Stijgen de prijzen van voedsel en grondstoffen alleen maar omdat Chinezen en Indiërs meer vlees eten en verwoed bouwen (althans het welvarende deel van hen)? Of hebben die forse prijsstijgingen ook iets te maken met speculatie? Lijden we aan paranoia om daar zelfs de hand in te zien van georganiseerde misdaadgroepen?
We zijn dan wel in het gezelschap van de Amerikaanse minister van Justitie Michael Mukasey. Want volkomen tegen de opvattingen van president Bush in, verklaarde deze minister dat de georganiseerde misdaad in grote mate de hand heeft in de speculatieve prijsstijgingen van de jongste tijd! Volgens Bush en zijn regering stijgen die prijzen gewoon omdat de vraag sneller stijgt dan het aanbod. Dat is de markt, en die moet je laten spelen…
Mukasey getuigde op een zitting (23 april 2008) van het ‘Center for Strategic and International Studies’ (CSIS) rond het thema “Overview of the law enforcement strategy to combat International Organized Crime”, of hoe de internationale georganiseerde misdaad te bestrijden. Tot verbazing van het gehoor had de minister het in de eerste plaats over de rol van die misdaad in enkele strategische economische sectoren, waaronder de energie.
De georganiseerde misdaad maakt gebruik van het internationaal geldverkeer om de normale marktmechanismen te misbruiken en dat kan de Amerikaanse geopolitieke belangen schaden, aldus de minister. Ja, als maffiagroepen de strategische belangen van de Verenigde Staten schaden, wordt het voor Washington hoog tijd om iets te doen. Ook niet te veel, want van een doorgedreven aanpak van de fiscale paradijzen horen we toch niets.
Globalisering
De minister van Justitie vertolkt een wijdverbreide opinie bij economisten en beursanalisten: maffiagroepen hebben zich volop in de zogenaamde ‘hedge funds’, de speculatieve fondsen, genesteld. Want ook al zijn daar ernstige financiële risico’s aan verbonden, de financiële experts van die maffiagroepen hebben al langer uitgekiend dat dit een zeer handige manier is om de inkomsten van de misdaad naar “legale activiteiten” te versluizen, dus hun inkomsten wit te wassen.
De activiteiten van deze ‘hedge funds’, reusachtige speculatieve fondsen, zijn immers erg ondoorzichtig, de oorsprong van de kapitalen doet er weinig toe. Onder de duizenden miljarden dollar en euro die op de grondstoffenmarkten circuleren, zit dus wellicht een flink pak misdaadgeld. Men wist al eerder dat er ook nogal wat maffiageld op de beuren zelf circuleert.
Dat is een gevolg van de mutaties die de georganiseerde misdaad de voorbije decennia onderging. Talrijke maffiabazen waren er wereldwijd als de kippen bij om gebruik te maken van de grote mogelijkheden die de mondialisering van de economie bood. Ze gingen zelf internationaler werken, met filialen over de wereld verspreid. Ze gingen nauwer samenwerken met maffiagroepen uit andere gebieden.
De nieuwe generatie maffiabazen is beter opgeleid en neemt de beste specialisten – financiële deskundigen, juristen, lobbyisten enz. – in dienst om haar kapitalen te beleggen. Zij houden zich op in de “hogere” kringen van bankiers, zakenlui, hoge ambtenaren. Die vaststelling komt ook al van die Amerikaanse minister die deze kringen wel goed moet kennen.
Superwinsten
Speculanten hebben de neiging te speculeren op alles wat veel winsten zou kunnen opleveren. Ze kopen in de overtuiging dat wat ze kopen over een bepaalde tijd veel hogere prijzen zal halen. Dus hebben ze er alle belang bij om een klimaat van schaarste te doen heersen om de geldwaarde van hun stocks op te drijven. Dat doen ze deskundig door onder meer incidenten in oliegebieden op te blazen, telkens wordt alarm geslagen en de prijzen stijgen verder.
