Die vraag: wie heeft ze zich recent niet gesteld na al de berichten over terreuraanslagen in Europa, Midden-Oosten, Thailand …? Na al de onheilstijdingen over klimaat en milieu ook. Proberen we eens de belangrijkste ecologische, sociale en economische bedreigingen en uitdagingen van onze tijd op een rij te krijgen én een begin van antwoord er op te bedenken.
Inleiding: Er bedreigt ons meer dan de ‘terreur’ alleen
“Terreur 3.0: de dood loert overal en nergens”: aldus de titel op 10/8/16 van een stuk bij Express.be. Maar ook zonder de terreur, zijn we geen dag zeker van ons leven. Ruw geschetst vallen de bedreigingen waar we elke dag aan bloot staan, als volgt in te delen. Vooreest het falen van het eigen ‘ik’: het eigen lijf, het eigen brein. Ons lichaam is voorbestemd om ons in de steek te laten. Leven is gevaarlijk: je gaat er onherroepelijk aan dood.
Vervolgens betekenen we ook vaak een gevaar voor anderen. De West-Europese media hebben sinds de aanslagen van 2015 veel oog voor de islamitische terreurdreiging maar wie dagelijks met de fiets op de weg is, heeft meer te vrezen van automobilisten, vrachtwagens enz. Jaarlijks vallen er op de Belgische wegen meer dan 700 doden.
Op 3: bedreigingen door het economisch systeem. Een systeem dat steeds weer blijft ‘crashen’. Van de crash van 1929 tot die van 2008. En ook buiten de periodes van financiële crisissen en crisissen van overproductie, is het kapitalisme op tal van manieren ziekmakend …
Tot slot heb je nog de bedreigingen door de natuur en door milieuverstoringen. De natuur op zich is vaak al dodelijk maar nog gevaarlijker wordt het als de mens de natuurlijke evenwichten verstoort – met als gevaarlijkste die van het klimaat.
Gaan we nu in op enkele van de bedreigingen. Daarna wordt gezocht naar ‘antwoorden’.
1 – De ecologische hoofdkwestie Overbenutting Aarde bleef onderbelicht
De editie 2016 van de ‘Earth Overshoot Day’ (maandag 8/8/2016) – de dag dat we met zijn allen meer verbruiken dan de Aarde jaarlijks opbrengen kan – werd niet meteen de meest gemediatiseerde. Noch de kranten, noch rechtse of linkse websteks hadden er veel aandacht voor. Gelukkig was er MO dat onder de suggestieve titel “Overshoot Day: bangmakerij van de groene kerk?” een opiniestuk bracht van Olivier Beys, beleidsmedewerker klimaat en energie van WWF België.
Op woensdag 10/8 bracht MO nog drie artikels in verband met het klimaat. Warda El-Kaddouri stond stil bij de vraag “Waarom zijn we zo bang voor terrorisme, maar niet voor de klimaatverandering?” Ze telde op maandag 8 augustus “op de website van De Morgen 16 artikels over terreur en 2 over klimaat. Bij De Standaard 8 artikels over terreur en geen over klimaat. Bij het Nieuwsblad en De Tijd telkens 3 artikels over terreur en geen over klimaat.” Van ‘disproportionele berichtgeving’ gesproken. (http://www.mo.be/column/waarom-zijn-we-zo-bang-voor-terrorisme-maar-niet-voor-de-klimaatverandering )
Overigens wordt door onze overconsumptie en overbevuiling die uiteraard samen hangen met onze overbevolking (voor een DGB-dossiertje daarover zie: http://www.lef-online.be/index.php/forum/7639-overbevolking-cijfers-feiten-gevolgen-remedies ) niet alleen het klimaat bedreigd. We botsen op minstens 9 vlakken tegen heuse planetaire systeemgrenzen aan, zoals te lezen valt op deze DGB-bijdrage bij MO: http://www.mo.be/opinie/planetaire-grenzen-overschrijden-we-niet-straffeloos.
