In Wisconsin is de strijd tegen de antisociale afbraakpolitiek van gouverneur Walker nog lang niet ten einde. Het uiteindelijke resultaat is zeer onzeker. Als het van de top van de Democratische Partij en de top van de vakbonden afhangt wordt het een mislukking.
Gelukkig hebben beide organisaties nog een min of meer autonome lokale werking, die de nationale leiding niet in de hand heeft. Alles zal van de gewone partijmilitant en de vakbondsmilitant (dikwijls dezelfde persoon) afhangen. Die laten zich niet doen en hebben zich tot vandaag veel taaier getoond dan men algemeen verwacht had. ‘Lokale’ werking moet je hier begrijpen op niveau van de federale deelstaten, in dit geval dus Wisconsin (over de sociale strijd in Wisconsin zie https://www.uitpers.be/artikel_view.php?id=2970).
In de nasleep van de strijd tegen de fameuze besparingsplannen van de gouverneur hebben stakers en betogers een historisch nooit voorheen geziene strijd georganiseerd om zes verkozenen van de Senaat (van de staat) terug naar de stembus te sturen. Ter herinnering: hoewel de vakbonden zich reeds akkoord hadden verklaard met de drastische besparingsplannen van Walker voegde hij op het laatste ogenblik een paar amendementen toe. Die wilden het collectief sociaal overleg van vakbonden afschaffen. De leiding van de vakbonden nam een zeer passieve houding aan tegen deze nochtans levensgevaarlijke aanval tegen het bestaan van de vakbonden. Met die wetten werd hun raison d’être immers vernietigd en werden alle sociale verworvenheden sinds de New Deal van de jaren ’30 op de helling gezet. De vakbonden misrekenden zich echter in de bereidwilligheid van hun eigen basis om zich hier tegen te verzetten.
Wekenlang werd het Congres in de hoofdstad Madison bezet. De stemming van de betwiste wetten kon ook lang uitgesteld worden omdat de 14 Democratische senatoren de staat hadden verlaten, zodat er geen geldig quorum was om te stemmen. Het Hooggerechtshof van de staat, dat door de Republikeinen wordt gedomineerd, vond een uitweg. Uiteindelijk werd de wet goedgekeurd in afwezigheid van de Democratische senatoren. Deze procedure is ongrondwettelijk maar in afwachting van de rechtsgang die nog jaren kan aanslepen is de wet wel al van toepassing.
De betogers hebben de strijd echter niet opgegeven en wierpen al hun energie in de strijd voor ‘recall elections’. Dat systeem laat toe dat burgers mits verzamelen van een aantal handtekeningen op een petitie een nieuwe verkiezing kunnen eisen tussen de zetelende Senator en nieuwe kandidaten. In de politieke praktijk van de VS betekent dat natuurlijk één tegenkandidaat van de andere partij. Dit initiatief kan zodra de betrokken mandataris één jaar zetelt.
Het systeem bestaat in alle staten. Toch is het in de Amerikaanse geschiedenis nog niet dikwijls gebruikt en zeker nooit zo dikwijls in één en dezelfde staat en in dezelfde periode. Zes Republikeinse senatoren dienden hun zetel te verdedigen. Het ging om zes kiesdistricten die al jarenlang Republikeins kleuren met een comfortabele meerderheid. Ook bij de vorige presidentsverkiezingen kozen deze districten voor McCain.
Waar het om ging was het omslaan van de meerderheid in de Senaat van Wisconsin. De Republikeinse gouverneur Walker had een meerderheid van 19 zetels tegen 14 Democraten van de oppositie. Dit resultaat is het gevolg van het bizarre één zetel per district kiessysteem. Hoewel de Democraten globaal voor de staat Wisconsin met een nipte meerderheid de meeste stemmen haalden, bracht de verdeling over de districten dit resultaat. Hoe dat kan? Eenvoudig. Eerst en vooral hebben die districten niet allemaal een even grote bevolking. In de 14 Democratische districten kwam de overwinning met een grote marge. In de 19 meer landelijke en dunner bevolkte Republikeinse districten werden die overwinningen een aantal keren met een nipte meerderheid behaald. Walker behaalde wel een Republikeinse meerderheid in de staat voor de functie van gouverneur met een gematigd programma dat op geen enkele manier enige allusie maakte op mogelijke plannen voor deze aanval op de openbare diensten en op de vakbonden.
