Hoewel de winst van rechts bij de Europese verkiezingen weinig goeds belooft voor de behartiging van het algemeen belang, is het de schijn die hier bedriegt. De gestaag voortschrijdende individualisering waar de winst grotendeels aan te danken is, staat namelijk niet op zich maar gaat gepaard met een steeds groter wordende individuele bewustwording over het mondiale karakter van het algemeen belang. Wereldwijd wordt daardoor met de dag duidelijker dat het algemeen belang ver uitstijgt boven eigen, partij- en nationale belangen. De duidelijkheid die ook de politiek niet kan ontgaan en tot een politieke vertaling noopt. De moeilijkheid daarvan is alleen dat dáárvoor het op strijd gestoelde dualistische bestel omgebouwd dient te worden tot een monistisch op consensus gestoeld bestel. De democratie in optima forma, ofwel het enig denkbare beleidsmodel waarmee de wereldproblemen, die ons allen! raken, adequaat aangepakt kunnen worden. In feite komt dit neer op de verwerkelijking van het ultieme politieke doel: “Vrede”. Van het partijpolitieke bestel en zijn kapitalistische evenknie zal dit nooit het resultaat kunnen zijn, hoe zeer beide ook de hemel in worden geprezen door de gevestigde orde.
In het socialistische kamp wordt het nodige gespeculeerd over de oorzaak van de nederlaag van de PvdA (Partij van de Arbeid) bij de Europese verkiezingen. Volgens Jan Pronk ligt die bij het leiderschap van Wouter Bos en Ronald Plaskerk zoekt het in het elitaire karakter van de partij. Volgens mij is de boosdoener het doorgeslagen individualisme, dat de partijpolitieke scheidslijnen overstijgt en daardoor alle partijen parten speelt. Om te voorkomen dat onze samenleving verwordt tot een ondemocratische ‘ikke-ikke-ikke en de rest kan stikke maatschappij’, is het dan ook geboden dat alle partijen de handen ineen slaan. Ter realisering daarvan zal allereerst ons partijpolitiek bestel openlijk ter discussie gesteld dienen te worden, middels een Brede Maatschappelijke Discussie (MBD).
Wat het terugwinnen van het vertrouwen betreft, komt het mij voor dat het initiatief voor die BMD de PvdA op het lijf is geschreven. Hoe desastreus de uitwerking daarvan ook zal uitpakken voor de partij en haar bonzen, de revival van het ideële socialistische gedachtegoed en het daarmee gepaard gaande vertrouwen in een toekomst waarin (indachtig het Europese volkslied) ‘alle Menschen Brüder werden’, zal gelukkig voor afdoende compensatie zorgen.
(Uitpers, nr. 111, 10de jg., juli-augustus 2009)