Terug naar het stuk van Beys. Zijn uitgangsvraag luidde: “Hoe komt het dat we als maatschappij wel heel wat middelen weten te mobiliseren omwille van de angst voor terreur maar ons veel sneller over de vrees voor ecologische ondergang heen zetten?” (http://www.mo.be/opinie/overshoot-day-bangmakerij-van-de-groene-kerk ) Beys trachtte een “begin van antwoord” te geven, maar kreeg van ene Lucie deze kritiek: “Hij blijft heel vaag over hoe dan die irrationele mens moet benaderd worden? Hij formuleert ook geen antwoord op de vraag waarom angst de ene keer wel en de andere keer niet werkt. Vervolgens vraagt hij, in de typische humanistische traditie, om te reflecteren. Net datgene wat grote delen van de bevolking helemaal niet kunnen.”
Beys antwoordde op die kritiek (met dure termen zoals ‘cognitieve dissonantie’) maar zonder om de desinteresse van de bevolking heen te kunnen.
2 – Hoe menswaardig samenleven? Als de ‘massa’ de ‘elite’ laat begaan
Over de apathie van de ‘massa’s’ gaat het ook in een nieuw boek van Luc Vankrunkelsven: “Vergetenen, wees mijn gemeenschap”. Daarin vinden we een interview met bevrijdingstheoloog José Comblin. Die stelde nuchter vast: “De ervaring leert dat het volk niet echt de bevrijding zoekt. De massa’s blijven in de onderwerping, de manipulatie, onder de duim van de elite. Ze blijven gevangen in de angst.” Maar “als er geen vrijheid komt van de massa’s, komt er geen bevrijding.”
Nu moet – zoals ook gebeurde in een reactie bij MO op het artikel van Beys – de apathie van de massa, toch enigszins gerelativeerd worden. Zo zijn bv. veel mensen vegetariër of zelfs veganist geworden. Zo schakelen bedrijven over op duurzame productie en in België zijn we bv. ook een van de Europese koplopers recycleren. Om maar dat te vermelden.
Media & Terreur: hoe zowel het overdrijven als het doodzwijgen vermijden?
De media werden er elders al van beschuldigd het terrorisme in de hand te werken door er overmatig op te focussen en zo de schrik bij er nog dieper in te jagen. Waarna politici daarvan misbruik maken en een militarisering van het openbaar leven en uitholling van onze privacy doordrukken.
De grote media-aandacht kan potentiële terroristen ook inspireren. Het zogenaamde ‘copy cat’-fenomeen. Men ziet welk enorme impact anderen eenzaten kunnen hebben met hun terreurdaden en men aapt hen na. Inzake zelfmoorden op de spoorwegen, kent men dat fenomeen ook. Daarom berichten de media daar heel karig over; om mensen met zelfmoordgedachten niet te ‘inspireren’.
Enige terughoudendheid vanwege de media inzake de terreur, zou gepast zijn maar is tegelijk een ijdele wensdroom, verwikkeld als de media zijn in een bittere concurrentie om het meest sensationele nieuws. Soms slaat echter de ‘politieke correctheid’ toe zoals na de ‘incidenten in Keulen’ en elders in Duitsland en daarbuiten, eind 2015. Incidenten waarbij vrouwen publiekelijk zwaar belaagd werden door mannen van vooral Noord-Afrikaanse afkomst. Aan die censuur van destijds heeft de Duitse pers de naam ‘Lügenpresse’ overgehouden. Veel Duitsers blijven ook nu nog hun media wantrouwen.
Terreur: wie beschermt de bevolking als politie niet meer buiten durft?
De jongste dagen was in ons land de politie opnieuw herhaaldelijk het doelwit van terreuraanvallen. Zowel in Charleroi, Genk als Brussel (Matonge). Na ook de aanslagen in andere landen op agenten zit de schrik er bij de politiemensen dik in. De gevolgen zijn er naar: kantoren die dicht gaan, agenten die niet meer durven buitenkomen, dienstwapens die ook mee naar huis genomen mogen worden … Bij de militairen die de straten opgestuurd werden, heerst een zelfde mal
aise. Hoe lang houden zij het nog vol?
Maar als de beschermers van de bevolking weg vallen, dan is het volk weerloos. Wie zal de bevolking dan bv. op grote massamanifestaties nog bescherming bieden? In Frankrijk werd begin augustus de grote ‘braderie’ van Rijsel/Lille door burgemeester Martine Aubry afgelast omdat men gezien de terreurdreiging, de veiligheid van de naar schatting drie miljoen bezoekers niet kon garanderen.
