Op 4 november 2008 wordt de 44ste Amerikaanse president verkozen. Sinds het begin van de voorverkiezingen in Iowa (3 januari) en New Hampshire (8 januari) bericht De Standaard quasi dagelijks over deze spannende strijd. Op 2 maart 2008 wordt de 3de president van de Russische Federatie verkozen. Reeds in december 2007 stelde De Morgen “Medvedev kan Russische verkiezingen amper verliezen”. Op de sites van beide kranten kunt u zich te goed doen aan een verkiezingsquiz, over de Amerikaanse verkiezingen wel te verstaan…
Waarom worden de Amerikaanse verkiezingen in onze Vlaamse media, uitvoeriger besproken dan de Russische? Omdat de VS belangrijker is dan de verguisde Russen, redeneert u waarschijnlijk? Omdat in Rusland, verkiezingen frauduleus verlopen in tegenstelling tot in, de baken van democratie, de VS? Omdat de Russische verkiezingen al per definitie vastliggen (Medvedev wint) en de Amerikaanse verkiezingen (aan democratische zijde althans) een interessant duel voortbrengt (eerste vrouwelijke of Afro-Amerikaanse president)? Omdat de Amerikaanse verkiezingen in het ‘Engels’ worden uitgevochten?
Deze laatste verklaring kan ietwat vreemd in de oren klinken maar is precies de aanklacht die ik wil maken: het Vlaamse copy-paste-gedrag van de Angelsaksische media. De Amerikaanse verkiezingen zijn nu eenmaal makkelijker te beschrijven voor de Vlaamse schrijvers door de veelheid aan bronnen die beschikbaar zijn. Zowel in DS als in DM is er sprake van een dossier ‘Amerikaanse Verkiezingen 08’ maar ook in Knack is iets soortgelijks aan te treffen. Een diepgaande analyse van de Russische verkiezingen blijft achterwege. Jammer want door in de ‘Amerika’-mania te stappen, gaat de Vlaamse media in tegen de publieke opinie zelf. De modale Belg is niet zo Amerika-minded, George W. Bush is lang niet populair en de verkiezingen interesseren Jan Modaal enkel door het feit dat ze George van het toneel doen afvoeren.
Wat mediatiek is, of wat de Amerikaanse media als mediatiek ervaren, wordt zonder een kritische blik overgenomen. Dat de Vlaamse kranten (maar ook andere media bv. radio) commercialiseren is een feit. Dat ze hiertoe gedwongen worden ook, alhoewel… ‘door druk van buitenaf worden we gedwongen om te commercialiseren’ is veelal een impliciet te horen argument maar is dit argument wel valide? Commercialiseren als gevolg van bikkelharde concurrentie is te begrijpen maar doordat in Vlaanderen nu eenmaal Nederlands wordt gesproken en niet pakweg Engels, is de potentie voor concurrentie veel beperkter. Toch?
Terug naar de weinig besproken Russische verkiezingen. Dat Medvedev de nieuwe president wordt is inderdaad een quasi zekerheid. Absolute zekerheid is niet mogelijk, net zoals in het voetbal is in de politiek alles mogelijk. Maar toch zijn de (inter)nationale commentatoren unaniem. Hoe komt dit? Hun zekerheid is gebaseerd op het enige precedent in Russische verkiezingen namelijk de verkiezing van Vladimir Poetin in maart 2000. De eerste president van de Russische Federatie, Boris Jeltsin was via een counter-coup aan de macht gekomen en had slechts met de grootste moeite (en tegen hoge economische kosten) in 1994 zijn herverkiezing gewonnen.
Toen Jeltsin midden ’99 de illustere Poetin aanstelde als premier, had niemand hoge verwachtingen: Poetin zou het niet lang uitzingen en snel tot ex-premier gepromoveerd worden zoals Primakov, Chernomyrdin en anderen. Het draaide toch anders uit. Ziek en uitgeput trad Jeltsin op 31 december 1999 af als president, waardoor Poetin interim-president werd. Hij werd als het ware in pole-position gekatapulteerd voor de presidentsverkiezingen van enkele maanden later. Mede dankzij de succesvolle maar vooral populaire tweede Tsjetsjeense oorlog werd Poetin president. Jeltsin had Poetin een cadeau gedaan, één van de eerste daden van Poetin als president was een cadeau teruggeven: Jeltsin en zijn Familie buiten gerechtelijke vervolging stellen.
Toen de tweede ambtstermijn van Poetin eind 2007 op zijn laatste benen liep wilde het Russische ‘volk’ slechts één ding: Poetin aan de macht houden. De populariteit van de president blijft heel hoog waardoor de presidentskandidaat die zijn voorkeur wegdraagt, wellicht de nieuwe president wordt. De internationale pers speculeerde op twee namen: Sergei Ivanov en Dmitri Medvedev, beiden lid van de Poetin-Familie.
In december (!) 2007 vertelde Poetin een geheim aan de verzamelde wereldpers: hij zag in Medvedev zijn beste opvolger. Het is illusoir om te denken dat Rusland volledig democratisch loopt. Ten eerste is de Russische democratie nog zéér jong en onervaren, de erfenis van 70 jaar communisme is nog niet verdwenen. Ten tweede moeten we ook opletten met wat we democratisch noemen en wat niet. Wie bepaalt de standaarden? Daarenboven is democratie niet wat de Russen momenteel willen blijkt uit internationale peilingen. Maar betekent dit dat we niet moeten geïnformeerd worden over de verschillende Russische politieke partijen, hun partijprogramma’s, over de kleurrijke politici?
Dat de Russische verkiezingen een non-issue zijn, is schandelijk omdat we sinds de Koude Oorlog leven in een wereld die multipolair is. Niet enkel de VS, maar ook Rusland, China en in mindere mate de EU bepalen de wereldpolitiek. In het grootste (communistische) land ter wereld worden geen verkiezingen gehouden maar dit betekent niet dat de staatsbeslissingen niet ter onzer oren mogen komen. Beslissingen in het ‘Oosten’ hebben wel degelijk invloed op de Vlaamse bevolking: vraag maar aan de Vlaamse textielindustrie en waar ons gas vandaan komt. Laten we dus kritisch blijven en het belang van Amerikaanse voorverkiezingen niet overschatten en het belang van politieke informatie over Rusland en China niet onderschatten.
Tim Lagrange
(Uitpers, nr 95, 9de jg., maart 2008)
