Knibbel knabbel knuisje, wie vreet er aan mijn huisje?
’t Is de wind, de wind, dat hemelse kind.
(Gebroeders Grimm)
Gaza.
Na meer dan een jaar oorlog tussen Israël en Hamas in Gaza ging op 19 januari, op bevel van Donald Trump geforceerd door de Amerikaanse bemiddelaar Steven Witkoff, een wapenstilstand van start, die uit drie fasen zou bestaan. Menigeen betwijfelde dat het bestand de tweede fase zou bereiken, laat staan overleven. Hamas zou de Israëlische gijzelaars die ze nog vasthouden aan Israël uitleveren, en dit in welbepaalde condities, aantallen en tijdstippen, en in ruil zou Israël zich terugtrekken uit delen van de Gazastrook, ook uit de “Philadelphi corridor” en de “Netzarim corridor, het zou verplaatste inwoners terug naar hun woningen in het noorden laten gaan, het zou humanitaire hulpkonvooien in de Strook toelaten aan een ritme van 600 vrachtwagens per dag, en het zou onderhandelingen beginnen over de stopzetting van de oorlog.
De Israëlische premier Benyamin Netanyahu had duidelijk te kennen gegeven dat dit niet naar zijn zin was, maar had onder druk van Donald Trump toegegeven. Het was duidelijk dat hij niet van plan was zijn oorlog stop te zetten, of zelfs aan onderhandelingen erover te beginnen: zijn doel is immers de vernietiging van Hamas en de – nooit geëxpliciteerde — inlijving van Gaza bij Israël met zo weinig mogelijk Palestijnen er in.
Zo lang het duurde werd het bestand behoorlijk uitgevoerd. Gijzelaars werden uitgewisseld, tegen honderden Palestijnse gevangenen, vrachtwagens reden Gaza binnen, IDF eenheden trokken zich terug, onder meer uit de beruchte Netzarim corridor die de Gazastrook in twee snijdt. Maar toen de tweede fase moest beginnen weigerde Israël de onderhandelingen over het stopzetten van de oorlog aan te gaan.
Daar ontstond een soort patsituatie, waarin Hamas bereid bleek gespreid over drie weken al zijn gijzelaars uit te leveren in ruil voor een gegarandeerde stopzitting van de oorlog. — en dus de totale terugtrekking van de IDF, maar Netanyahu minder interesse had voor het lot van de gijzelaars dan voor de vernietiging van Hamas en het voortzetten van zijn oorlog. Onder zijn oorlogsrichtlijnen was de fameuze “Hannibal”-richtlijn uitgevaardigd, waarbij soldaten die dreigden gevangen genomen te worden, door hun collega’s mochten doodgeschoten worden om te beletten dat de vijand (Hamas dus) gijzelaars in handen kreeg. Het was van meet af aan duidelijk waar zijn prioriteiten lagen, en Israëlische onderhandelaars konden daar later van getuigen.
Donald Trump
Opnieuw trok Netanyahu dan naar Washington DC, waar Trump hem kennelijk groen licht gaf om het bestand op te blazen tenzij Hamas onmiddellijk alle gijzelaars vrijliet. Wat Hamas onmogelijk kon, zodat Israël op dinsdag 18 maart de bombardementen op Gaza hervatte, de hevigste van de ganse oorlog aangezien het bestand tijd en mogelijkheden geboden had om munitiereserves aan te vullen.
Die eerste golf bombardementen eiste al vierhonderd doden in Gaza, meer dan de helft ervan vrouwen en kinderen. Het landleger bezette daarna opnieuw de Netzarim corridor en ging voort met de verdeling van de Gazastrook in drie van elkaar afgesneden stukken. Benyamin Netanyahu dreigde voorrtaan Gaza met verhevigd geweld te zullen aanvallen, “met inbegrip van de inneming van grote stukken land”.
Vorige week dinsdag kondigde de Israëlische minister van Defensie Israel Katz dan ook een verheviging aan van de aanvallen op Gaza, en de “inneming van aanzienlijke gebieden die bij de veiligheidszones van de staat Israël” zullen gevoegd worden.”
