Op 1 maart is de campagne voor de verkiezingen van 2 juni officieel begonnen. Dat kwam meteen met een klap. Enkele weken van tevoren werd duidelijk wat de strategie van de oppositie zou zijn: bagger. Er werden honderdduizenden bots de wereld ingestuurd, ‘#narco-presidente’, ‘#narco-candidata’. Veel meer was er niet en het geeft meteen de krachtsverhoudingen weer van vandaag in Mexico.
Claudia Sheinbaum, gedoodverfde opvolgster van Andrés Manuel Lopez Obrador, kandidaat van de coalitie van Morena, de groene partij en de Partij van de Arbeid, reist het land rond met concrete voorstellen voor onderwijs, gezondheid, energiebeleid, veiligheid en andere thema’s die de Mexicanen bezig houden. De slogan is ‘Sigamos haciendo Historia’ – verder geschiedenis maken.
Xochitl Gálvez, kandidaat voor de oppositie van de conservatieve PAN, PRI en PRD, is wat onhandig. Ze valt stil als de prompter stil valt. Ze stelt voor een raffinaderij te sluiten die helemaal niet bestaat. Ze gaat in Madrid praten met rechtse politici – ook twee ex-Presidenten van Mexico wonen er – maar moet de staart intrekken als de uiterst rechtse en neo-franquistische partij Vox haar steun aanbiedt en dit niet met de grondwet te verzoenen valt.
De derde kandidaat, Jorge Alvarez Maynez van de ‘Burgerbeweging’ (Movimiento ciudadano) stelt niet erg veel voor en is niet echt bekend in het land.
Kortom, de vuiligheid en de bagger zijn vooral een teken van zwakte. Een echt alternatief beleidsvoorstel is er niet. Aangezien het sociale beleid van de huidige President wel succes heeft, zei Xochitl alvast dat het zal blijven bestaan.
Opvallend is vooral dat de meeste kritiek gericht is op de huidige President, en niet op de kandidaat. Claudia Sheinbaum is inderdaad onbesproken en doodernstig, zelfs na zes jaar aan het hoofd van de regering van Mexico Stad. Het enige verwijt is dat ze hondstrouw is aan AMLO en geen eigen inbreng zal hebben. Dat zou een vergissing kunnen zijn.
Alle peilingen wijzen er op dat ze met een ruime voorsprong zal winnen en dat dit de oppositie erg stoort, is begrijpelijk. Na één maand bagger zijn de cijfers niet eens aan het schuiven. Het zegt iets over de populariteit van zowel AMLO als Claudia.
Ook de kandidaat voor het burgemeesterschap van Mexico Stad doet het goed in de peilingen. Clara Brugada is ex-burgemeester van het grote district Iztapalapa. Haar overwinning is echter nog lang niet zeker, want bij de laatste lokale verkiezingen deed de oppositie het vrij goed. Mocht ze de strijd verliezen tegen Santiago Taboada van PRI-PAN-PRD, dan zou dit zeker een schok zijn voor de stad die al heel erg lang door links wordt bestuurd.
De derde kandidaat voor Movimiento Ciudadano in Mexico Stad is Salomón Chertorivski.
De rechterlijke macht
AMLO heeft overschot van gelijk wanneer hij er op wijst dat de rechterlijke macht, met daarbij het Electoraal Instituut en de dito rechtbank in handen zijn van rechts. De meeste media zijn eveneens in handen van enkele grote ondernemingen. Er wordt gevreesd dat van daaruit nog roet in het eten kan worden gegooid.
Het is de ex-voorzitter van het Electoraal Instituut – dat de verkiezingen organiseert en toeziet op een strikte toepassing van de regels tijdens de campagne – die een grote mars organiseerde ‘voor de democratie’. Er wordt nu gevreesd dat vanuit die hoek eventueel een ‘technische staatsgreep’ kan worden gepleegd, zoals AMLO dat noemt. Men zou op zoek gaan naar ‘fouten’ in de campagne om hetzij de verkiezingen uit te stellen, hetzij het resultaat ervan ongeldig te verklaren. Of het zover kan komen, is lang niet zeker, maar geheel onmogelijk is het niet.
AMLO werd al verplicht een aantal van zijn ochtendlijke persconferentie, de ‘mañaneras’ van Youtube te halen, omdat hij er ontoelaatbare uitspraken zou hebben gedaan. Hij mag geen partij kiezen en de oppositiekandidaat ook niet met naam en toenaam aanvallen. Spreken over de ‘corrupte oligarchie’ is verboden. Zijn partij, Morena, kreeg bovendien een zware boete voor het overtreden van de regels tijdens de pre-campagne.