Migratie: zegen voor patronaat maar voor de ‘samenleving’?
Het islamitisch terrorisme, onze ‘vijand nummer één’ volgens de media, hangt samen met de migratiestromen uit de Arabische en Afrikaanse regio’s. Die migratie gaat vaak gepaard met een ‘identitaire ontworteling’ die dan weer kan leiden tot alles verterende haatgevoelens bij met name jongemannen (en in mindere mate ook vrouwen) van islamitische origine.
Maar behalve via terreurdaden, vormen migranten mits ze maar met velen zijn, ook op andere vlakken een bedreiging/uitdaging voor de samenleving waarin ze terecht komen.
Links wil omdat het de migranten wil helpen, die bedreigingen vaak niet zien. (Alhoewel er sinds kort onder leiding van John Crombez bij alvast SP-a een andere wind waait.) Met als gevolg dat de werkende klassen in Europa zich massaal naar rechts en extreemrechts zijn gaan keren, want rechtse raddraaiers beloven de immigratie te stoppen. Hetgeen ze echter niet doen want juist het patronaat waar rechts altijd voor op komt, heeft baat bij veel immigranten als goedkope werkkrachten en extra consumenten. Duitsland zet nu overigens al asielzoekers aan het werk aan 80 cent per uur.
Behalve de neerwaartse druk op de lonen (in Trends bejubeld als het ‘migratiedividend’) veroorzaken migranten nog andere nadelen voor de autochtone bevolking. Hun grote aantallen doen de huurprijzen stijgen. OCMW’s melden nu al dat het onmogelijk is om voldoende woningen voor al de nieuwkomers te vinden. Wat wordt dat als de toestroom nog enkele jaren verder blijft gaan?
De nieuwkomers zetten ook de sociale zekerheid onder druk. In eigen land mogen Syrische vluchtelingen sinds kort meteen naar de OCMW’s maar zaten die niet al krap bij kas sinds de uitsluiting van steeds meer werklozen?
En dan zijn er de culturele spanningen waardoor de ‘gelijkwaardigheid’ van man en vrouw, het recht op echtscheiding, abortus en euthanasie in het gedrang komen. Lees bij MO maar eens het verslag dat Catherine Vuylsteke bracht over hoe met name allochtone jongens in het onderwijs voor spanning zorgen door hun ‘retrograde opmerkingen’ over vrouwen, holebi’s … http://www.mo.be/column/woorden-zijn-onze-enige-wapens
Volgens een bericht van Gazet van Antwerpen haakt nu al “40 % leerkrachten op Antwerpse scholen binnen de vijf jaar af”. In 2020 zal dat een tekort van 1610 leerkrachten betekenen. En wat gaf GVA op als ‘voornaamste reden” van afhaken? “De grootstedelijke context en de specifieke problematieken die daaraan gekoppeld zijn. De toenemende diversiteit in de klassen blijft, vooral in grote steden als Antwerpen, een grote uitdaging.” http://www.gva.be/cnt/dmf20160809_02419125/vier-op-de-tien-beginnende-leerkrachten-verlaten-antwerpse-scholen-binnen-vijf-jaar
Gitzwarte toekomst voor vrouwen?
Polygamie, genitale verminking, gendercide …
In Italië eiste zomer 2016 een moslimleider het recht op polygamie op. Veelwijverij. Hamza Piccardo stelt: “Vanuit de burgerrechten kan men zich niet langer tegen polygamie verzetten. Moslims gaan niet akkoord met een homoseksueel partnership, maar moeten zich ook neerleggen bij een systeem dat deze verbintenissen accepteert.”
Wordt het afwachten tot er iemand opstaat om het recht te claimen om slaven en slavinnen te houden? Ook goed voor de economie. Saudi-Arabië schafte overigens de slavernij pas af in … 1962. Officieel toch. Nu nog worden vrouwelijke huishoudelijke hulpen in het heilig land van de moslims vaak mishandeld en als slaven uitgebuit. Wereldwijd leven er nu in zo’n 167 landen naar schatting 46 miljoen mensen in één of andere vorm van slavernij.