Deze “veiligheidszones” of eigenlijk “no go zones” stelt Israël graag in langs zijn grens, bij. voorbeeld bij de Erez grensovergang in het noorden. Nu zal de nieuwe een kilometer brede veiligheidszone de hele noord-zuid grens langs lopen. Dat zijn zones waarin dan alleen de IDF zich mag bevinden. Wie er toch komt, burger of niet, wordt doodgeschoten (of verjaagd, bijvoorbeeld met een tankgranaat). De Israëlische anti-oorlogsgroep “Breaking the silence”, die bestaat uit gedegouteerde militairen, verzamelde getuigenissen van soldaten die daar dienst deden. In de woorden van één van hen: “Veel van ons gingen daar naartoe, ik ging er naartoe omdat. zij ons vermoord hadden, en nu gingen wij hén vermoorden. En ik stelde vast dat wij niet alleen hen vermoorden. We doden hen, we doden hun vrouwen, hun kinderen, hun katten, hun honden. We vernielen hun huizen en we pissen op hun graven.” (The Guardian, 7/4/25)
Men zal daarbij in het oog houden hoe belachelijk klein de Gazastrook is. Volgens cijfers van de Israëlische mensenrechten-NGO Gisha bestrijken de bufferzones alleen al 62 km2, hetzij 17 % van het grondgebied.
Daarna beval de IDF de evacuatie van gebied ten noorden en ten zuiden van Gaza stad, van de zuidelijke stad Rafah, en van een strook land die tot Khan Younis reikt. De bewoners moesten uitwijken naar de zogenaamde “veilige” of “humanitaire” zone al-Mawasi aan de kust. Die “veilige zone” werd overigens, volgens de BBC, tussen mei en januari, al meer dan honderd keer gebombardeerd. Tienduizenden andere Gazanen — de meerderheid van hen al vluchtelingen uit ander door Israël bezet gebied — werden uit het noorden van de Gazastrook weer weggestuurd. Veel van hen waren net teruggekeerd naar hun woningen, meestal ruïnes nu, op basis van het wapenstilstandsakkoord dat nu weer door Israël verbroken werd.
Volgens het ministerie van Volksgezondheid in Gaza klom het dodencijfer van de oorlog vorige week ver boven de 50.000 doden, meestal burgerslachtoffers. Internationale organisaties schatten het aantal verminkten op ten minste 110.000 mensen. Dit was dan in antwoord op de aanval in Israël van Hamas op 7 oktober 2023 waarbij 1.200 mensen, ook vaak burgers, gedood werden en 251 als gijzelaars meegenomen — van wie 59 gijzelaars nog in Gaza vastgehouden worden.
Het is niet duidelijk of de 21 vermoorde kinderen in het gebombardeerde schoolgebouw van UNRA al bij de globale dodencijfers meegeteld zijn. Evenmin werd duidelijk waarom scholen en tentenkampen in Gaza moeten gebombardeerd worden.
Of waarom een konvooi van ambulances in de nacht op weg naar een rampgebied, met hun oranje flikkerlichten van eindeloos ver zichtbaar, met grof geschut van de weg moeten geschoten worden, of waarom de vijftien Palestijnse paramedics en hulpverleners daarna één voor één afgemaakt moesten worden. Of waarom daarna de wrakken met een bulldozer in een gracht geduwd moesten, en de `leden van de Rode Halve Maan in een massagraf begraven. Men zou er. niet eens van geweten hebben (behalve dat het konvooi volgens de regels aangekondigd was bij de IDF) als de soldaten iin de nacht niet één slachtoffer over het hoofd gezien hadden, die het gebeurde achteraf kon navertellen, zodat men de doden kon opgraven en in een van hun zakken de teolefoon vond waarrmee die de aanval en het moorden gefilmd had.
Men kan zich daar als oorlogslogica niet veel bij voorstellen, of misschien wèl? Maffia-gewijs?
Een toekomst?
Zou men een basisprobleem willen zoeken waar de oorlog op vast zit, waarom hij niet vooruit kan gaan en ook niet kan stoppen, dan kan dit misschien de vraag van de toekomst van Gaza zijn.
Voor de Palestijnen blijft dat de onafhankelijke staat Palestina, en hùn probleem is dat onder elkaar georganiseerd te krijgen. Voor de VS is het meestal wat Israël zou willen. Maar voor de regering van Israël blijft het de grote onbekende, al zouden veel Joodse kolonisten in Israël ere wel een antwoord op weten. Benyamin Netanyahu namelijk weigert te zeggen wat hij wil met die lastige Gazastrook, al begint dat, aan de hand van de jongste gewelddaden, wel uit de verf te komen. Maar voorlopig wil hij alleen maar de oorlog blijven voeren tot de Hamas niet meer bestaat (en volgens militaire specialisten zal dat nooit voorkomen), en al doende de Gazastrook Palestijnenvrij maken.
