Er komt voorlopig geen akkoord over de wereldwijde strijd tegen pandemieën. Dat is de conclusie na de jaarvergadering van de Wereldgezondheidsorganisatie afgelopen week. De onderhandelingen liepen uit op niets. De regeringen hebben beslist dat dergelijk akkoord er wel moet komen ten laatste binnen een jaar.
We zullen zien. De struikelsteen voor een akkoord ligt voor de hand: de grote farmaceutische bedrijven gaan niet akkoord met inbreuken op hun patentrecht, en er bleek ook geen akkoord mogelijk armere landen in elk geval toegang te geven tot gratis of goedkope vaccins. De rijkere landen gingen dwars liggen.
De ervaring met corona ligt nog vers in het geheugen. Van de ongeveer 400 miljoen vaccins die tot nog toe zijn geproduceerd ging 90 procent naar de inwoners van de rijke en iets minder rijke landen. De rest zal nog jaren moeten wachten. Nochtans werden deze vaccins in een recordtijd beschikbaar dank zij enorme overheidssubsidies. De regeringen van de rijke landen hebben daarmee een hefboom om de farmaceutische industrie onder druk te zetten. Bovendien is de Amerikaanse regering eigenaar van een patent dat cruciaal is voor de productie van de nieuwe generatie coronavaccins. Maar de VS en de EU willen voorrang geven aan de bescherming van de eigen bevolking, en de (winsten van de) farmabedrijven dus niet onder druk zetten.
China en Rusland springen met eigen producties in het gat.
Deze ontwikkeling is tekenend voor onze tijd. Het gebrek aan vaccinatie in armere landen staat het coronavirus toe er zich vrijelijk te ontwikkelen tot nieuwe varianten, die opnieuw hun weg zullen vinden naar de rijkere landen. Dat een nieuwe pandemie er aankomt staat volgens experts vast. De enige vraag is welke het snelst zal zijn: een variant van het coronavirus, of een nieuwe zoönose?
Pandemieën zijn dus bij uitstek een terrein waarop wereldwijde samenwerking voor de hand ligt. Maar terwijl wereldwijde problemen zoals zoönosen of het klimaat mondiale solidariteit meer dan ooit noodzakelijk maken, ook in het welbegrepen eigenbelang van de rijkere landen, lijkt dit besef in Brussel of Washington niet doorgedrongen.