Ondertussen kende ook ons land al zijn eerste (geïmporteerde) eremoorden, fataal afgelopen duivelsuitdrijvingen en een toenemend aantal genitale verminkingen bij meisjes in steden zoals Antwerpen en Brussel.
In Azië is dan weer een heuse ‘gendercide’ aan de gang. In landen zoals China en India hadden ouders altijd al een voorkeur voor jongens boven meisjes. Wie ginder een dochter ziet huwen moet een bruidsschat betalen aan de schoonfamilie en vervolgens verhuist dochterlief ook nog naar die schoonfamilie. Ze zal dus later niet voor haar ouders zorgen. Zodoende kosten dochters alleen maar. Reden waarom veel koppels hen liever niet zien geboren worden. Goedkope scans tijdens de zwangerschap laten nu toe om uit te maken wie of er op komst is. Is het een meisje, dan wordt vaak overgegaan tot abortus. Met als resultaat dat in beide vermelde landen en bij hun buren, zo’n 163 miljoen vrouwen ‘mankeren’.
Van nature worden er voor elke 100 meisjes, 105 jongens geboren. Van die laatste zijn er meer nodig omdat ze sneller blootgesteld worden aan gevaren. Wat maakt dat finaal de balans in evenwicht is. Maar door menselijk ingrijpen lag de verhouding in China en India in 2005 op 120 jongens voor 100 meisjes. In sommige Chinese steden loopt het inmiddels op tot 150 jongens voor 100 meisjes.
De problemen die daar nu en in de toekomst, uit voort vloeien zijn gigantisch. Het groot overschot aan mannen die nooit een vrouw zullen vinden, leidt onder andere tot een toenemende vrouwenhandel, tot prostitutie, tot heelder plattelandsdorpen (‘kale takken-dorpen’) zonder vrouwen (weggelokt naar de steden), stijgend bendegeweld … Van Napoleon is bekend dat hij door de Franse burgerij aangetrokken werd om met de opstandige arme jongelui van Parijs, elders oorlog te gaan voeren. Zal het mannenoverschot in China en India, die landen ook de militaire toer opdrijven? (Voor meer informatie over de gendercide: zie oa de documentaire van Evan Grae Davis over de drie dodelijkste woorden: “It’s a girl”: http://evangraedavis.com/ )
Migratie: bevolking verdeeld tussen solidariteit en angst
Op donderdag 11/08 bracht VTMNieuws.be een bericht dat stelde: “38 % van de Belgen wil de grenzen sluiten voor vluchtelingen. Dat blijkt uit een wereldwijd onderzoek van Ipsos.” “Ipsos hield een online bevraging bij 16.040 volwassenen uit 22 landen. Het onderzoek toont dat immigratie over heel de wereld vaak negatief bekeken wordt en dat een significante minderheid de grenzen wil sluiten voor vluchtelingen.”
Volgens VTM “valt ons land wereldwijd op door zijn negatieve kijk op immigratie. Maar liefst 60 % vindt dat er te veel immigranten in ons land zijn en slechts 11 % vindt immigratie een goede zaak. Meer dan de helft denkt dat immigratie onze sociale zekerheid onder druk zet en slechts 30 % denkt dat migranten zich succesvol zullen integreren.
Opvallend in de hele bevraging is de roep om het sluiten van de grenzen. (…) Er is een significante minderheid die dit wil. 38% van de Belgen wil de grenzen volledig sluiten voor vluchtelingen.” http://nieuws.vtm.be/buitenland/202532-38-wil-grenzen-toe-voor-vluchtelingen De Duitse krant Die Welt bracht op donderdag 11/8 ook een stuk over de Ipsos-studie met uiteraard vooral aandacht voor wat de Duitsers denken.
Die Welt citeert Robert Grimm, ‘Leiter der Politik- und Sozialforschung bei Ipsos’. Hij neemt een verdere polarisering waar van de Europeanen inzake het vluchtelingenvraagstuk en dat zal verstrekkende politieke gevolgen hebben. http://www.welt.de/politik/deutschland/article157605381/Sollen-Grenzen-geschlossen-werden-Das-sagen-die-Deutschen.html
Meer geld voor ‘Europese islam’? En de democratie?
