Christian Mahieux is federaal secretaris van Sud Rail, de tweede vakbond bij het Franse spoor, na de CGT (Confédération générale du travail). Uitpers sprak met hem over de balans van de Franse spoorstakingen in oktober en november.
Christian Mahieux: De balans van de stakingen in november is gemengd. Wat de grond van de zaak betreft hebben we niet gewonnen, dat is duidelijk. De regering gaat haar tegen-hervorming (‘contre-réforme’) doorvoeren.
Momenteel genieten werknemers met een “bijzonder pensioenstelsel” een volledig pensioen na 37,5 jaren dienst. Dat is het geval bij het spoor, de metro, de opera, en de energiebedrijven EDF [Electricité de France] en GDF [Gas de France]. Dat wordt nu verhoogd tot 40 jaren, zoals in de private sector en in de openbare dienst. De openbare dienst moest dezelfde hervorming slikken in 2003, ook na massaal verzet, de private sector al eerder.
Dat is dus niet goed.
Toch was het een sterke staking. In oktober werd verschillende dagen gestaakt, met op het hoogtepunt een grotere deelname dan in de fameuze stakingen van 1995. In november werd opnieuw 10 dagen gestaakt. Die dynamiek heeft het geloof versterkt dat verzet wel degelijk mogelijk is. We hebben een erg liberale en rechtse regering, die na de presidentsverkiezingen van mei als een pletwals over het land ging. Er ontstond een gevoel dat al wat de nieuw verkozen president Nicolas Sarkozy deed legitiem was, en dat er geen plaats meer was voor de sociale beweging.
Dat werd nog versterkt door de politieke zwakte van de linkse oppositie, die de pensioenplannen enkel bekritiseerde wat betreft de vorm, niet wat betreft de inhoud. Dat versterkte nog het gevoel dat de hervorming onvermijdelijk was, dat de loop van de geschiedenis niet te keren was.
De staking aan het spoor en bij de metro heeft dat fatalistisch gevoel doorbroken, niet bij ons, maar in gans de openbare en private sector. Verzet tegen de pletwals van president Sarkozy is mogelijk.
Uitpers: Hebben jullie een band gelegd met andere sectoren?
CM: Sud Rail eist dat de pensioenhervormingen van de laatste jaren worden teruggedraaid, om terug te keren naar de situatie vóór deze hervormingen toen iedereen na 37,5 jaren dienst een volledig pensioen kon genieten.
Nu, gemeten aan dat objectief is de strijd duidelijk mislukt.
Maar tegelijkertijd opent de brede deelname aan de staking perspectieven. Je moet weten dat elke dag beslist werd of er de volgende dag verder zou worden gestaakt. In ons jargon heet dat “une grève reconductible“, een verlengbare staking. Tien dagen lang kwamen in november elke avond tienduizenden spoorarbeiders samen in algemene vergaderingen, met honderden mensen per vergadering, om te beslissen of ze de volgende dag zouden verder staken, en ook om te discussiëren over de eisen en de acties.
Zo hebben deze algemene vergaderingen verschillende keren opnieuw de eis bevestigd dat de hervorming zou worden ingetrokken, en dat de staking dus niet draaide over de manier waarop de hervorming zou worden doorgevoerd, over compensaties, enz.
Voor ons is deze zelforganisatie heel belangrijk.
Uitpers: Hoe werken die algemene vergaderingen?
CM: Iedereen neemt deel, ook wie niet is aangesloten bij een vakbond, maar enkel de stakers wat ons betreft, want het gaat om algemene stakersvergaderingen. Dus alle stakers van de verschillende vakbonden en zij die niet aangesloten zijn bij een vakbond nemen deel. Iedereen heeft spreekrecht, en iedereen stemt. Alles wat met de staking te maken heeft kan ter sprake komen. Iedereen beslist mee.
Hoe er precies gestemd wordt hangt af van plaatselijke gewoonten: met handopsteken, via een geheime schriftelijke stemming,… Gewoonlijk wordt gestemd met handopsteken, wat geen probleem mag zijn, want dat er meningsverschillen zijn is normaal, ook als die gaan over het voortzetten van de staking. Als we een andere samenleving willen opbouwen moeten we kunnen aanvaarden dat er in een staking verschillende meningen zijn, die openlijk worden uitgedrukt.
