Vrije meningsuiting is een kostbaar goed. Ongetwijfeld. Zo kostbaar dat nu blijkbaar wetenschap, logica of zelfs maar elementaire goede smaak minder gewicht in de schaal werpen. Bovendien dook vorige week een verschijnsel op dat je ‘omgekeerd elitarisme’ zou kunnen noemen.
Want tegenwoordig mag kennelijk elke halfgeletterde pipo (m/v/x) over virussen en vaccins klinkklare onzin de wereld insturen die de gezondheid van medemensen in gevaar brengt. Maar …o wee wanneer een der hoogste officieren van een vitale Navo-lidstaat ingaat tegen de heftige Koude-oorlogspropaganda die sinds ettelijke jaren, maar vooral de jongste weken, door zowat alle westerse media en politici wordt uitgebazuind of stilletjes ingelepeld.
De Duitse vice-admiraal Kay-Achim Schönbach ‘mocht’ meteen ontslag nemen nadat hij op 21 februari in een beperkt internationaal gezelschap van defensie-experten in India gewaagd had een heel andere klok te laten luiden dan het officiële Navo-standpunt. Dat Rusland werkelijk van plan zou zijn om Oekraïne aan te vallen noemde hij “nonsens”, en dat de Krim Russisch zou blijven zag hij als “een feit”. Wat Poetin werkelijk wil is respect, stelde Schönbach; en: het kost toch niets om hem dat te geven…
Nu hebben hooggeplaatste militairen wel vaker de neiging om – min of meer ‘off the record’ – dingen te zeggen zoals ze zijn, wars van de officiële ideologie of propaganda. En internationale gedachtenwisselingen in zo’n ‘studiecentrum voor defensie-vraagstukken’ zijn juist bedoeld om uiteenlopende standpunten te confronteren en af te wegen tegenover de feiten. Alleen gingen de nuchtere vaststellingen van de Duits marine-bevelhebber frontaal in tegen wat westerse haviken sinds jaren verkondigen. Dus, zou Guy Béart nu zingen: l’amiral a dit la vérité, il doit être exécuté…
Wie blind geloof hecht aan het sabelgekletter van Navo-getrouwe media en politici hoeft niet verder te lezen, en kan dit stuk (door een ‘nuttige idioot’) afdoen als het zoveelste geval waarin Poetin door omkoperij of chantage in het westen twijfel en verdeeldheid aanwakkert.
Maar men kan ook ernstig blijven. Het is hier niet de bedoeling de verdediging op te nemen van Poetin of zelfs maar van Schönbach. Het is wel de moeite waard de lezer (m/v/x) een tikkeltje meer nuchterheid en objectiviteit aan te bieden dan wat doorgaans wordt geserveerd.
Schönbach is waarachtig geen naïeveling die opkomt voor make love, not war. Integendeel: wat hij – niet toevallig in India – wél predikte (maar wat veel minder is terug te vinden in de gestroomlijnde berichtgeving) was een heel andere kruistocht: “wij zullen Rusland nog nodig hebben tegen China”. Alleen horen de werkelijke machthebbers in het Westen ook dàt niet graag. Want met China vallen (voorlopig) veel meer winstgevende zaken te doen dan met Rusland. Over het gebrek aan mensenrechten in de staten van de voormalige Sovjetunie hoor je veel kabaal; over China weinig meer dan lippendienst. Het eerste is absoluut terecht; het tweede even hypocriet als betreurenswaardig.
Poetin dan. Al ruim 21 jaar aan de macht en duidelijk zinnens om dat nog te blijven; en al helemaal geen kerstekind. Als officier van de voormalige Sovjet-inlichtingendienst KGB heeft hij niet alleen heel wat kennis opgedaan over het functioneren van een autoritaire staat, maar evenzeer over het Westen, en over geostrategische kwesties en bijhorende militaire ervaringen.