In België is het aantal moslims ondertussen opgelopen tot zo’n 700.000. Vertegenwoordigers van die moslims stelden begin augustus dat hun godsdienst dringend meer geld moet ontvangen in verhouding tot de achteruitboerende katholieke kerk. Sommigen zien in meer geld voor de moskeeën een middel om de buitenlandse greep (van met name Saudi-Arabië en Turkije) op de imams hier te verminderen en zo de ‘radicalisering’ tegen te gaan.
Twee bedenkingen: kan het in deze tijd nog van elke burger geëist worden dat een deel van zijn en haar belastinggeld besteed wordt aan iets dat door de meeste Belgen als compleet voorbijgestreefd beschouwd wordt? Met name: het geloof in een buitenaardse superkracht waarvan geen enkel bestaansbewijs te leveren valt.
Twee: wanneer zal het besef doordringen dat de islam veel meer is dan een godsdienst? Het is én een godsdienst, én een staatsopvatting én een uitgebreid rechtsstelsel (sharia). In zijn pro-islam-boek “Islam voor ongelovigen” (EPO, 1997) citeerde Lucas Catherine de Deense historica Patricia Crone die stelde dat wat Mohammed de Arabieren te bieden had, “ a programme of Arab state formation and conquest” was. “Muhammed was a prophet with a political mission.” Hij ontpopte zich tot een autoritair heerser die onder andere een hele joodse stam liet opruimen: de mannen vermoord, vrouwen en kinderen verkocht.
Ook na Mohammed ontstonden onder de moslimheersers nooit de democratische tradities zoals die zich wel in West-Europa (maar bv. ook niet in Rusland) ontwikkelden. Mijlpalen waren het Engelse Magna Charta (1215) en het Brabants Charter van Kortenberg (1312) waarin hertog Jan II zelfs het recht op opstand (‘weerstandsrecht’, ‘jus resistendi’) van de bevolking erkende. Heel wat anders dan te moeten buigen en zwijgen voor vertegenwoordigers van een ‘onfeilbare allerhoogste’.
3 – De uitdagingen van de wereldeconomie Niet of maar wanneer volgt er een nieuwe financiële crash?
Terwijl we de aardse grenzen steeds verder overschrijden en zo het voorbestaan van onze eigen zoogdiersoort in gevaar brengen, terwijl we godsdienstige en raciale stammentwisten blijven uitvechten, blijft ook het wereldwijd economisch systeem langs de afgrond scheren.
In diverse media hoor je daarover regelmatig waarschuwende taal. Zo bv. op donderdag 11 augustus bij Express Business.be dat titelde: “Centrale banken drukken geld alsof de economie in vrije val is”. “De centrale banken besteden wereldwijd maandelijks 200 miljard dollar aan uitzonderlijke maatregelen om de economie te ondersteunen.” Maar veel haalt het niet uit: de wereldeconomie blijft “in een zorgwekkende toestand”. Alberto Gallo, fondsmanager bij Algebris Investments, stelt “dat de economie terecht is gekomen in een voortdurende toestand van kwantitatieve versoepeling, met een aanhoudend marginale groei, lage intrestvoeten en ingrepen van de centrale banken die geen oplossing bieden.”
Eerder wist Express te melden dat de ‘nulrentepolitiek’ van de centrale banken geëvolueerd is naar een beleid van negatieve rente. “Die strategie heeft echter bijzonder nefaste gevolgen voor het functioneren van het financieel-economisch systeem.”
Ondertussen blijven tal van “regeringen overheidsobligaties uitgeven met negatieve rentevoeten… terwijl vele van deze overheden eigenlijk bankroet zijn.”
