitcenter in Mali

[14] Zie http://www.ipfe.org/rapport_evolution_famille_europe_2006.pdf

[15] Zie http://www.lisboncouncil.net/media/publications/lisbon_council_european_human_capital_index_cee.pdf

[16] De Nabuccopijplijn zou ingezet worden voor het transport van Iraans gas

[17] Op 18 mei 2007 in Samara – zie de ‘kroniek’ in Uitpers nr. 87 van juni 2007

[18] Wat betreft Oezbekistan zijn de mensenrechten voor de Duitse regering minder belangrijk, zie hoger.

[19] Het Franse Total en het Noorse StatoilHydro hebben de buit inmiddels binnengehaald.