De enige uitweg die Hamas overblijft lijkt dan een akkoord te zijn. Een akkoord met Israël over een staakt-het-vuren in ruil voor de resterende gijzelaars. De onderhandelingen over dat akkoord sleepten aan. Ze hadden al weken geleden afgesloten moeten zijn, toen Netanyahu het bestand verbrak. In de derde fase ervan, had het, ironie, over de wederopbouw van Gaza gaan. Neen dus. Toen verbrak Netanyahu het akkoord en startte de oorlog opnieuw, deze keer met de duidelijke instemming van de VS en in een oorverdovende stilte van de Europese Unie.
Want er was dus dat zogenaamde plan voor Gaza van Donald Trump. In grote lijnen behelst dat dat de VS de Gazastrook “overnemen”, lees als oorlogsbuit overkopen van Israël in ruil voor bij voorbeeld de geleverde hulp in de oorlog — zonder de Amerikaanse wapens en bommen had Israël de oorlog niet op deze manier kunnen voeren, Trump zal vinden dat daar iets tegenover kan staan. Dan zou in de logica van dat plan de Gazastrook leeg gemaakt worden van zijn resterende Palestijnse inwoners — we spreken over, geven en nemen, twee miljoen haveloze mensen –, die door omliggende landen opgenomen worden. Trump dacht dan aan Egypte en Jordanië en allicht nog andere landen die elk een paar honderdduizend vluchtelingen wel moesten aankunnen. Eens Palestijnenvrij kon de Strook met bulldozers en grote machines “schoongemaakt” worden van de 50 miljoen ton puin en niet ontplofte munitie die er liggen, en de immobiliënkoningen van Donald Trump zouden er een droomwereld scheppen, een “rivièra” langs de mooiste stranden van de Middellandse Zee.
Dat dit plan in zijn stuitende brutaliteit onuitvoerbaar lijkt, belet niet dat men het ernstig moet nemen, al was het maar omdat het van de president van de VS komt, en het in zekere zin past in een al eerder aangegeven politieke denkwijze, namelijk die van de “Abraham-akkoorden”, en al helemaal in de visie van de Israëlische kolonisten rond Netanyahu.
De politiek van de Abraham-akkoorden (zo genoemd omdat Abraham aan de bron staat van de drie “godsdiensten van het Boek”, judaïsme, christendom en islam) wortelt in de notie dat Vrede in het Midden-Oosten — dat wil zeggen vrede op de voorwaarden van Israël — koopbaar zou zijn door abstractie te maken van de Palestijnse kwestie, en door de Arabische landen rondom één voor één Israël te doen erkennen, eventueel in ruil voor financiële steun of andere gunsten. Dat begon met de bilaterale normalizerings-akkoorden tussen Israël en de Verenigde Arabische Emiraten en tussen Israël en Bahrain, in 2020. Het werd vervolgd door akkoorden met Soedan en met Marokko (dat van Washington in ruil tegen alle internationale wetgeving in de soevereiniteit over de Westelijke Sahara kreeg).
De volgende en belangrijkste hap had de erkenning van Israël door Saoedi Arabië zullen zijn. Snel moderniserend Saoedi Arabië heeft grote belangstelling voor Amerikaanse bewapening en nucleaire technologie. Men moet hier de tegenstelling met Iran en de Iraanse inspanningen voor kernbewapening niet vergeten. Maar Saoedi Arabië heeft al decennia een vredesvoorstel met Israël klaarliggen, dat als voorwaarde in hoofdzaak een onafhankelijke Palestijnse staat bevat. Israël heeft daar nooit zelfs maar op geantwoord. Waren de Saoedi’s nu bereid de Palestijnen te laten vallen voor de Amerikanen? De aanval van Hamas op 7 oktober 2023 en de erop volgende oorlog zou dit proces stopzetten, men kan zich moeilijk van de indruk ontdoen dat dat ook mede het opzet was. Wellicht valt er voor Trump nog met de Saoedi’s te praten, maar dat zal dan op andere voorwaarden zijn.
Er is immers dat nieuwe vraagstuk op het toneel verschenen: wat met Gaza?
Dat het plan Trump behalve onaanvaardbaar ook onrealistisch, ondoenbaar en illegaal was, moest eigenlijk door niemand aangetoond worden. Haast twee maanden lang gaf hij er dan ook verschillende, vaak tegenstrijdige verklaringen over. Het plan is illegaal naar internationaal recht, want dat verbiedt het verplaatsen van bevolkingen. Het is ondoenbaar omdat het veronderstelt dat Egypte en Jordanië grote aantallen Palestijnen opnemen. Dat is niet het geval: de bevolking van Jordanië bestaat al voor meer dan de helft uit Palestijnen, en een influx van nog een grote menigte zou het einde van het koninkrijk kunnen betekenen. Egypte is niet bereid nog meer Palestijnen op te nemen, uit vrees dat die de Sinai zouden onregeerbaar maken. Saoedi Arabië moet er niet aan denken. Maar zowel Egypte als Jordanië worden in hoge mate financieel boven water gehouden met geld uit de VS, dat maakt ze kwetsbaar voor chantage uit Washington. Het plan veroorzaakte een moeilijke situatie tussen de zogenaamde bondgenoten. De Arabische Liga organiseerde een topbijeenkomst op 4 maart. Die werkte een tegenvoorstel uit.