De lokale Democratische partijmilitanten en vakbondsleden zijn er in geslaagd in zes Republikeinse districten recall elections te verkrijgen. Enkel gewapend met lokale fondsen en geëngageerde activisten kregen ze ongeveer 41% van de kiesgerechtigde burgers naar de stembus. De hoop om minimum drie van de zes zetels binnen te halen werd niet gehaald. Dit was cruciaal omdat het machtsevenwicht dan zou veranderen van 19/14 naar 16/17. De Democraten konden twee Republikeinen aan de dijk zetten maar bleven dus steken op 17/16.
Het mag een wonder heten dat dit mogelijk was. Ondermeer de beruchte Koch gebroeders, de voornaamste financiers van de Tea Party Movement, staken miljoenen in dure reclamecampagnes. Zo werd ondermeer een aantal formulieren rondgezonden voor zogenaamde ‘absentee ballots’ (stemmen per post als je op de dag van de verkiezing niet kunt komen). Die formulieren moeten op de dag van de verkiezingen ten laatste in de postbus van de kiescommissie van het district zitten (verkiezingen vallen in de VS altijd op werkdagen). De formulieren zagen er als de echte uit, alleen stond er een foutieve datum op voor inlevering, drie dagen na de verkiezing. Wie meer voorbeelden wil van het kafkaiaanse Amerikaanse kiesstelsel, kan ik mijn artikels aanraden over de éérste verkiezing van W. Bush in Uitpers.
Andere staten volgden het voorbeeld van Wisconsin. Gelijkaardige draconische wetten schaften het systeem van collectief overleg voor de overheidsambtenaren af. Voorlopig lijkt de strijd verloren omdat niet alleen Republikeinse gouverneurs het voorbeeld van hun collega uit Wisconsin volgen. Ook Democratische gouverneurs laten zich van hun reactionaire kant kennen. Niet te geloven dat er in de Europese massamedia nog altijd ‘experts’ zijn die beweren dat de Democraten in de VS voor de gewone man staan. Niets is minder waar. Bovendien, Obama heeft de sociale onlusten in Wisconsin afgekeurd! Wel is het zo dat aan de basis bij de Democraten nog enig verzet is van de gewone militanten, iets waar de Democratic Leadership Council (DLC) – ooit nog opgericht door Bill Clinton – komaf mee wil maken. De DLC is de facto de top van de Democratische partij. Zij wil de partij stroomlijnen en alle inspraak vanuit de basis afschaffen. Dat lukt niet altijd goed. Er blijven nog altijd progressieve Congresleden verkozen worden. Zij zijn een kleine minderheid in het Congres maar laten zich niet onbetuigd. Zo heeft Dennis Kucinich, Democratisch lid van het Congres voor Cleveland, Ohio, nog recent geëist dat de generaals van de NATO-operatie in Libië voor het Internationaal Gerechtshof worden gedaagd.
De man wordt dan ook doodgezwegen in de grote media van de VS. Een aantal van zijn collega’s heeft de sociale afbraak in de VS een ‘aanval op de American Dream’ genoemd. Een ander Congreslid noemde in een tussenkomst een lijst van Amerikaanse multinationals en de bedragen die ze werkelijk betaalden aan de belastingen (of in een aantal gevallen zelfs terugkregen).
Een zelfde verhaal over de voortgaande strijd in Wisconsin. Niets daarover in de nationale media. Er is op het eerste gezicht dus reden voor pessimisme. Toch denk ik dat de strijd moet en zal doorgaan. De Republikeinen hebben zelf ook het initiatief genomen om in twee districten waar een Democraat een nipte zetel had behaald ook een recall te eisen. Die strijd hebben ze verloren. Beide Democraten hebben hun stemmenaantal zelfs verhoogd, ondanks een massale negatieve campagne in de media van Wisconsin. Basisbewegingen met weinig middelen en veel doorzetting kunnen wel een en ander.
