Vluchtelingen? Migranten?

Dit zijn geen migranten maar vluchtelingen, aldus de hulpverleners die zich om de karavaan van Middenamerikaanse families bekommeren.
Dit zijn criminelen en er zitten zelfs terroristen bij, zo zegt meneer Trump in de hoop zijn kiezers bang te maken voor een dreigende ‘invasie’.
Ondertussen zijn deze mensen onderweg, jonge mannen, vrouwen met kinderen, de meesten uit Honduras. Ze stapten door Guatemala, konden de grens met Mexico oversteken en splitsen zich nu op in verschillende groepen.
Het lijkt bijna onmogelijk, maar Honduras is inderdaad nog dodelijker dan Mexico, in verhouding tot het bevolkingsaantal worden er dubbel zoveel mensen vermoord. Vrouwen zijn op de vlucht met hun kinderen omdat ze anders door ‘maras’, de criminele en wrede jeugdbendes, worden gerecruteerd. Of omdat hun man bij zo’n bende is en hen permanent met de dood bedreigt. Ze zijn op de vlucht voor geweld en voor armoede. Wat ze vragen is werk, zodat ze iets kunnen verdienen en zonder angst kunnen overleven.
Deze mensen geloven niet dat alles makkelijk zal gaan, ze weten hoe gevaarlijk Mexico is. Migranten worden hier uitgebuit, vermoord of verdwenen, vrouwen worden verkracht en verkocht. Ze nemen dat risico erbij. Net zoals de mensen uit Afrika en het Midden-Oosten goed weten dat de kans om in de Middellandse Zee te verdrinken zeer reëel is. Het zijn mensen op zoek naar vrijheid en waardigheid.
Het is juist omdat ze zich bewust zijn van de risico’s dat ze in karavaan optrekken. Alles begon met een facebookbericht in San Pedro Sula, midden oktober. Er kwamen plots duizenden kandidaten voor onmiddellijk vertrek opdagen, zonder geld, zonder enig goed. Op 19 oktober stonden ze met zevenduizend mensen aan de grens met Mexico.
In de dagen daarna werden andere karavanen gevormd, met nog eens tweeduizend Hondurezen, Salvadoranen en Guatemalteken.
Inmiddels is de eerste groep opgesplitst, een deel van de mensen bleef achter in Veracruz, een ander deel trekt verder naar het Noorden en een twintigtal mensen is inmiddels in Mexico Stad aangekomen. Eén dag later waren er al bijna duizend. Een tweede groep zit aan de andere kant van de grens met Guatemala.

Solidariteit en stilte

Ze worden overal goed ontvangen, de arme bevolking staat klaar met eten en dekens. Mexico Stad heeft een sportstadion ter beschikking gesteld. De karavaan wordt vergezeld door vertegenwoordigers van de Mexicaanse Commissie van de Mensenrechten. Maar niemand weet hoe het verder moet.
De Mexicaanse regering zwijgt. Noch van de zittende president, noch van de verkozen president die op 1 december aantreedt, werd enige hoopvolle boodschap gehoord.
De Nationale Dienst voor Migratie in Mexico staat onder zware druk van de Verenigde Staten. President Trump zou willen dat Mexico als ‘veilig derde land’ wordt erkend, zodat de VS rustig migranten kunnen uitwijzen zonder er zich verder om te bekommeren. Wie weet hoeveel migranten hier al zijn vermoord, kan een cynische lach niet onderdrukken.
Volgens deskundigen van het Pentagon wil Trump niet minder dan vijftienduizend militairen naar de grens met Mexico sturen, wat een prijskaartje van tweehonderd miljoen Dollar draagt. Of de karavaan ooit tot aan de grens geraakt, is erg onzeker. Volgens de militairen zelf moeten er hooguit vijftien honderd migranten worden verwacht. Maar dat is volgens Trump voldoende om te spreken van een ‘invasie’.

