Komt er na 25 jaar ‘chavismo’ verandering in Venezuela? Nu de oppositie voor het eerst sinds lang weer deelneemt aan de verkiezingen – na jaren van boycot, pogingen tot staatsgreep en een interim president, groeit bij de rechterzijde de hoop dat het socialisme eindelijk begraven zal worden.
Zo eenvoudig ligt het echter niet.
Op de opiniepeilingen kunnen we alvast niet voortgaan. Er is een echte cijferoorlog aan de gang, de enen geven Maduro een ruime meerderheid, de anderen stellen dat de oppositie ‘onvermijdelijk’ moet winnen.
De verkiezingen zijn op zondag 28 juli, de winnaar zal op 10 januari 2025 de macht overnemen voor een periode van zes jaar. Het zijn in totaal 21 miljoen Venezolanen die aan de verkiezingen kunnen deelnemen.
Deze verkiezingen zijn het resultaat van een internationaal onderhandelingsproces, afgesloten met een ‘Akkoord van Barbados’ in oktober 2023. Het was een voorwaarde voor de Verenigde Staten om de sancties tegen het land deels in te trekken en een ruil van politieke gevangenen te aanvaarden.
Het grote misverstand werd snel duidelijk. Het akkoord stelt dat er verkiezingen zouden komen waaraan iedereen kon deelnemen, weliswaar binnen het kader van de Venezolaanse wetgeving.
De verenigde oppositie – eindelijk! – stelde meteen Corina Machado voor, wiens politieke rechten echter waren ingetrokken na haar deelname aan de staatsgreep van 2002 en haar medewerking met ‘interim president’ Juan Guaidó. De kandidaat die ter vervanging werd voorgesteld – Corina Yori, een 80-jarige prof filosofie – kon zich niet registreren. Uiteindelijk is het een gepensioneerde 74-jarige diplomaat, Edmundo Gonzalez Urrutia die de honneurs waarneemt. In de praktijk blijft het echter Corina Machado die de campagne leidt en bij een overwinning de belangrijkste rol zal toebedeeld krijgen. Hoe dan ook voerden de V.S. de sancties weer in.
Er zijn in totaal tien kandidaten, van wie echter enkel Nicolas Maduro zelf en Edmundo Gonzalez echt meetellen.
Het Platform van Maduro, de PSUV, kan rekenen op de steun van 11 politieke partijen, o.m. de Gran Polo Democrático.
Het Platform van de oppositie, PUD (Plataforma Unitaria Democrática) zegt nu al de resultaten die door de Nationale Electorale Raad zullen bekend gemaakt worden, niet te erkennen. Ze willen voortgaan op de resultaten die worden opgetekend door hun getuigen in de stembureaus, en de tellingen van een in Miami gevestigd privé-bedrijf.
Bij de andere kandidaten zitten dissidenten van beide groepen, o.m. de historische leiding van de Communistische partij, en aan de andere kant leden van de oude AD (sociaal-democratisch) en Copei (christen-democratisch), een evangelische pastor, een ex politiek gevangene en een komiek. Die laatste zou op 2 % van de stemmen kunnen rekenen, de anderen komen niet boven de 1 % uit.
Het programma van de oppositie is uitgesproken neoliberaal, met een afslanking van de Staat en de privatisering van overheidsbedrijven, o.m. oliemaatschappij PDVSA. Corina Machada zou het goed kunnen stellen met de Argentijnse president Milei.
Wat wordt het?
Het wanbeheer, de corruptie, de economische problemen met een sterk dalende olieproductie en hoge inflatie, kan doen vermoeden dat de oppositie deze verkiezingen op haar kousevoeten kan winnen. Er zijn tenslotte ook miljoenen Venezolanen die het land zijn uitgevlucht, tussen 5 en 7 miljoen.
Toch liggen de zaken niet zo eenvoudig.
Ten eerste omdat de oppositie geen sociale basis heeft. Het is de oude oligarchie, van gematigd tot extreem rechts, die nauwelijks contact heeft met de bevolking en het hele verkiezingsproces tot nu toe ook geboycot heeft. Pas bij deze stemming werd intensief campagne gevoerd.
Het chavisme daarentegen heeft wel een zeer solide sociale plus institutionele basis. Daarenboven is de economische situatie de afgelopen maanden en jaren flink verbeterd. De inflatie is gezakt tot 300 % op jaarbasis, de economie werd lichtjes gediversifieerd met meer en meer mijnbouw, en de voedselsoevereiniteit is opgelopen tot 80 %. De groei kan 4 % bedragen, cijfer dat door het IMF werd bevestigd. Op lokaal vlak wordt hard gewerkt in de gemeenschappen voor een sociale en solidaire economie. Er is beslist cliëntelisme, maar de participatie van de bevolking is groot. Venezuela zal ook toetreden tot de groep van de BRICS+-landen (Brazilië, Rusland, India, China, Zuid-Afrika).
Edmundo Gonzalez deed een oproep aan het leger om het resultaat van de verkiezingen te erkennen. Of dat kan lukken, mocht de oppositie winnen, is echter zeer de vraag. Hugo Chavez kwam uit het leger en heeft dat zeer verwend, met financiële steun en participatie in diverse economische sectoren, zoals de mijnbouw en de oliesector. Het legert controleert de douane en heeft diverse ministeries in handen. Bij elke officiële plechtigheid wordt herhaald dat het leger ‘socialistisch, revolutionair, anti-imperialistisch en vooral chavistisch’ is.
Dat Maduro zeker kans maakt om deze verkiezingen te winnen blijkt ook uit de houding van de Verenigde Staten. Venezuela heeft de grootste olievoorraden ter wereld, en de V.S. wil die beslist niet kwijt spelen. Vandaar dat er opnieuw werd toegestaan om vloeibaar gas te verhandelen. Er wordt ook verder onderhandeld over de overige sancties, wat Washington beslist niet zou doen mocht het zeker zijn dat Maduro deze verkiezingen zal verliezen. Elf burgemeesters van de oppositie zijn de afgelopen weken ook overgestapt naar het Maduro-kamp en één werkgeversorganisatie nam afstand van de oppositie.
Volgens de coalitie van onderzoeksjournalisten (ICIJ) is Venezuela wel een laboratorium voor digitale repressie. Er is veel controle op wat mensen kunnen zien en horen op de media en sociale media en heel wat nieuwssites worden geblokkeerd.
Wat het resultaat zondag 28 juli ook wordt, het gevolg is verre van duidelijk.
Mocht de oppositie verliezen, kunnen makkelijk incidenten worden uitgelokt. Er wordt voortdurend geschermd met het conflict rond Esequibo, het olierijke gebied dat door buurland Guyana wordt opgeëist. Mocht er een oorlog met Guyana op volgen, kunnen de V.S. tussenbeide komen om ‘Guyana te helpen’.
28 juli is voor de Venezolanen wel een symbolische datum, het was de verjaardag van Hugo Chavez. Wellicht helpt het!
Andere artikelen over Venezuela op Uitpers:
Venezuela: steeds méér democratie! | Uitpers %
Venezuela : Verkiezingen, maar met wie ? | Uitpers %
Venezuela: rumble in de jungle | Uitpers %
Venezuela: één bank vooruit | Uitpers %