Een behoorlijke balans
AMLO kan een vrij behoorlijke balans voorleggen van zes jaar beleid. Voor de thema’s die er het meest toe doen zoals de armoede en de ongelijkheid, economie, de sterkte van de munt, de soevereiniteit t.a.v. de V.S. is het resultaat zonder meer goed. Met de misdaadcijfers kan trots worden uitgepakt. Uiteraard is er nog uitzonderlijk veel te veel geweld, maar t.a.v. 2018 zou het aantal moorden met meer dan 20 % zijn gedaald. Wat migratie betreft blijft de toestand erg onzeker, vooral aan de grens met Texas. Mocht Trump opnieuw President worden in de V.S., zijn de problemen zeker niet van de baan.
Er zijn ook zwakke punten en beloften die AMLO niet heeft kunnen waarmaken.
Het belangrijkste is zonder meer de verdwijning van 43 studenten van Ayotzinapa in 2014, onder het Presidentschap van Peña Nieto. ‘Levend werden ze meegenomen, levend willen we ze terug’, zo blijven de ouders claimen, hoewel niemand er nog van uitgaat dat ze inderdaad in leven zijn. Er werden tientallen mensen opgepakt, gemarteld, weer vrijgelaten, weer opgepakt, en zo verder. Dat het leger een rol heeft gespeeld staat als een paal boven water en dat geeft AMLO ook toe. Dat ze documenten achterhouden zoals nationale en internationale mensenrechtenorganisaties en juristen beweren, wil AMLO niet bekennen. De ouders hebben zich momenteel op het grote plein vóór het Nationaal Paleis geïnstalleerd omdat ze nog een keer met de President willen praten. Ze konden dat al eerder doen en AMLO beloofde hen de hele zaak op te helderen, maar dat is niet gebeurd. De gesprekken waren telkens in het bijzijn van hun advocaten, en dat wil AMLO nu niet meer. Hij wil ze enkel alleen ontmoeten, omdat hij hun begeleiders wantrouwt. Het ziet er niet naar uit dat er nog voor de verkiezingen een ontmoeting komt, omdat alles ‘electoraal wordt misbruikt’, aldus de President.
Dat begin maart opnieuw een student van Ayotzinapa werd doodgeschoten, met valse beschuldigingen van wapendracht, doet ook AMLO geen goed. Het leger en de nationale garde denken nog té vaak dat ze onschendbaar zijn, maar de terechte verwijten van een ‘militarisering’ van het land worden altijd ontkend. AMLO is er niet in geslaagd de nieuw opgericht Nationale Garde ook in het leger te laten opgaan, maar de economische macht is wel sterk gegroeid.et leger heeft echter zowel de controle over het land als de economische macht gevoelig kunnen uitbreiden.
Het gegoochel met de cijfers over de verdwijningen staat evenmin op de positieve kant van de balans. Het zijn er nog steeds om en bij de honderd duizend, hoe men de optelling ook maakt. Spreken over een goede twaalf duizend komt de geloofwaardigheid echt niet ten goede.
Er vallen nog twee maanden te gaan en er kan nog veel gebeuren. Maar met uitzondering van de klachten over een mogelijke ‘technische staatsgreep’ is de campagne eigenlijk vrij saai. En erg vuil, omdat het narco-verwijt nog steeds de ronde doet op sociale media. In Washington en op de V.S. ambassade in Mexico werd herhaaldelijk bevestigd dat er geen enkel onderzoek naar AMLO is, voor de oppositie is dat niet genoeg. ‘#narco-president’. Terecht wijst AMLO erop dat het de peilingen niet beïnvloedt en de geloofwaardigheid van de oppositie ook bijzonder klein is.
Er moeten op 2 juni een nieuwe President, 500 Kamerleden en 128 Senatoren worden verkozen, en daarnaast gouverneurs en parlementen in een aantal deelstaten.
De kans is nog steeds erg groot dat Mexico voor het eerst een vrouwelijke President krijgt en Mexico Stad voor de tweede keer een vrouwelijke burgemeester.
‘Con el pueblo todo, sin el pueblo nada’, zegt AMLO. Alles met het volk, niets zonder het volk. . Het klinkt zo simpel. Hij heeft jarenlang wel een vertrouwensband opgebouwd met de bevolking De eerste min of meer linkse regering van Mexico sinds de Revolutie van begin 20ste eeuw heeft een veranderingsproces op gang gebracht. Het is verre van voltooid en alles zal ervan afhangen of Sheinbaum ook een absolute meerderheid in het Parlement kan halen om een aantal grondwetsregels aan te passen.
Mocht dat lukken, dan kunnen de Mexicanen inderdaad zeggen: ‘Ya no somos lo mismo’, we zijn niet meer hetzelfde.
Oudere artikelen over het verkiezingsproces in Mexico:
Mexico: Weg met de dictatuur! | Uitpers %
Mexico: De eerste Bagger | Uitpers %
Mexico: de grote verdwijntruuk | Uitpers %