Hondurezen zijn geen Venezolanen

Hoeveel begrip en medelijden er wordt getoond voor de Venezolanen die hun land ontvluchten, zoveel haat en onverdraagzaamheid is er voor de Middenamerikanen. Nochtans oogsten de Verenigde Staten gewoon de gevolgen van het beleid dat ze zelf voeren in Midden-Amerika, van de burgeroorlogen in de jaren ’80, de onvolmaakte en niet nageleefde vredesakkoorden, tot de coup tegen president Zelaya in 2009, het oogluikend toestaan van de verkiezingsfraude en/of de corruptie.
De presidenten van de Middenamerikaanse landen doen er trouwens zelf het zwijgen toe. Ze hebben hun bevolking niets te bieden. Mensen hebben geen werk, er is nauwelijks sociale bescherming, orkanen en de klimaatverandering doen de rest. Wie aan de macht komt wil zichzelf verrijken.
Meer en meer maakt het concept van de Spaanse hoogleraar nu opgang: het gaat om aporofobie, de haat tegen arme mensen. Precies wat ook in het neofascistische Brazilië is te zien.

Wereld Sociaal Forum over Migratie

Het is een toeval en het is ironisch. Precies op dit moment wordt in Mexico Stad het achtste Wereld Sociaal Forum over Migratie gehouden. En is er een bijeenkomst van moeders uit verschillende continenten, op zoek naar hun verdwenen kinderen. Een kleine duizend mensen, vooral uit Latijns Amerika en de Verenigde Staten maar in totaal toch bijna vijftig landen, discussiëren hier over de vele schrijnende problemen waar mensen mee te maken krijgen, mannen, vrouwen en kinderen. Noord-Afrika en Frankrijk zijn hier goed vertegenwoordigd, andere Europese landen veel minder. België: nihil, behoudens uw dienares en enkele Tunesiërs die de democratie in ons land in de gaten houden. Een jaar geleden werden de ngo’s die van migratie hun campagnethema hebben gemaakt nochtans herhaaldelijk uitgenodigd. Maar blijkbaar vindt men het niet nodig om zelfs maar een blijk van solidariteit te geven. We blijven onder onze kerktoren zitten.
Toch zou een mondiale reactie van het middenveld kunnen helpen om wereldwijd aandacht te vragen voor de problemen die zich zowat overal ter wereld op dezelfde manier voordoen. De manier waarop in Europa wordt gereageerd op de onhoudbare en onaanvaardbare situatie van migranten is even hopeloos als hier. Zolang de middenveldorganisaties geen vuist maken en zolang de migranten zich braaf laten vermoorden en verdrinken zal er niets veranderen.
Een migrant stelt het zo: een hond is een hond, een kat is een kat, waarom twijfelt men dan soms aan het feit dat een mens ook een mens is, met rechten, met een hang naar vrijheid en waardigheid?  Ja, op lokaal vlak wordt er goed werk geleverd, maar lokaal werk is end-of-the-pipe werk, als het leed is geschied, om de pijn te verminderen.
Voor wanneer een algemene visie die kijkt naar de oorzaken en die er iets probeert aan te doen? Het helpt niet te stellen dat ‘ontwikkeling’ geen soelaas kan brengen, want dat geldt enkel voor een oude en aftandse visie op ‘ontwikkeling’ die nergens de hele samenleving ten goede is gekomen. Ecologische landbouw, sociale en solidaire productieprocessen en een goed uitgebouwd sociaal beleid: wie durft beweren dat het niet kan? Wie durft beweren dat we verder moeten gaan met zogenaamde vrijhandelsverdragen die vooral het Noorden ten goede komen? In de Monde Diplomatique van deze maand las ik een artikel van een linkse VS-activiste die het nieuwe handelsverdrag tussen Mexico en de VS zeer positief inschat. Of de Mexicaanse arbeiders van de autofabrieken die hun job dreigen te verliezen dat ook zo zien is zeer de vraag. De boeren die hun grond kwijt zijn – en nota bene naar de VS zijn uitgeweken – zullen die grond ook niet terug krijgen.
Met alle respect voor alle mensen van goede wil die nu hun heil in een stedelijk beleid zoeken, het zal nooit lukken als niet tegelijk ook op nationaal, regionaal en mondiaal vlak gehandeld wordt. En als op al die niveaus geen sterke en progressieve organisaties worden uitgebouwd. De linkerzijde is echter met andere dingen bezig, elk in zijn hoekje.