Dat is volgens Amerikaanse onderzoeken zeker het geval met olie. Er wordt dikwijls verwezen naar de gestegen invoer van olie in China. Maar intussen hebben speculanten op “paper oil”, olielevering op lange termijn, in diezelfde periode evenveel opgekocht, wat de prijs veel meer omhoog dreef dan die gestegen Chinese invoer.
Ook landbouwproducten ontsnappen daar niet aan. Voor een Amerikaanse Senaatscommissie getuigde een gewezen portefeuillebeheerder van een hedge fund (Michael W. Masters) hoe speculanten voor alle mogelijke grondstoffen miljarden dollar veil hebben om de prijzen op te drijven. Tom Buis, voorzitter van de Amerikaanse ‘boerenbond’, gaf voor de Senaatscommissie enkele voorbeelden (graan, katoen…) waar zeer eigenaardige prijsschommelingen waren voorgekomen die zeker niets met “normale marktmechanismen” hadden te maken. Maar door de ondoorzichtigheid van de markt, is het niet mogelijk na te gaan wie daar beter van wordt, aldus Buis. Zeker niet de boeren noch de verbruikers.
Cosa Nostra
Minister Mukasey vergeleek zelf de toestand met 50 jaar geleden. Robert Kennedy heeft met succes de oude Amerikaanse Cosa Nostra slagen toegebracht, aldus de minister over zijn voorganger. Maar wat we nu meemaken gaat veel verder dan vroeger, voegde hij eraan toe.
De oude Cosa Nostra kon wel rekenen op medeplichtigen in de politiek, de zakenwereld, bij politie en justitie. Maar de huidige maffiageneraties zitten veel dieper genesteld in de internationale financiële circuits. Zij nemen de beste financiële experts in dienst, zij kunnen die veel meer betalen dan hun concurrenten. Wereldwijd ziet men ook dat zij zich de duurste advocaten kunnen veroorloven.
Dat is al zeer lang geweten. Daarom richtten de clubs van “rijke landen” bijna twintig jaar geleden de Financial Action Task Force op. Maar na bijna twintig jaar actie is de toestand alleen maar erger geworden. De grote transnationale misdaadgroepen zijn intercontinentaal georganiseerd om inkomsten uit criminele activiteiten te halen en die wit te wassen.
De strijd tegen de “fiscale paradijzen” heeft wel enkele resultaten opgeleverd, maar globaal is het een slag in het water. Want de maffiagroepen hebben intussen ook veel gesofistikeerdere middelen en experts om van alle mogelijkheden optimaal gebruik te maken. De zogenaamde ‘hedge funds’ maken daar deel van uit.
Deftig
Zodat het bijna voor de hand ligt dat maffiagroepen ook opduiken in de speculatie rond olie, zink, aluminium, granen… Wie denkt dat men als gewone burger weinig moet vrezen van die maffiagroepen, moet beseffen dat iedere gewone burger daar wel slachtoffer van is, in zijn portemonnee. Want die speculatie drijft de prijzen van onze alledaagse benodigdheden gevoelig op.
Bovendien nestelen die “deftige” maffiabazen zich meer en meer in de gevestigde circuits van zakenwereld en langs daar ook in de politiek. Enkele weken geleden hadden we bij ons nog het geval van de tweede rijkste Belg van het land, de uit Kazachstan afkomstige Rus Patoch Chodjev. Ondanks de sterke verdenkingen over banden met of lidmaatschap van een maffieuze bende, kreeg hij dank zij politieke connecties (onder wie Serge Kubla, ex-minister van Economie in het Waals Gewest), in 1997 de Belgische nationaliteit. Het is slechts één voorbeeld uit honderden.
Ook geldt nog altijd dat corruptie wereldwijd het machtigste wapen van de maffiabazen blijft. Voor corruptie is veel geld nodig, maar dat is voor die groepen geen enkel probleem. En als er problemen rijzen, hebben zij de beste financiële experts en gespecialiseerde juristen in dienst om daar een mouw aan te passen.
(Uitpers, nr 100, 9de jg., juli-augustus 2008)
