Leszek Kolakowski, Waarom is er iets en niet niets, Kernvragen van de westerse filosofie in 30 portretten, Uitgeverij Klement/Pelckmans, Kampen/Kapellen,2009, blz. 232, ISBN 9789028952973
Net voor het ter perse van deze publicatie overlijdt de grote Poolse filosoof op 92-jarige leeftijd in Oxford waar hij de laatste jaren van zijn leven heeft doorgebracht. Deze ex-communist die al snel in aanvaring kwam met het stalinisme en daardoor zijn geboorteland moest verlaten, werkte vanaf 1974 aan de Yale-universiteit en als deeltijds hoogleraar aan de Universiteit van Chicago voor de Committee on Social Thought.
Gedurende vrijwel heel zijn leven heeft Kołakowski vernietigende kritiek geuit op het marxisme, maar waarschuwde hij ook liberale democratieën voor het gevaar van het relativisme. Zijn ervaringen met de nazi’s en met het communistisch bewind in Polen gaven hem een goed inzicht in de realiteit van het totalitarisme.
In zijn werk over ideeëngeschiedenis, verspreid over vele boeken en artikelen, onderzocht Kołakowski de aandacht voor sommige filosofische en theologische aannames die ten grondslag liggen aan de westerse samenleving. Zijn driedelige geschiedenis van het marxisme Główne nurty marksizmu (Main currents of marxism) uit 1976 is een klassieker.
Boeiend en helder
Zijn laatste boek is een verzameling van essays waarin hij op een zeer beknopte manier het ideeëngoed van dertig filosofen portretteert. Hij doet dat overwegend chronologisch beginnend bij Socrates en gaande tot Karl Jaspers, wat dus tevens inhoudt dat de grote filosofen van de voorbije eeuw niet aan de bak komen. Kolakowski waarschuwt in een kort voorwoord: “Mocht een student een examen proberen af te leggen op basis van deze essays, dan was hij ontgoocheld: hij zou zakken.” (p. 9) Daarmee geeft hij aan dat hij slechts een belangrijk idee van de filosofen die hij behandelt, weergeeft. ‘Belangrijk’ betekent dan dat het gaat om een idee dat we vandaag nog kunnen begrijpen.
Een voorbeeld. Na een heldere uiteenzetting over het werk van Epictetus van Hiërapolis en het stoïcisme vraagt hij zich af: “Moeten we ernaar streven ongestoord en onbewogen te blijven bij de dood en het lijden, zelfs van wie ons nabij is? En dit alleen omdat de dood en lijden deel uitmaken van een kosmisch ontwerp? Kunnen we werkelijk geluk vinden in onze onverschilligheid? En zou dit ons leven verrijken?” (p. 48)
Die vraagstelling maakt Waarom is er iets en niet niets? tot een boeiend boekje dat de lezer uitnodigt om mee te filosoferen over de grote vragen waarmee we te worstelen hebben. Als je dat bovendien nog doet in een heldere taal – Kolakowski slaagt er zelfs in om ideeën van een ‘duistere’ filosoof als Martin Heidegger duidelijk te maken – dan heb je al de ingrediënten bij elkaar om een goed boek af te leveren..
(Uitpers nr. 116, 11de jg., januari 2010)
U kunt dit boek via de link hieronder rechtstreeks bestellen bij:
en wie via Uitpers bestelt, helpt Uitpers!
De link:
http://www.groenewaterman.be/anne/index.dll?webpage=index.htm&inpartcode=863665&refsource=uitpers
