Een wapen, het is geen eenvoudig begrip. Vroeger, ja, toen was het duidelijk. Maar sinds men meer technologie is gaan gebruiken, kwam er discussie over de definitie van een wapen. Is een technologisch onderdeel ook te catalogeren onder “wapen”? Zoals reeds vroeger gezegd, Vlaanderen heeft enkele bedrijven die precies in die technologische component actief zijn. We kijken even naar een filiaal van een Europese reus in de vliegtuigbouw en de wapenindustrie, EADS.
Wat is een wapen?
Wapens zijn voorwerpen of instrumenten die bedoeld zijn om iemand schade toe te brengen, of om iemand te doden. Daartoe behoren de gans reeks van oorlogswapens (tanks, artillerie, luchtafweer, pantservoertuigen, legerjeeps, jachtvliegtuigen, bommenwerpers, troepentransport (te land, ter zee, in de lucht) en verkenningsvliegtuigen, militaire helikopters, oorlogsboten en –schepen, raketten en raketsystemen) tot en met de lichte wapens en handwapens.
Voor een heel groot deel van deze wapens moeten we inderdaad eigenlijk spreken over wapensystemen. We hebben het dan over een al dan niet geïntegreerde geheel van technologische hulpmiddelen (besturingssystemen voor raketten maar ook nachtkijkers bijvoorbeeld) om een wapen efficiënter, slagkrachtiger, doeltreffender, nauwkeuriger of bruikbaar van op langere afstand te maken. In dat proces wordt heel wat ‘research and development’ werk gepresteerd.
Sommige van deze technologische hulpmiddelen kunnen uitsluitend in militaire toepassingen gebruikt worden, andere vertrekken van een gelijke basisontwikkeling met een product voor civiel gebruik, maar krijgen eigen specifieke militaire normen voor ontwikkeling en kwaliteit bijvoorbeeld, of nog andere zijn echte dual use goederen, goederen voor tweeërlei gebruik. Hieronder worden verstaan producten, programmatuur en technologie die zowel een civiele als een militaire bestemming hebben.
We hebben het hier dus niet over het produceren van uniformen, van gewoon bureaumateriaal, onderhoud van gebouwen, zelfs niet over producenten van beveiligingssystemen….
Verder heb je natuurlijk nog een categorie, die in het militaire een rol speelt maar niet noodzakelijk een dodelijk wapen is, verkenningsvliegtuigen bijvoorbeeld.
Het internationale Wassenaar akkoord (www.wassenaar.org) dat bij de ondertekende landen leveringen controleert van wapens en gevoelige dual use goederen en technologieën noemt specifiek naast de typische gevechtsvliegtuigen en bommenwerpers ook de vliegtuigen die verkenningsopdrachten uitvoeren, dienen voor de bevelvoering van troepen, elektronische oorlogsvoering, of luchtafweercapaciteit hebben, de bijtankvliegtuigen en parachutistenvliegtuigen; In dezelfde categorie plaatsen ze ook de onbemande vliegtuigen met gelijkaardige functies
EADS Oostkamp
In september 2002 kocht EADS, Europa’s numer één in luchtvaart- en wapenindustrie, een deel van het voormalige Siemens Oostkamp op. Deze overname trad retroactief in vanaf 1 januari 2002. De grote baas van EADS Systems and Defence Electronics zei tot de 250 werknemers: ” We willen onze defensie-afdeling versterken in het kader van de globale EADS strategie(1).” Hij voegde eraan toe dat EADS een partner is van België, van haar leger en haar industrie. “Zo werken we al lang samen voor het A 400 M transportvliegtuig. België is een belangrijke markt voor EADS, maar ook een relevante productieplaats. Met dit industrieel engagement (de voername van de Oostkamp fabriek, red.) beogen we een partenariaat op lange termijn met onze Belgische klanten.”
De fabriek in Oostkamp was al langer toeleverancier voor de militaire programma’s van EADS: radarcommunicatiesystemen onder meer voor de Eurofighter. Oostkamp heeft een traditie in de productie van modules met milimetergolven en een goede reputatie in precisiewerk.
EADS Systems & Defence Electronics stelt zo’n 6000 bedienden tewerk in Duitsland, Frankrijk en UK. In Oostkamp gaat het om zo’n 250 werknemers. Het is een van de belangrijkste producenten van militaire elektronische systemen in Europa. Het levert basis elektronische systemen voor grote programma’s zoals het A-400M transportvleigtuig, de Eurofighter, de Tiger helicopter de Duiste K130 corvettes, alsook command-and-control systemen en onbemande vliegtuigen.
EADS is een echte wereldspeler in de luchtvaart- en defensie-industrie, met meer dan 70 afdelingen in Frankrijk, Duitsland, Spanje en Groot-Brittannië. Het bedrijf verkoopt niet alleen in Europa maar ook in de Verenigde Staten en Azië. In het totaal werken er meer dan 100.000 mensen voor EADS dat marktleider is in defensietechnologie, commerciële vliegtuigen, helicopters, ruimtetuigen, militair transport en gevechtsvliegtuigen, en de bijbehorende diensten. In de groep vind je het commerciële Airbus-vliegtuig, de Eurocopter, de grootste helicopterbouwer ter wereld Astrium, en ook MBDA, de tweede grootste rakettenbouwer in de wereld. EADS is ook de grootste partner in het Eurofighter consortium en heeft de leiding in het programma voor het militairre transportvliegtuig A400M.
In de vredesbeweging is de kennis over EADS Oostkamp niet erg gedetailleerd. Maar een ding lijkt me vast te staan, als het een elektronisch produkt levert aan EADS Duitsland dan heeft de Belgische wetgever en controleerder van de exportvergunning geen weet van de uiteindelijke bestemming van het EADS eindproduKt.
Dat lijkt mij toch een probleem ten opzichte van onze wetgeving, dat opvolging verdient.
(Uitpers, nr. 61, 6de jg., februari 2005)
Noot:
(1) EADS wil het militair gedeelte van haar werkzaamheden van 20 naar 30% doen groeien
