Geruime tijd al is Washington aan het proberen om nauwer in het Aziatische ontwikkelingsproces verweven te geraken. Het Pentagon tracht het ASEAN (Association of Southeast Asian Nations) forum te gebruiken om de onrust bij bepaalde landen tegenover China om te buigen in een militaire samenwerking met de VS. De militaire leider van PACOM (US Pacific Command) wil nu proberen hieromtrent bepaalde plooien met China glad te strijken.
De huidige VS president, Barack Obama, zette de politiek van zijn voorganger voort “met het doel een kwalitatieve regionale overeenkomst te realiseren met leden uit verschillende landen en continenten”. Het gaat om het opzetten van de Trans-Pacific Partnership (TPP) dat een regionale vrijhandelszone wil creëren met negen landen uit Azië, Amerika en de Stille Zuidzee: Australië, Brunei, Chili, Maleisië, Nieuw-Zeeland, Peru, Singapore, de VS en Vietnam. Deze overeenkomst moet de economische banden aanhalen tussen de leden door de vrijhandel te stimuleren in goederen en diensten, door de investeringsstromen te verbeteren, en een betere afstemming te bewerkstelligen tussen economisch beleid en een reeks handelsregels.
Dergelijk vrijhandelsakkoord moet de VS een sterkere positie geven tegenover andere machten in de regio, en in de eerste plaats tegenover China. Maar het betreft niet alleen een economisch initiatief, de VS wil zijn positie ook militair onderbouwen. Het Pentagon heeft zijn militair concept aangepast, wat een grotere militaire aanwezigheid in het Aziatisch gedeelte van de Stille Zuidzee regio tot gevolg zal hebben. Maar deze plannen voor een verdere Amerikaanse militaire opbouw in de Stille Oceaan botsen uiteraard op heel wat weerstand van China dat zich bedreigd voelt. De doctrine van de ‘vreedzame verrijzenis’, ingevoerd door president Hu Jintao in 2002, is in de praktijk al op een zijspoor geraakt.
Tussen 2005 en 2010 verdubbelde het militair budget van China. Daarnaast is er de vaststelling dat verschillende Aziatische landen als Japan, India, Indonesië, Vietnam, en Zuid-Korea bezig zijn met omvangrijke militaire moderniseringsprogramma’s en tegelijkertijd hun relatie met de VS versterken. De laatste jaren is de VS erin geslaagd om leden van de ASEAN als Cambodja, Laos, Myanmar en Vietnam in zijn politiek-militair netwerk op te nemen, en heeft de relaties met Maleisië en Singapore versterkt. Deze laatste twee hebben ook troepen in Afghanistan. De Verenigde Staten weten handig gebruik te maken van de territoriale geschillen over bepaalde eilanden in de Zuid-Chinese Zee tussen China en een reeks andere landen uit het gebied, om de militaire banden met die landen aan te halen. Het grootste deel van deze regio wordt bij het Pentagon gedekt door het PACOM (US Pacific Command) waar de Derde Vloot met thuisbasis in Californië en de Zevende Vloot die opereert vanuit Japan een belangrijke rol spelen. De Zevende telt 50 tot 60 oorlogsschepen, 350 vliegtuigen en 60.000 soldaten. Er zijn stevige Amerikaanse luchtmacht-vloten en grote aantallen landmachttroepen in Japan, Zuid-Korea, Alaska en Hawaï.
De bevelhebber van PACOM, Admiraal Samuel Locklear, gaat nu China bezoeken met als hoofdbekommernis het ongenoegen en de ongerustheid te trachten weg te nemen bij de Chinese leiders over de VS-politiek om militaire relaties uit te bouwen met Aziatische landen waar ook de invloed van China aan het groeien is. Volgens admiraal Locklear zal de VS geen nieuwe basissen bouwen in de ‘Asia-Pacific region’. President Obama had eerder wel al aangekondigd dat er in Australië een nieuwe Navy basis komt waar 2.500 mariniers zullen worden gestationeerd.
De Zuid-Chinese Zee is heel belangrijk als doorvoerroute van Amerikaanse handelswaren. Ze is van heel groot belang voor de bevoorrading in grondstoffen van China. In deze geglobaliseerde economie gaat een groot deel van de internationale handel van het ene continent naar het andere. Volgens de cijfers gaat bijna de helft van de mondiale tonnenmaat en zowat een derde van de geldwaarde voor de wereldhandel door deze zee. Daarenboven blijkt ze rijk aan mineralen, visreserves, aardgas en olie. Minister van Buitenlandse Zaken, Hillary Clinton, heeft de Zuid-Chinese Zee als van ‘nationaal belang’ voor de Verenigde Staten bestempeld. Kwestie van wat goodwill te creëren bij zijn Chinese gesprekspartners hield admiraal Locklear nu een pleidooi opdat de VS de VN-Conventie over het Zeerecht zou ratificeren. Deze conventie wordt immers door de VS aangegrepen om druk op China te zetten om een politiek van open scheepvaart in de Zuid-Chinese Zee te realiseren. China ratificeerde de Conventie, de VS (nog) niet.
