De Franse ‘Conseil Constitutionnel’ geeft het fiat aan de pensioenhervromong van president Emmanuel Macron. Ja dus aan de verhoging van de pensioenleeftijd tot 64 jaar, ook al is de overgrote meerderheid van de Fransen daar tegen. Maar wie had anders kunnen verwachten van een instelling die eerder al had geproclameerd dat een belasting op grote fortuinen niet hoog mag zijn. Onmiddellijk na de uitspraak van de Conseil, kwam het in talrijke steden tot spontane betogingen. De woede is zeker niet bekoeld over wat door de meeste Fransen als een zeer onrechtvaardige wet wordt gezien.
Brutaal
Pensioen op 64, een wet die er doorgejaagd is met allerlei kunst- en machtsgrepen. De brutale manier waarop dat gebeurde, ook het gewelddadig optreden van speciale politie-eenheden, is tekenend voor Macrons autoritair beleid. De president ziet helemaal geen crisis van de democratie, “ik ben gekozen en voer mijn programma uit”. Dat hij ondanks zijn programma vooral is gekozen om de uiterst-rechtse Marine Le Pen uit het Elysée te houden, is bijzaak.
Over die ‘Grondwettelijke Raad’ en de scheiding der machten: de negen leden worden aangesteld door politici. Drie door de president, drie door de voorzitter van de Nationale Assemblée, drie door de Senaatsvoorzitter. En die drie personaliteiten hebben een voorkeur voor rechters die in hun maatschappijbeeld passen, behoudsgezind. Onder hen enkele prominente politici: voorzitter Laurent Fabius en Alain Juppé, beide ex-premiers die ooit de ambitie hadden president te worden.
RIP
De ‘Raad van negen wijzen’ heeft tegelijk een initiatief voor een volksreferendum verworpen. Door een grondwetswijziging was in 2008 de mogelijkheid ingevoerd om op initiatief van een vijfde van de Assembléeleden en de handtekeningen van minstens een tiende van het kiezerskorps, bijna 4,8 miljoen kiezers, een referendum af te dwingen over de pensioenhervorming – le “Référendum d’initiative partagée” (RIP).
Er waren meer dan genoeg parlementsleden om het voorstel bij de Conseil in te dienen, en links maakte zich sterk voldoende handtekeningen onder de kiezers te kunnen verzamelen. Maar de negen “wijzen” beletten dat dus; het volk krijgt daardoor geen enkele kans zich uit te spreken, tenzij op straat. Het argument van de Raad is dat wordt gevraagd de pensioenleeftijd op 62 vast te leggen en dat dit vandaag nog altijd zo is…
Er is intussen donderdag doro links wel een tweede aanvraag voor een RIP over de pensioenwet ingediend De Conseil Constitutionnel zal zich daarover op 3 mei uitspreken. De vakbonden lieten weten tot 1 mei geen enkel gesprek te willen met de regering.
Politiek
Nogmaals, de beslissingen van deze Conseil zijn duidelijk politiek, want juridisch stond de regering erg zwak. Dat grondwettelijke toezichters vaak aan politiek doen, blijkt in de VS al meer dan een eeuw.
In 1896 besliste het Hooggerechtshof van de VS dat de zuidelijke staten perfect het recht hadden overal segregatie, rassenscheiding, door te voeren. In de jaren 1930 moest president Franklin Roosevelt dreigen met de benoeming van een pak nieuwe rechters, om hun sabotage van en wet op minimumloon en andere sociale maatregelen van de New Deal, tegen te houden. Vorig jaar was er de opheffing van het federaal abortusrecht. Kortom meer dan een eeuw politieke conservatieve reactionaikre beslissingen.
Ook België heeft een Grondwettelijk Hof. Om het simpel te maken is de samenstelling paritair – 6 N en 6 F, 6 juristen en 6 politici. Onder wie Sabine de Bethune (cd&v), Fientje Moerman (open vld) en Yasmine Kherbache (Vooruit).
En verder?
Het frontvan 8 vakbonden en 5 jongerenbewegingen heeft in totaal 12 actiedagen gehouden met telkens massale aanwezigheid – vooral op 7 maart met rond 3 miljoen betogers. Met grote manifestaties in kleinere steden en met steeds grotere deelname van jongeren die geschokt zijn door het gebruik van artikel 49.3 om de wet er zonder parlementaire stemming door te krijgen.
Voor het vakbondsfront rijst de v raag wat nu: de 12de actiedag, deze donderdag, zag een terugloop van het aantal deelnemers. Er werd gewacht op de Conseil Constitutionnel, vooral op de zegen voor de RIP, het referendum. De strijd gaat verder, aldus een eerste reactie, maar van actiedag naar actiedag biedt weinig perspectief.
Daar rekent Macron op, dat het verzet snel afzwakt. Eén Mei zou een nieuw moment kunnen worden waarbij de straat nogmaals een vuist maakt. Maar nadien? Wat hebben de vakbonden nog in petto? En wat met links nu de Nupes (alliantie van links) langs alle kanten kraakt en links deels verlamt? .
Zelfs bij de Macronie wekt deze toestand onrust. Want diverse peilingen geven aan dat electoraal gezien vooral het uiterst-rechtse Rassemblement National (RN) van Marine Le Pen daar garen bij spint. Voor wat het waard is: zij zou volgens peilingen in de presidentsverkiezingen van 2027 wie dan ook verslaan. En dan zal Macron niet kunnen ontkennen dat hij daar een grote verantwoordelijkheid in draagt.
