Kunnen we na een maand Trump II nog spreken over “het Westen”, zoals dat decennia lang werd gebruikt voor een disparaat kapitalistisch blok: de VS, Canada, grootste deel van Europa en geleidelijk ook Japan, Zuid-Korea… Het Westen met zijn waarden – democratische, vrije kapitalistische ondernemingen -, ook al zaten daar dictaturen bij als die van Franco. Het Westen, met zijn organen als de Navo, de G7 waar Rusland als kapitalistisch land even bij mocht.
Groet
Wat is nu nog het Westen? Is de CPAC, Conservative Political Action Conference, het forum van dat nieuwe Westen? Waar Steve Bannon, lang de huisideoloog van Donald Trump en de drijvende kracht voor een internationale van uiterst-rechts, een nazigroet bracht. Terwijl zijn rivaal Elon Musk, die dat al eerder deed, op die conferentie hem overtroefde met een kettingzaak, een geschenk van goede vriend Javier Milei van Argentinië die dit feest van de zege niet wou missen.
Dat Bannon, net als Musk eerder, ook nog een nazigroet bracht, was zelfs de Franse uiterst-rechtse wonderboy Jordan Bardella, te veel. Die liet zijn toespraak vallen, tot jolijt van Bannon die hem een mietje noemde. Onwaardig om een land te leiden, vond hij. Wat nogmaals het heersende masculinisme bij uiterst-rechts illustreert. Fascisme is niet voor mietjes, maar voor stoere kerels….Die waren bij de CPAC in de personen van Proud Boys en Oath Keepers, twee gewapende fascistische milities die geen folklore zijn.
Europees
Een van de Europese deelnemers was Robert Fico, premier van Slovakije wiens partij Smer tot twee jaar geleden onderdak had bij de Europese Socialisten. Fico trok al eerder op met collega Viktor Orban uit Hongarije wiens Fidesz natuurlijk evenzeer van de partij was. En natuurlijk ook gezanten van Giorgia Meloni, premier van Italië en grote boegbeeld van de uiterst-rechtse fractie ERC, waartoe ook N-VA behoort. Het is even schrikken om in buitenlandse kranten op de lijst van uiterst-rechtse regeringsleiders in Europa ook de naam Bart De Wever te zien. Maar inderdaad, de N-VA zit in een uiterst-rechtse club waarvan ook de Poolse Pis deel uitmaakt – die was trouwens ook goed vertegenwoordigd op de CPAC.
Die Europese deelnemers zijn allemaal geestverwanten die het grotendeels eens zijn met J.D. Vance, de vice van Trump die de conferentie in München verbijsterde met zijn uitspraak dat het gevaar voor Europa niet van buitenuit komt, maar van binnenin. Meloni en co zijn het daar alvast mee eens. Ze delen dezelfde “waarden”, al polijsten ze die soms om een deel van hun publiek niet te schokken. Ze gaan meestal niet zover als Bannon die in 2018 voor de Franse vrienden van het toen nog Front National kwam zeggen fier te zijn als racist en xenofoob. Dat hou je meestal binnenskamers.
Die CPAC laat zien welk Westen Trump, Musk, Bannon, Vance… voor ogen hebben. Zij willen dat “Westen” niet opbreken, maar naar hun beeld en gelijkenis boetseren. Welk beeld, dat zagen we dus op die grote CPAC, de Conservative Political Action Conference. Een van de internationale hoogmissen van uiterst-rechts, kort na de bijeenkomst in Madrid van de “Patriotten voor Europa” georganiseerd door Vox, waar de nostalgie naar Franco’s dictatuur hoogtij viert.
Op de CPAC van dit jaar zei Nigel Farage van de uiterst-rechtse UK Reform Party dat hij 13 jaar geleden de enige Europese spreker was. Nu was Europa bijzonder sterk aanwezig. Regerende partijen – Hongarije, Slovakije, Italië – of meeregerende. Vaak dankzij het politieke “centrum”, zoals de EVP in Italië of de liberale VVD in Nederland.