Elke vergadering beslist of er verder wordt gestaakt, zodat je situaties kan hebben waar hier verder wordt gestaakt, en daar niet. Waar verder wordt gestaakt zal men dan de volgende dag in de algemene vergadering natuurlijk rekening houden met het feit dat niet iedereen nog volgt. Zelfs als men ten gronde overtuigd is dat er moet worden verder gestaakt, houdt men natuurlijk rekening met de mogelijkheden. Het is niet de bedoeling te staken om te staken. Het is de bedoeling te winnen.
Uitpers: Net voor de eerste stakingsdag in november aanvaarde de CGT onderhandelingen per bedrijf, wat impliciet betekende dat de CGT zich neerlegde bij het kader van de hervorming. Hoe werd dat ervaren door de andere vakbonden?
CM: We zijn met de voorbereiding van deze staking begonnen in september. We zijn er in geslaagd zes van de zeven vakbonden aan het spoor tot in november samen te houden, dus alle vakbonden behalve een kleine vakbond van bestuurders die na de staking in oktober heeft afgehaakt. Die eenheid is belangrijk, al waren er meningsverschillen. Wij waren met de CGT voor het verwerpen van de hervorming, en verbonden onze strijd met de globale pensioenkwestie in Frankrijk. Andere vakbonden wilden onderhandelen om de gevolgen van de hervorming te verzachten.
De beslissing van de CGT, enkele uren voor het begin van de staking, aan de regering onderhandelingen bedrijf per bedrijf te vragen, heeft de zaken niet gemakkelijker gemaakt. Zo aanvaardden zij inderdaad het kader van de hervorming. Tot enkele dagen voor de staking in november stond de CGT nog op hetzelfde standpunt als wij.
Eenmaal de staking begonnen hebben we een soortgelijk probleem gehad. Onmiddellijk na het begin van de staking begonnen algemene vergaderingen waar de CGT sterk staat op te roepen tot werkhervatting.
Wij vonden het niet slim de staking te stoppen alleen omdat de regering bereid was te onderhandelen. Om te onderhandelen eiste de regering trouwens dat de stakingsbeweging zou afnemen. Wij meenden dat er onderhandelingen moesten komen onder druk en onder controle van de stakers.
Vandaag kunnen we de balans maken: er wordt vergaderd, maar niet onderhandeld. In alle vergaderingen herhalen de directies dat zij de hervorming toepassen. Er worden wel financiële toegevingen gedaan, die reëel zijn, maar daar ging de staking niet om.
We hebben geen tien dagen gestaakt om loonsonderhandelingen af te dwingen.
Er zijn nu vakbonden die erover denken opnieuw een 24-urenstaking te organiseren om “echte” onderhandelingen af te dwingen…
Uitpers: Dus wat vandaag in de onderhandelingen wordt bekomen is niet veel?
CM: Het zijn compensaties binnen het kader van de hervorming, financiële compensaties. Door de hervorming moeten de mensen langer werken, en dus moeten uiteraard de loonschalen aan deze langere loopbaan worden aangepast. Daar gaan de onderhandelingen over. Telkens wanneer de vakbonden de duur van de loopbaan zelf ter discussie stellen weigeren de directies daarover te praten.
Sud Rail en FO (Force ouvrière) waren akkoord opnieuw stakingen te steunen, maar op voorwaarde dat het stakingen zouden zijn met algemene vergaderingen die beslissen over het verlengen van de stakingen. Daarop hebben de CGT en de CGC (Confédération générale des cadres) ons uit het inter-syndicaal overleg gesloten…
Uitpers: Volgend jaar staan nieuwe hervormingen op stapel van het algemeen pensioenstelsel. Wordt dat nu al als een belangrijke afspraak ervaren?
CM: Ja zeker, in ieder geval door ons. Wij hebben vanaf het begin onze staking in dat perspectief gesteld. Indien wij gewonnen hadden zouden we veel sterker staan wanneer volgend jaar de regering probeert de loopbaan in het algemeen stelsel op te trekken tot 41 of 42 jaar. Het patronaat droomt al van 45 of 46 jaar. Iedereen weet dat de economische of demografische argumenten die worden aangehaald om deze hervormingen te rechtvaardigen nep zijn. Het gaat om klassenstrijd waarbij het patronaat probeert sociale verworvenheden uit het verleden terug te draaien, om het eigen deel van de koek te vergroten.
(Uitpers, nr. 93, 9de jg., januari 2008)
