De belangrijkste wapenleveranciers
De belangrijkste vijf wapenexporteurs zijn de Verenigde Staten, Rusland, Frankrijk, Duitsland en China. Samen zijn ze goed voor driekwart van alle wapentransfers. De Verenigde Staten is veruit de belangrijkste wapenleverancier en verstevigt zijn aandeel met 36% van de wereldwijde export voor grote conventionele wapens. Het gaat voor meer dan de helft over de verkoop van gevechtsvliegtuigen (255 gevechtsvliegtuigen naar 14 landen). Die leveringen zullen in de toekomst een belangrijk aandeel blijven vormen door bestellingen van F35 gevechtsvliegtuigen vanwege Japan (105 toestellen) en België (34 toestellen). Meer dan de helft van de Amerikaanse wapens zijn in de periode 2014-2018 naar het Midden-Oosten gegaan. Saoedi-Arabië is de belangrijkste klant (22%) dat deze wapens nodig heeft voor de oorlog in Jemen.
Rusland staat op de tweede plaats, maar ziet zijn aandeel dalen van 27% (2009-2013) naar 21% (2014-2018). Dat is te wijten aan dalende bestellingen uit Indië (-42%) en Venezuela (-96%). Frankrijks aandeel stijgt van 5,1% naar 6,8% en dat van Duitsland van 6,1% naar 6,4%. Bijna de helft van de Franse wapens gaat naar het Midden-Oosten met Egypte (28%) als belangrijkste klant. Duitsland heeft Zuid-Korea, Griekenland en Israël als belangrijkste bestemmingslanden. De wapenleveringen naar Griekenland vallen op omdat Duitsland hard aandrong op de sanering van de Griekse openbare bestedingen. China verliest dan weer en gaat van 5,5% naar 5,2%. 70% van de Chinese wapenexport is bestemd voor de eigen Aziatische regio en Oceanië met Pakistan als belangrijkste klant. De top 10 wordt vervolledigd met Groot-Brittannië (4,2%), Spanje (3,2%), Israël (3,1%), Italië (2,3%) en Nederland (2,1%).
De belangrijkste wapenimporteurs
Het belangrijkste bestemmingsland voor grote conventionele wapens is Saoedi-Arabië met 12% van het wereldtotaal. Daarna volgen India (9,5%) en Egypte (5,1%). De belangrijkste leveranciers van wapens aan Saoedi-Arabië zijn de Verenigde Staten (68%), Groot-Brittannië (16%) en Frankrijk (4,3%). India krijgt het merendeel van zijn wapens van Rusland (58%), Israël (15%) en de Verenigde Staten (12%). Frankrijk is de belangrijkste wapenleverancier van Egypte (37%), gevolgd door Rusland (30%) en de Verenigde Staten. De drie topimporteurs zijn problematische bestemmingen omdat ze in een internationaal conflict verwikkeld zitten (Saoedi-Arabië en Indië) of politieke dissidenten aan harde repressie onderwerpen (Saoedi-Arabië en Egypte). India is een belangrijke kernwapenmacht die het non-proliferatieverdrag niet heeft getekend. Het gaat telkens om criteria waar EU-lidstaten volgens de Gemeenschappelijk Positie voor wapenexportcontrole – die in principe bindend is – rekening moeten mee houden bij het afleveren van vergunningen voor wapenleveringen.
Als we er even de officiële Europese cijfers bij nemen van de wapenexport in 2017 zien we dat Saoedi-Arabië nog altijd de belangrijkste bestemming is van Europese wapens, hoewel het land er door de Verenigde Naties van verdacht wordt zware oorlogsmisdaden te begaan in Jemen. Egypte is het derde belangrijkste land voor Europese wapens. India prijkt op plaats zes. Ook Turkije (plaats 9) en Verenigde Arabische Emiraten (plaats 10) zijn Europese topbestemmingen. Turkije voerde nochtans twee militaire interventies uit in Noord-Syrië en was in de periode 2015 en 2016 verantwoordelijk voor een repressieve militaire campagne in het Koerdische zuidoosten van het land, waarbij honderden burgerslachtoffers vielen. De Verenigde Arabische Emiraten is eveneens zwaar betrokken bij de oorlog in Jemen.
De mondiale wapenexport naar het Midden-Oosten is behalve door de oorlog in Jemen, sterk gestegen als gevolg van spanningen met Iran, de oorlog tegen de Islamitische Staat (Irak is de 8e belangrijkste wapenimporteur van grote conventionele wapens wereldwijd!) en de onderlinge spanningen tussen Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten (7e plaats) enerzijds en Qatar (14e plaats) anderzijds. Telkens is de VS veruit de belangrijkste leverancier.
De wapenhandel is een belangrijke graadmeter voor het gehalte aan hypocrisie van veel exporterende landen wanneer ze op politieke fora pleiten voor het respect voor mensenrechten, vrede en veiligheid. Het gros van hun wapens komt immers in conflictgebieden terecht waar ze jaarlijks voor vele duizenden doden zorgen.