Zondag 28 juli waren er verkiezingen in Venezuela, het land waar meer dan twintig jaar geleden Hugo Chavez aan de macht kwam en er een ‘socialisme van de 21ste eeuw’ uitriep. Het waren de eerste verkiezingen sinds lang waaraan de oppositie met vereende krachten deelnam. Er waren in totaal tien kandidaten, maar slechts twee maakten een kans: zittend President Nicolas Maduro en oud-diplomaat Edmundo Gonzalez.
Tegen de gebruiken in publiceerde Uitpers nog niets over de resultaten van deze verkiezingen. De reden is zeer eenvoudig: er werd geen eindresultaat bekend gemaakt. Alles blijft in het ongewisse.
In de nacht van zondag op maandag maakte de Electorale Raad van het land bekend dat met 80 % van de stemmen geteld, President Maduro won met 52,1 % tegen Edmundo Gonzalez met 44,2 %. Maduro werd als overwinnaar van de verkiezingen uitgeroepen. Over een eindresultaat met 100 % van de stemmen geteld en over een volledig proces-verbaal van de verschillende kiesbureaus werd sindsdien niets meer gehoord.
Die onzekerheid heeft gevolgen.
De oppositie had van tevoren gesteld geen enkel resultaat te erkennen dat niet in haar voordeel was. Dat is makkelijk natuurlijk. Er werd meteen gesproken over fraude. Er kwamen betogingen en relletjes waarbij diverse slachtoffers vielen. De Verenigde Staten reageerden eerst koeltjes, uiteindelijk erkende BZ-Minister Anthony Blinken Edmundo Gonzalez als overwinnaar. De Organisatie van Amerikaanse Staten slaagde er echter niet in hetzelfde te doen, er was geen meerderheid.
Aan de kant van de chavistas is geen twijfel te bespeuren. De oppositie is fascistisch en niet democratisch, de V.S. interveniëren alweer, de media spelen het vuile spel mee. Venezuela heeft het meest fraudebestendige verkiezingssysteem ter wereld. Telkens wordt weer verwezen naar de sancties van de V.S. als reden voor de verslechterde sociaal-economische toestand van het land. Echte sancties die pijn deden zijn er echter slechts sinds 2017, toen de olieproductie al sterk was gedaald en het land al sterk gepolariseerd was, met alle gevolgen vandien.
Terechte twijfel
Naarmate de week vorderde bleken echter meer en meer Latijns-Amerikaanse leiders zich aan de kant van de twijfel te scharen. Een van de eerste was ex-President Pepe Mujica van Uruguay. Hij werd gevolgd door President Boric van Chili en Lula da Silva van Brazilië. Daarna volgde schoorvoetend President Petro van Colombië. Allemaal fervente verdedigers van Maduro in het verleden. De Mexicaanse President Lopez Obrador weigerde zich uit te spreken en veroordeelde het onterechte interventionisme van anderen.
Het Carter Centrum dat de enige relevante internationale waarnemer bij deze verkiezingen was, heeft het land verlaten met de mededeling dat de verkiezingen niet democratisch waren.
President Maduro beloofde op woensdag alle processen-verbaal bekend te maken. Het blijft echter wachten en dat is uiteraard een reden om te twijfelen aan het resultaat.
Dat de leidster van de oppositie, Corina Machado, niet aan deze verkiezingen mocht deelnemen is moeilijk als ‘ondemocratisch’ te bestempelen. Mevrouw stond aan de kant van de staatsgreep van 2002 en werkte mee met ‘interim-president’ Juan Guaidó. Ze werd hiervoor veroordeeld en verloor haar politieke rechten voor 15 jaar.
Wel bedenkelijk is het feit dat de 20 % ontbrekende stemmen van de tellingen wel degelijk een verschil hadden kunnen uitmaken. Het gaat om meer dan twee miljoen stembiljetten die de uitslag hadden kunnen beïnvloeden.
Bovendien kan men enkel vaststellen dat met meer dan vijf miljoen mensen die het land de afgelopen jaren hebben verlaten, er minder dan honderd duizend stemgerechtigd waren. Dat ze weinig begrip voor het regime hebben, spreekt voor zich.
Soevereiniteit en transparantie
De ‘verpletterende bewijzen’ die de oppositie in handen zou hebben om de overwinning van haar kandidaat te bepleiten, zijn de processen-verbaal van een groot aantal stembureaus. Er wordt in Venezuela elektronisch gestemd, die stemmen worden doorgeseind naar de Electorale Raad in Caracas, maar er is ook een papieren register van elke stem aan de hand waarvan het elektronisch bekend gemaakt resultaat kan worden gecheckt. De oppositie beweert een groot aantal ervan in handen te hebben en aan de hand daarvan te stellen dat Maduro slechts 30 % van de stemmen behaalde, tegen 67 % voor haar kandidaat. In Caracas wordt gesproken van een cyberaanval zondagavond.
Mexico, Brazilië en Colombië hebben nu voorgesteld om te bemiddelen en een dialoog op gang te brengen. Het spreekt voor zich dat Maduro alle processen-verbaal van deze verkiezing openbaar moet maken. Zoals het voor zich spreekt wat de Mexicaanse President blijft herhalen: deze verkiezingen zijn een zaak voor de Venezolanen, niet voor buitenlandse inmenging.
De oppositie heeft een té tragisch verleden van telkens opnieuw mee te heulen met de ‘vijand’ in de V.S. voor wie het enkel om de olie en andere grondstoffen te doen is. Presidentskandidaat Edmundo Gonzalez heeft bovendien een verleden van samenwerking met het plan Condor in de jaren ’80 van vorige eeuw in El Salvador. Met dat plan werden duizenden linkse opposanten, inclusief een bisschop en talrijke priesters, vervolgd en vermoord in heel Latijns Amerika. Het is meer dan waarschijnlijk dat de man ook bloed aan de handen heeft. Kortom, dit is geen oppositie die de democratie kan redden. Voor de V.S. tenslotte is er geenszins behoefte aan een ander regime, ook met President Maduro kunnen akkoorden worden gesloten.
Wel blijft één gouden regel gelden: aan de soevereiniteit van Venezuela moet niet geraakt worden, zeker niet met verkiezingen. Van geen enkel ander land, overigens.
Wie de democratie in het land wil verdedigen kan enkel pleiten voor een zo groot als mogelijke transparantie. Die is er voorlopig niet.
P.S. Precies vandaag, 2 augustus, heeft de Electoirale Raad een tweede communiqué uitgegeven met het resultaat van 96,87 % van de stemmen geteld. Nicolas Maduro zou 51,95 % gehaald hebben, Edmundo Gonzalez 43,18 %. De vertraging wordt toegeschreven aan herhaalde cyberaanvallen en hacking. De participatiegraad bedroeg 59,97 %. President Maduro vroeg het Hooggerechtshof om het verkiezingsproces te certificeren. Voor de processen-verbaal heeft de Electorale Raad 30 dagen de tijd om ze bekend te maken.