Er waren allerlei partijen die een sleutelrol spelen, zoals het Franse RN dat het lot van de regering in handen heeft. Plus partijen die hopen binnenkort of alleszins vóór 2030 aan de macht te zijn – UK Reform in het VK, de Poolse Pis, de Oostenrijkse FPÖ, de Tsjechische ANO van Andrej Babis nog dit jaar. Vooral et Duitse AfD dat droomt van een snel ‘Oostenrijks scenario’. Europa lijkt voor het rapen.
Waarden
Hun gemeenschappelijke waarden: Ongelijkheid is een uitgangspunt.-, solidariteit is taboe. In plaats daarvan discriminatie op basis van ras, geslacht, seksuele voorkeur, sociale positie. Nationalisme, met daaraan gekoppeld de herschrijving van de geschiedenis in “patriottische zin” . Uiteraard tegen immigratie dat deel uitmaakt van het complot voor ‘omvolking’ en de (vermeende) cultureel-etnische homogeneïteit aantast. Masculinisme dat gepaard gaat met rabiaat anti-feminisme, homofobie. Een sterk repressie-apparaat om de gevestigde orde te beschermen, zijnde een orde gebaseerd op kapitalistische uitbuiting waarin voor vakbonden geen plaats is.
Hun stelsel is strak verticaal, liefst geen ‘middenveld’, geen zelfstandig georganiseerde samenleving, voor solidariteit is geen plaats. Ook niet voor iets dat op een rechtstaat lijkt – zie maar naar Polen onder de PiS, Hongarije, Italië en nu de VS waar rechters schietschijven zijn.
Klassenstrijd dus, maar met de uitbuiters als de overwinnaars die zich uitgeven als vertegenwoordigers van “het volk”. Daarvoor hebben ze ideologische controle nodig, via onderwijs en via media in hun handen, zowel de klassieke media als tv-zenders en kranten en tijdschriften. Tot en met boekenuitgeverijen. Het is wat de PiS tijdens haar regeerperiode in Polen deed, wat Orban in Hongarije doet, wat Meloni in Italië probeert. En nu komt daar bovenop de enorme steun van asociale media als X. Hun uithangboord is “free speech”, vrije meningsuiting, ook voor wie aanspoort tot rassenhaat, vrouwenhaat, homofobie… Met daarenboven fortuinen die ter beschikking staan voor deze propagandamachines.
Als kers op de taart: wetenschap ondergeschikt maken aan ideologie – zoals nu in de VS aan het gebeuren is. En waar het nog mogelijk is, een flinke scheut religiositeit bovenop. Het zegevierende obscurantisme dat we graag elders in de wereld (Iran, Afghanistan maar niet Saoedi-Arabië) aanklagen.
Wijlen het zogenaamde Westen dus? Al deze illiberale vormen – van Argentinië tot Hongarije – hebben veel gemeen met het poetinisme. Welk verschil nog tussen het “Westen” en het zogenaamde “Eurazië”. Die ideologische verwantschap doet belangentegenstellingen uiteraard niet verdwijnen, alleen al de nog sterk toenemende honger naar grondstoffen zal deze eeuw voor talrijke conflicten zorgen, aangewakkerd door de vele botsende nationalismen.
Het gaat buitengewoon snel, maar zover is het nog niet, er is weerwerk mogelijk. De massale mobilisaties, met honderdduizenden, in Duitsland als reactie op de Amerikaanse steun aan het AfD en de herleving in de Duitse verkiezingen van Die Linke, zijn daar tekenen van. Te klein in verhouding tot het gevaar. De weerstand zal bovendien in de VS zelf ook moeten losbarsten.
En vooral, tegen het internationaal fascisme, moet de strijd internationaal worden gevoerd. Op dat vlak staan we nergens.
