In zijn “overeenkomst van de eeuw” denkt Donald Trimp Kim Jong-un overhaald te hebben om zijn nucleair programma op te geven. In ruil daarvoor en voor een soort vredesverdrag en economische ‘normalisatie’ wil hij blijkbaar de nu in Zuid-Korea gestationeerde 29000 Amerikaanse troepen terugtrekken. Die verrassing hebben we al gehad.
De top van de NAVO zal anderzijds geen verrassing bieden. Het wordt de zoveelste discussie tussen Amerika (lees Trump) en de ‘bondgenoten’. Niet alleen vind hij dat de Europeanen meer geld op tafel moeten leggen voor hun defensie maar hij wil blijkbaar ook (een groot deel van) de 35000 in Duitsland gelegerde Amerikaanse troepen terughalen. Los van de beweegredenen van Trump is dat op zich geen slecht idee. Er is geen enkele reden waarom 73 jaar na Hitler’s zelfmoord en 27 jaar na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie die troepen nog in Duitsland zijn.
Donald Trump’s geplande tête-à-tête met Vladimir Poetin in Helsinki kan misschien wel verrassingen brengen. Het wordt de eerste top tussen de twee leiders en het door interne ruzies en tegenstellingen verzwakte Europa zal lijdzaam moeten afwachten welke resultaten er uit de bus komen.
Verleden week, voor een juichende menigte in Montana, hield Trump een scherpe tirade tegen de NAVO en spaarde daarbij allerminst Angela Merkel. Maar toen hij het over Poetin had, uitte hij niet de minste kritiek op de man — niet over Oekraïne, niet over Syrië — in plaats daarvan herhaalde hij steeds opnieuw dat hij hoopte “goed op te schieten met Rusland.”
Zijn ‘bondgenoten’ zijn erg zenuwachtig. Zal Trump uiteindelijk de annexatie van de Krim door Moskou erkennen? Enkele dagen geleden antwoordde hij op een vraag daarover laconiek met: “we zullen zien.”
Van zijn kant vreest Israël ervoor dat, met het einde van het conflict in Syrië in zicht, de door Iran gesteunde milities in Syrië er zullen blijven. Trump liet in maart verstaan dat hij de Amerikaanse troepen uit Syrië wilde terughalen. De VS-generaals ontkenden dat in alle talen maar wie zegt dat Trump en Poetin geen thit-for-that akkoord sluiten? Rusland zorgt ervoor dat Iran ver van de Israëlische grens en de Hezbollah terug naar Libanon wegtrekken en in ruil daarvoor haalt Donald Trump zijn troepen terug naar huis. Het zou een moeilijke opdracht zijn voor Poetin. Niet alleen zou hij daarmee een breuk met Iran riskeren maar, vooral, zou hij Bashar al-Assad moeten garanderen dat de Russische troepen het leeuwendeel van de nog te leveren gevechten in Syrië zullen voeren. Een last die Moskou eigenlijk niet wil dragen want Poetin wil zijn troepen ook zo snel mogelijk naar huis halen. Anderzijds, als de Amerikanen echt uit Syrië wegtrekken…
De langverwachte ‘verrassing’ – hoewel, kunnen we nog over een verrassing spreken? – die Trump zijn ijdelheid in hoge mate zal strelen moet afgeleverd worden door Jared Kushner, de ‘presidentiële schoonzoon’, de ‘nieuwe Kissinger’ van het Huis Trump.
Kushner zou naar verluidt de onderhandeling tussen de protagonisten en ‘ondersteunende actoren’ van het al vele decennia durende Israëlisch-Palestijnse conflict praktisch afgerond hebben. Dat de Palestijnen daarbij nauwelijks aan de bak kwamen mag de pret niet bederven. Het plan is al voorgelegd aan de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Antonio Guterres, maar die heeft er tot nog toe geen commentaar op gegeven.
Voor zover we weten, moeten, volgens het plan, de Palestijnen hun hoofdstad verplaatsen naar Abu Dis, een stad twee kilometer ten oosten van Oost-Jeruzalem. Vanuit de stad kun je de koepel van de al-Aqsa-moskee wel zien maar voor de Palestijnen is Abu Dis natuurlijk niet hetzelfde als Oost-Jeruzalem zelf. In de Oslo II-onderhandelingen in 1995 werd de Westelijke Jordaanoever verdeeld in drie gebieden: gebied A onder Palestijnse controle, het gezamenlijk door de Palestijnen en Israël gecontroleerde gebied B en gebied C onder Israëlische jurisdictie. In het nieuwe Amerikaanse plan zou gebied C onder de controle van Israël komen maar het zal niet geannexeerd kunnen worden. Welk verschil dat zou maken is onduidelijk vermits de Palestijnen er niets te zeggen zullen hebben. In de gebieden A en B zou daarentegen een nieuwe Palestijnse staat kunnen ontstaan.