Bovendien breidt de politieke strijd uit naar andere staten. John Casich, de gouverneur van Ohio, is recent met een eigenaardig standpunt naar buiten gekomen. De sociale strijd concentreert zich daar rond een recall election van de gouverneur zelf. In tegenstelling tot zijn collega in Wisconsin zit hij niet zo stevig in het zadel. Ohio is traditioneel altijd een Democratische staat geweest. Ook hij heeft van de budgettaire besparingen geprofiteerd om het collectief sociaal overleg in Ohio af te schaffen. Na maandenlange weigering om hierover met de vakbonden te onderhandelen heeft hij nu een aanbod gedaan om aan de tafel te gaan zitten. Hij stelt daarvoor echter een voorwaarde: intrekken van de campagne voor de recall election. Het is dus mogelijk dat wat in Wisconsin begon kan leiden tot succes in Ohio. Als dat zou lukken zal dat dan weer een impact hebben op … enzovoort.
De sociale strijd is in de VS altijd heviger geweest dan in Europa (zie het hierboven vermelde artikel over Wisconsin). Bovendien heeft de enorme oppervlakte van het land het voeren van een gemeenschappelijke sociale strijd altijd belemmerd. Dat is ook vandaag nog zo. Amerikanen zijn al niet erg goed ingelicht over wat in de rest van de wereld gebeurt. De gemiddelde Amerikaan weet ook nauwelijks wat in andere staten gaande is. Wij staren ons hier in Europa blind op de nationale tv-stations. Die hebben inderdaad heel wat kijkers maar we vergeten dat een nog groter deel van de bevolking enkel naar lokale tv-stations kijkt en naar lokale radio’s luistert. Wij verbazen ons over een fenomeen als Fox News maar beseffen niet dat de ideologische rol van de talkshows op lokale radiostations nog veel groter is.
Toch heeft dat nooit belet dat er ook heel wat sociale rechten werden verworven. Het was nota bene een Republikeinse gouverneur van dezelfde staat Wisconsin die in de jaren ’60 een groot deel van de sociale verworvenheden verankerde in wetgeving. Ondertussen is het politieke landschap van de VS grondig veranderd.
Ondanks dit alles is de economische elite van de VS er niet gerust in. Anders zouden ze niet zoveel investeren in desinformatie. Miljardair Warren Buffet is voorlopig de eerste Amerikaanse miljardair die er op wijst dat hij veel te weinig belastingen betaalt. Voorlopig krijgt hij alleen navolging in … Frankrijk. Wie dacht dat dit wijst op een nieuwe sociale bewustwording onder de rijken der aarde vergist zich. Wat zij vrezen is dat er in de loop van de komende jaren een tegenbeweging gaat ontstaan die zich zal vertalen in nieuwe politieke krachtverhoudingen. In de VS zelf met zijn geprivatiseerde verkiezingen en het duopolie van de twee dominante partijen zal dat nog niet snel gebeuren maar in Europa kan dat wel. In Latijns-Amerika is die evolutie nu al bezig. Slechte voorbeelden als Venezuela werken nu eenmaal aanstekelijk. Beter nu wat meer afstaan dan alles kwijt raken is dus de boodschap.
Verbazend ook dat die oproep van Warren Buffet zo kritiekloos wordt overgenomen door de grote media. Is er dan niemand die het gezond verstand heeft er op te wijzen dat de miljardairs gemakkelijk meer belastingen kunnen betalen als ze dat echt willen door hun aftrekposten niet meer aan te geven. Zo eenvoudig is dat.
Maar goed. In ieder geval doen de activisten van Wisconsin en Ohio er goed aan zich niet op dit soort verklaringen en personaliteiten te verlaten. Er is geen enkele garantie op succes. Zeker op korte termijn moet dat niet verwacht worden. Maar wanneer was dit wel het geval in de geschiedenis van de strijd voor vrijheid en rechtvaardigheid? Sociale rechten werden nog nooit geschonken, ze werden afgedwongen. We zijn het aan onze kinderen en kleinkinderen verplicht deze strijd voor te zetten.
(Uitpers nr. 134, 13de jg., september 2011)
Lode Vanoost
25 augustus 2011