De auteur van deze woorden, Dirk Bauwens, werd bij Express.be voorgesteld als “een onafhankelijk researcher die overtuigd is dat het westerse beschavingsmodel in structurele crisis verkeert. De naderende omwenteling kan volgens hem erg diepgaand zijn. “En de vraag is niet of maar wanneer de finale crash komt. Hoe lang nog vooraleer de centrale banken de controle definitief kwijtraken?” https://nl.express.live/2016/08/09/negatieve-rente-bedreiging-economie/
Als zelfs de V.S. niet meer in de ‘globalisering’ geloven …
Om grote economische belangen veilig te stellen zie je overheden soms merkwaardige bochten maken. Als bijvoorbeeld de Russische en Turkse dictators Poetin en Erdogan elkaar weer gevonden hebben, heeft dat ook te maken met de grote Russische gasvoorraden en hun transport naar Turkije en Europa. Hilary Clinton stelde ooit dat je geen ruzie maakt met China, want “je maakt geen ruzie met je bankier”. Wel, zo kan je ook stellen: “je maakt geen ruzie met je energieleverancier”. Wat recent ook bleek in een nieuw rapport over de aanslagen van “11 september” op de V.S., inzake de grote betrokkenheid van Saudiërs en hoe die nagenoeg geheel met rust gelaten werden.
En terwijl iedereen zijn eigen belangen probeert veilig te stellen heeft niemand nog zicht op hoe het wereldwijd economisch/financiële systeem tot in zijn kleinste adertjes functioneert, laat staan dat iemand het zou kunnen controleren.
De vrees voor een ontsporende ‘globalisering’, leidt bij veel mensen tot een terugplooien op eigen land of regio. De Zwitserse kwaliteitskrant Neue Zürcher Zeitung had daar op 10 augustus een opiniestuk van Ulrich Speck over met alt titel: “Globalisierung und Freihandel – Amerikas Abkehr”. Speck stelde vast dat in de V.S. zowel Trump als Clinton zich uitspreken tegen nog meer “vrijhandel”. “Als zelfs hét kernland van de globalisering er niet meer in gelooft …
Slotvraag: Hoe bij te dragen aan een beloftevolle toekomst?
Het valt te begrijpen dat we met zijn allen bij momenten overstelpt raken door al de negatieve berichten over alles wat er op aarde fout loopt. Wie durft nog stellen dat we het allemaal ooit ‘te boven raken’? Dat er ‘een collectieve uitweg’ is? Zie overigens hoe de rijksten zich steeds meer isoleren in bunkers van auto’s, kasten van elektronisch bewaakte villa’s, belastings- en andere ‘paradijzen’. Is dat dan de te volgen weg: ieder voor zich, individueel ons hachje trachten te redden?
Natuurvolkeren versus grootstedelijke Mad Max-toestanden
Zelfs de rijken in hun paradijzen kunnen het schudden als het wereldeconomisch systeem in elkaar stuikt door megaterreur, een financiële crash, ecologische crisissen … . Als de wereldwijde productie en toelevering van goederen en diensten in duigen valt, zou nog slechts een klein deel van de menselijke bevolking zich kunnen redden. Al zeker niet de meeste stedelingen. Wel zij die zoals Lester Brown van het World Watch Institute ooit stelde, buiten het mondiale systee
m gebleven zijn. De natuurvolkeren die hun kostje nog kunnen bijeenscharrelen in jungle of zelfs zoals de San (Bosjesmannen) in de woestijn. De natuurvolkeren die ons verleden belichamen, zij zouden ook onze toekomst worden kunnen.
Voor de ‘rest-massa’ van het mensdom dreigt een afglijden in Mad Max-achtige toestanden. Met door geen krachtig overheidsoptreden meer in te dijken ‘natuurrampen’; genre de overstromingen in New Orleans. Met door geen politiediensten meer in toom te houden gewelddadige bendes die de miljoenenbevolkingen van de megasteden dag in dag uit zullen afpersen en terroriseren.
In sommige zuidelijke wereldsteden is het al zover. Zie bv. de door bomaanslagen geterroriseerde steden van Irak en Pakistan of het door drugsgruwel geteisterde grensgebied tussen Mexico en de V.S.
‘Goeie dingen doen’ of vooral verstandig minder doen?
Ondertussen lijkt er geen één ideologie meer te bestaan die nog soelaas brengt. Even konden we na de val van het ‘communistische’ Oostblok nog hopen op een nieuw soort socialisme zoals dat in Zuid-Amerika opgang leek te maken. Maar zie hoe in Venezuela de honger toeslaat. Zie hoe ook in Brazilië reformistisch links het onderspit delft.