Nog vóór de veronderstelde afwijzing van de Palestijnse Autoriteit bekend wordt zullen de Israëliërs het plan niet accepteren. De extreem-rechtse regering van Bibi Netanyahu heeft het idee van een tweestatenoplossing begraven, het koloniseert volop de Arabische buurten van Jeruzalem en is nog maar enkele stappen verwijderd van de realisatie van het gestelde doel: een groot Israël van de Middellandse Zee tot aan de Jordaan-rivier. Israël zal echter altijd “ja maar…” zeggen, om superbondgenoot Trump, die nog maar onlangs de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem heeft verplaatst, niet voor het hoofd te stoten.
Een bijkomend voordeel van dat “ja maar…” is dat de Palestijnen verantwoordelijk kunnen gesteld worden voor het “neen” zeggen. En zoals altijd zullen die in de val trappen. Ze hebben het trouwens al gedaan. Mahmoud Abbas weigert om Kushner, zijn belangrijkste onderhandelaar Jason Greenblatt en de Amerikaanse ambassadeur David Friedman, een extreme supporter van de meest reactionaire kolonisten, te ontmoeten. Dus heeft Jason Kushner aangekondigd dat vrede tussen Israëli’s en Palestijnen ook zonder de Palestijnen kan. Blijkbaar kan de wereld soms simpel in elkaar zitten.
Na een laatste stormachtige ontmoeting vertelde Saeb Erekat, die bijna 30 jaar als een van de Palestijnse onderhandelaars optrad, aan Kushner dat hij het idee had “om te gaan met makelaars in onroerend goed”. Kushner had daarop geantwoord: “Saeb, je kon geen vrede sluiten met de politici, misschien heb je wel een makelaar nodig.” “In feite”, zegt Jonathan Tobin in Ha’aretz, “zien Trump, Kushner, Greenblatt en Friedman de Palestijnen als het morele equivalent van een eigenaar van een te dure eigendom dat aan waarde heeft ingeboet en waarvoor niemand interesse heeft.”
Er zijn momenteel beter geprijsde conflicten in het Midden-Oosten en de enige mogelijke kopers van een Palestijnse staat — de Arabische landen — zijn niet langer erg geïnteresseerd in de deal. De beste potentiële koper van het voorstel van Kushner-Trump Immobiliën is Mohammed bin Salman, beter bekend als MbS, de Saoedische erfprins.
Misschien wel het meest controversiële deel van deze mogelijk grote deal is dat als MbS ja zegt, de Palestijnen Oost-Jeruzalem als hoofdstad moeten opgeven. Daarnaast zal de Palestijnse zaak in twee delen worden afgehandeld: in ruil voor het aanvaarden van het Amerikaanse plan zal Hamas geholpen worden om Gaza economisch terug op poten te zetten en het op korte termijn afrekenen met de historische partners in de onderhandelingen, Mahmoud Abbas, de Palestijnse Autoriteit, de PLO en Fatah. Die zullen immers irrelevant zijn geworden.
Een nog te nemen hindernis op dit traject is het feit dat de Saoedische koning Abdulaziz Ibn Saud Salman, koning Abdullah II bin Al-Hussein van Jordanië en de Egyptische president Abdel Fattah al-Sisi wel graag van de eindeloze Palestijnse kwestie af willen, maar bang zijn voor de reactie van de Arabische straat op een overeenkomst die tegen de wil van de Palestijnse in opgelegd wordt.
Het is ondenkbaar dat er vrede kan worden geschapen voor Palestina zonder Palestina. Maar dit riskeert de prijs te zijn van de gedurende decennia gefnuikte kansen: Camp David in 2000, het Olmert-Livni-voorstel van 2008, de ‘visie‘ van John Kerry in 2016. De Palestijnse tragedie is dat er 30 jaar lang onderhandeld werd en dat het minder dan niets opbracht. Nu zal de Palestijnen een ‘vresesplan’ door de strot geramd worden.
70 jaar na de Nakba dient zich een nieuwe ‘catastrofe’ aan. Het ‘vredesplan’ is de aankondiging voor een nieuwe 40 jaar durende dwaaltocht door de woestijn.