Als het begin van de Koude Oorlog mag gesitueerd worden rond 1947 dan is het angstaanjagende Navo-refrein ‘The Russians are coming’ nu driekwart eeuw oud … en zo afgezaagd dat er tientallen jaren geleden al grapjes over werden gemaakt. Een van die grapjes luidde dat een Sovjet-invasie van het Westen reeds de eerste dag zou vastlopen omdat de soldaten liever winkels zouden plunderen dan verder oprukken. Dat grapje mag dan na twintig jaar wilde liberalisering in Rusland wel wat minder realistisch zijn, én het is maar de vraag of er anno 2022 in Oekraïne echt méér te halen valt dan in Rusland voorradig is. Want dit moet even herhaald: het gaat nu over Oekraïne, en niet over andere Europese staten. En dat het Westen een invasie van Oekraïne zou beantwoorden met wapengeweld gelooft in feite geen mens; niet in Europa, niet in Oekraïne, niet in Rusland.
Neen, Poetin heeft andere en meer gegronde redenen om niet aan zo’n invasie te beginnen. De fictie van een externe vijand en een dreigende oorlog mag hem goed uitkomen voor binnenlands gebruik tegen elke oppositie én om de loyauteit van de strijdkrachten te verzekeren. Maar Poetin en zijn generaals weten dat ze in Oekraïne op een zeer weerbarstige bevolking zouden stoten, en wellicht zelfs op een heuse guerrilla … die dan door de VSA royaal zou bewapend worden, zoals dat destijds met de Taliban gebeurde.
Precies dàt is wat het Kremlin zeker niét uit het oog verliest: het trauma van de verloren oorlog in Afghanistan (in het voorlaatste decennium van vorige eeuw), waar de Russen ondanks hun verpletterend militair overwicht tenslotte toch de duimen moesten leggen. In zo’n scenario zou Poetin dan voor de eigen bevolking – en vooral: voor de strijdkrachten – niet langer de held zijn die Rusland weer groot maakt, maar integendeel (en letterlijk) de doodgraver ervan.
Wat wil Poetin dan wel ? Respect inderdaad. En een veiligheidsgordel van buurlanden die, indien al niet ‘bevriend’, dan toch tenminste echt neutraal zouden zijn. En dus uiteraard geen lid van de Navo of van een ander ‘westers’ bondgenootschap.
Want ook dié geschiedenisles is men in Rusland niet vergeten: hoe na het ‘uitbreken’ van de Koude Oorlog de Verenigde Staten de toenmalige Sovjetunie omsingelden (en dat ook letterlijk zo noemden) met een gordel van regionale bondgenootschappen om het ‘rode gevaar’ in te dijken. In het Westen was dat de Navo, in het Nabije en Midden-Oosten het Pact van Bagdad; later kwam daar tegenover het ‘gele gevaar’ ook de Zuidoost-aziatische verdragsorganisatie (Seato) bij, en de defensie-verdragen met Zuid-Korea en Japan. Neem er even een wereldbol bij, en meteen is duidelijk wat met ‘indijken’ werd bedoeld. In de keten ontbrak – toen veel meer dan nu – India, dat immers de gangmaker was van samenwerking tussen landen die (als ‘derde’ wereld) geen deel wilden uitmaken van één van beide ideologische en militaire blokken.
Terug naar Oekraïne, anno 2022. Een ‘bevriende’ of tenminste neutrale regering is in diverse formules denkbaar. Finland en Oostenrijk zouden op dat stuk nuttig advies kunnen verstrekken. En in afwachting houdt Poetin nog wat druk op de ketel, en … de inkomsten uit gasleveringen hoog. Of Schönbach lid wil worden van de Raad van Bestuur van Gazprom – zoals de voormalige sociaaldemocratische bondskanselier Schröder – valt evenwel te betwijfelen.
Edi Clijsters
Dit artikel is een wat ingekorte versie van een stuk dat eerder op knack.be verscheen zie:
https://www.knack.be/nieuws/wereld/poetin-heeft-gegronde-redenen-om-niet-zomaar-aan-een-invasie-van-oekraine-te-beginnen/article-opinion-1828183.html