Uit Afrika en de Arabische regio bereiken ons bij wijze van spreken, haast alleen maar ‘vluchtelingen’, maar geen nieuwe hoopgevende ideologieën zoals ooit bv. het ‘Ujamaa-socialisme’ van Tanzania’s Julius Nyerere. En Azië lijkt – van Peking tot Delhi – vooral behept met zo snel mogelijk de westerse ‘levensstandaard’ in te voeren, in plaats van een alternatief model uit te stippelen.
Kiezen we bij gebrek aan richtinggevende en mobiliserende ideologie dan maar best voor de ‘hier en nu’-aanpak van stapsgewijze verbeteringen? Iets wat bv. de joodse wetenschapsfilosoof Karel Popper ook al propageerde. Popper die in liberale kringen nog altijd populair is. Moeten we zijn ‘trial and error’-aanpak ook via de media volop steunen?
In een reactie op het geciteerde MO-klimaatartikel van Warda El-Kaddouri schreef ene ‘Joris’: “Het grootste probleem blijft communicatie. Je krijgt echt niemand mee in dit verhaal als je met de vinger blijft wijzen en doemberichten blijft schrijven. Elke dag kan je wel ergens alweer hetzelfde lezen over het klimaat, zonder dat ook maar iemand echt luistert.
Kijk naar Tesla, Apple (*) of voorvechters van de zgn. blauwe economie: je moet goeie dingen doen, in plaats van te schrijven over slechte dingen. Als je iets nieuws en duurzaam op de markt kan brengen in een positieve context, dan is iedereen laaiend enthousiast en kunnen we onze biosfeer nog redden. Als we daarentegen nog een aantal jaar doorgaan met dergelijke artikels zijn we allemaal verzopen.” Joris gaf het voorbeeld van Apple. “Die leggen tegenwoordig massa’s zonnecellen en willen de wereld beter achterlaten dan ze hem gevonden hebben. Toen een investeerder kritiek uitte op deze dure uitspattingen reageerde de CEO dat de belegger z’n aandelen dan maar moest verkopen.”
Maar zullen we wereldwijd de problemen van bv. overbevissing, oververvuiling enzoverder oplossen met “goeie dingen doen” of laten doen door degenen die daartoe macht en geld genoeg hebben? Is er toch niet ook een groter denkkader nodig? Een oud zeemansgezegde stelt: “voor een schip dat niet weet welke kant het op wil, waait geen enkele wind gunstig.”
Moeten we naast ‘goeie dingen doen’ niet vooral ook ‘minder dingen’ willen doen? Minder mensen en dus minder consumenten bij maken. Minder vlees eten. Minder dingen weggooien. Samen met de planetaire correctiemechanismen, er het beste van maken?
‘Minder’ betekent meestal ook minder populair bij de meeste mensen. En probeer die ‘meeste mensen’ maar eens te overtuigen dat minder meelopen in het heersende consumptiegedoe, ruimte biedt voor meer vrije tijd, meer geestelijke ontwikkeling, meer geluk …
Lang geleden wezen lieden zoals de Griek Diogenes en de Indiër Siddhartha Gautama Boeddha hun tijdgenoten daar ook al op. En toen kende men nog niet al de verlokkingen van het consumptiekapitalisme.
Als het mensdom te kortzichtig materialistisch blijft, moeten we het dan maar overlaten aan de mechanismen waarmee de natuur naar evenwichten streeft? Evenwichten tussen roofdieren en hun prooien met name. Probleem met die natuurlijke mechanismen is wel, dat ze vaak nog ‘wreder’ zijn dan de menselijke ‘oplossingen’ (oorlog enz.). Epidemieën ontzien niets of niemand. Overstromingen, hittegolven of verwoestijning evenmin.
Of slagen we er samen met de planetaire correctiemechanismen in om vanuit een eigentijdse ecologische, vrijheidslievende solidaire wereldvisie, er toch het beste van te maken? Daarbij ook geholpen door onze onvoorspelbare technische, medische, culturele, sociale … creativiteit?
(Deze tekst verscheen eerder in het ezine De Groene Belg; mediadoc.diva@skynet.be)