De Arabische Top
Het plan van de Buitengewone Arabische Top in Cairo, voorzag 53 miljard dollar voor de Strook, en zou geen Palestijnen uit Gaza verplaatsen. Men zou een interim comitee van “onafhankelijke, professionele Palestijnse technocraten” vormen dat Gaza zou besturen en de terugkeer van de Palestijnse Autoriteit voorbereiden. Hamas zou geen eigen kandidaten voordragen voor het comitee. Mahmoud Abbas voor de PA beloofde verkiezingen te organiseren. Het plan wou internationale financiering zoeken voor rde wederopbouw en voorzag een fase van een half jaar om voorlopige woonst te bouwen voor anderhalf miljoen verplaatste Palestijnen op zeven locaties iin Gaza, waarna in twee nieuwe fasen de echte wederopbouw met 20 miljard dollar over twee jaar en dan nog 30 miljard dollar over 2,5 jaar zou gerealiseerd worden.
Israël verwerpt het plan omdat het “voorbijgestreefd” is en vasthoudt aan de Palestijnse Autoriteit, en Hamas er weer macht door zou krijgen. De VS bleven met Arabische ministers over het plan praten.
Maar intussen blijft de voortdurende oorlog de situatie op de grond aanknagen terwijl de verschillende standpunten over de toekomst voor Gaza elkaar geblokkeerd houden. Dat de Palestijnse fracties Fatah en Hamas weer willen samenwerken klinkt goed, maar voor Israël die ze samen naar de vergetelheid wil bombarderen maakt dat niets uit. En dat is wat er gebeurt. Niet alleen in Gaza: in de Westbank en in Oost-Jeruzalem worden dorpen en wijken overgenomen, onteigend, afgebroken, bezet door de IDF en door extremistische Joodse kolonisten die met Israëlische vlaggen zwaaien terwijl, intern, Benyamin Netanyahu zijn politieke machtsgreep stap na stap weet uit te voeren.
De IDF zegt dan dat het gehergroepeerde terroristen-centra wil bombarderen, maar eigenlijk heeft Israël de reputatie dat het eenmaal geëvacueerde en bezette gebieden niet terug openstelt voor terugkerende vluchtelingen.
In tegendeel, de afgelopen maanden hebben een spectaculair toegenomen activiteit van extremistische kolonisten gezien in de Westbank, die met nieuwe kolonies de kaart van de `Westoever en Oost-Jeruzalem diepgaand wijzigen. Men weet al lang dat de hartenwens van ideologische kolonistengroepen zoals die rond hun ongekroonde uiterst rechtse keizerin Daniela Weiss van de kolonie Kedumim, luidt het hartland van de Westbank te veroveren rond de steden Nabloes en Jenin, wat Weiss Bijbelse steden vindt. De annexatie van de Westbank staat hier op het programma, en die zal vanuit de VS geen negatieve reacties meer uitlokken.
Voor Gaza, waar Israël onder premier Ariël Sharon in 2005 alle bestaande 21 kolonies deed ontruimen, staan twintig jaar later nieuwe kandidaten voor een nieuwe, massale kolonisatie klaar. Ze hebben de verdeling van het land en de villa’s onder elkaar al geregeld, ook zij aangevoerd door Daniela Weiss. Een open vraag kan zijn of zij de meeste kansen hebben op een mooi stuk rivièra, dan wel de immobiliënkeizers van het plan Trump. Dat kan natuurlijk hetzelfde zijn. In geen van de twee plannen is ruimte voor Palestijnen voorzien. Integendeel.
Hoe dan ook blijft een derde mogelijkheid open voor Israël, schrijft Meron Rapoport in het Israëlische 972 Magazine, als Israël niet in staat blijkt om de Gazanen zo onmiddellijk massaal te verdrijven, het in ieder geval werkt aan de gewelddadige verplaatsing van de hele bevolking van de Gazastrook — door een combinatie van evacuatiebevelen en intense bombardementen — naar een omsloten area, die misschien ook omheind wordt, waar ze dan van honger en wanhoop kunnen verkwijnen. Dàt visioen voor Gaza, zegt hij, kan gewoon in één woord uitgedrukt worden, het woord concentratiekamp.
