‘It’s bollocks’, zei de Brusselse woordvoerder van EPSU, de Europese vakbond van de openbare diensten. Het is zijn reactie op wat de Britse regering zegt over haar nieuwe wetgeving op het stakingsrecht.
De regering beweert namelijk dat andere Europese landen net zo’n wetgeving hebben, met de verplichting tot een minimale dienstverlening. Dat klopt helemaal niet omdat de Britten heel wat stappen verder willen gaan dan wat sommige Europese landen nu geregeld hebben, met inbegrip van verplichte oproepingen en mogelijk ontslag. Eigenlijk, zo stelt EPSU, bestaat er in het V.K. geen fundamenteel stakingsrecht. Bonden moet allerhande procedures doorlopen en stemmingen organiseren vooraleer ze aan een staking kunnen beginnen. En onderhandelen is er in de meeste gevallen vooral niet bij. Het is hard tegen hard. Kortom, de sociale kloof tussen het Europese vasteland en Groot-Brittannië dreigt nog wat groter te worden.
De Britse regering van Rishi Sunak is ten einde raad. Sinds half december volgt de ene staking op de andere, van de treinen, van de post, van de verpleegkundigen, van universiteitspersoneel, van het havenpersoneel, van de bagageafhandelaars in luchthavens, van douaniers, van ambulanciers… De conservatieven zijn al twaalf jaar aan de macht en de lonen blijven dalen in relatieve termen. Sinds 2008 hebben de werknemers zo’n 20.000 £ ingeleverd, met de crisis van vandaag verliezen ze gemiddeld tussen 80 en 180 £ per maand. De bedrijfswinsten en de dividenden blijven stijgen, hoeft het gezegd. Het V.K. is opnieuw ‘the sick man of Europe’.
Een nieuwe, rijke premier
Eventjes was er hoop toen de jonge en dynamische Rishi Sunak in het najaar Liz Truss opvolgde. Truss wilde een zuiver ideologisch door Margaret Thatcher geïnspireerd programma van sterke belastingverminderingen voor wie het vooral niet nodig heeft en, hop, de ‘financiële markten’ reageerden negatief. Sommigen zagen hier zelfs meteen het eind van het neoliberalisme in.
Wie weet waar Rishi Sunak vandaan komt, wist dat de man een pak pragmatischer en vooral technocratischer was, maar daarom zeker geen enkele sympathie voor de behoeften van de arbeiders had. ‘Justice and Compassion’, zo stelt zijn Minister van Financiën, Jeremy Hunt, het voor, maar zo duidelijk is dat niet. De nieuwjaarsboodschap van de premier was zó algemeen dat het moeilijk wordt om de doelstellingen níet te halen: economische groei, vermindering van de inflatie, verlaging van de schuldenlast, verkorting van de wachtlijsten voor de gezondheidsdienst, het terug dringen van de migratie met de ‘small boats’… Inflatie moet worden tegen gegaan door de lonen laag te houden … de belastingen moeten verhogen, maar ná 2024, of m.a.w. ná de verkiezingen…
Volgens de Begrotingsdienst van het V.K. zit het land in de zwaarste crisis sinds de jaren 1950. De investeringen zijn gezakt, de levensstandaard gaat er sterk op achteruit, er is een recessie en men is ervan overtuigd dat ‘it will get worse before it gets better’.
Vooral de nationaal gekoesterde NHS, de gezondheidsdienst, is er zeer erg aan toe. Er is een tekort van zo’n 40.000 verpleegkundigen en duizenden artsen. Mensen krijgen niet langer de zorg waar ze recht op hebben, want de wachtlijsten zijn kilometers lang. Wie dringend een ambulance nodig heeft moet tot 48 uur wachten. Je zal maar een hartaanval krijgen of je heup breken. Het aantal geannuleerde operaties is wegens gebrek aan personeel op drie jaar tijd verdubbeld. Men schat dat door dit tekort aan zorg en opvang zowat 300 tot 500 mensen wekelijks sterven. In het rijke West-Europa! In een economie die op nummer 6 van de wereldlijst staat!
Rishi Sunak’s eerste job was bij Goldman Sachs, daarna werkte hij voor hedge funds en na zijn huwelijk met de dochter van een superrijke Indiër ging hij in de investeringsbusiness werken. In 2018 werd hij ervan beschuldigd zijn financiële belangen te hebben verzwegen, vooral die van zijn vrouw en zijn familie. Het ging om zo’n slordige 1,8 miljard aandeel in Infosys, een Indische IT-multinational. Nadien kwam aan het licht dat zijn echtgenote de ‘non-dom’ status had, wat betekent dat ze als buitenlandse die in het V.JK. woont geen belastingen moet betalen op haar buitenlandse inkomens. En bovendien bleek Sunak nog eens een verblijfsvergunning te hebben in de V.S. Allemaal geen probleem, zo besloten diverse overheidsdiensten, er is niets illegaals gebeurd. Mevrouw Sunak beloofde wel voortaan belastingen te betalen, ze had wel al zo’n twintig miljoen Pond kunnen vermijden.
Uiteraard kan de belabberde situatie van het V.K. niet alleen aan Sunak worden toegeschreven. Er is de conservatieve blindheid voor sociale noden, er was COVID, er was Brexit en er is een oorlog in Oekraïne. Het was hoe dan ook naïef om iets beter te verwachten van de huidige regering. Er wordt nu dus gewerkt aan een wetsvoorstel om stakingen nog veel moeilijker te maken.
En Labour ?
Het spreekt voor zich dat het in deze omstandigheden een makkie lijkt om oppositie te voeren. Labour ligt inderdaad zo’n 20 % voorop in de peilingen en Keir Starmer heeft alvast betere plannen.
In eerste instantie wil de partijvoorzitter het grondwettelijk bestel herzien. Het niet langer te verdedigen House of Lords wil hij vervangen door regionale en nationale raden, om burgers meer inspraak te geven. Vreemd genoeg noemt hij dit ‘taking back control’, de slogan die door de Brexit-aanhangers werd gebruikt in 2016. Men vermoedt dat hij daardoor de kiezers wil terugwinnen die Labour met zijn contra-Brexit standpunt destijds heeft verloren.
Labour werkte veertig aanbevelingen uit die evenwel voor een groot stuk uit het draaiboek van Tony Blair komen.
Zo wil men het systeem van sociale uitkeringen herzien, maar niet raken aan het ‘Universal credit system’. Men wil het enkel soepeler laten lopen. Labour wil wel een nieuwe generatie van sociale rechten invoeren en het ‘recht op onderwijs’ en het ‘recht op gezondheidszorg’ even sterk beklemtonen als de klassieke burgerrechten. De bedoeling is om ook meer economische macht te laten opbouwen door werknemers. Labour wil massale aanwervingen, zonder de begroting uit het oog te verliezen. Voor de gezondheidsdienst denkt men vooral aan samenwerking met de privé-sector. Men plant een tienjarenplan voor ‘nationale vernieuwing’.
De vakbond vraagt echter dat ook aan een nieuwe economie wordt gewerkt en er b.v. een eind komt aan de ‘zero hour contracts’. Men mag niet vergeten dat onder Thatcher de macht van de vakbonden al sterk werd gebroken.
Brexit
Het kan verkeren. Door de crisis denkt 60 % van de Britten vandaag dat Brexit fout was. Veel van de moeilijkheden werden zo niet veroorzaakt dan toch verergerd door het doorknippen van de band met het continent.
Denken dat het roer kan omgegooid worden is echter een stap te ver, dat zou wellicht ook in Brussel niet worden aanvaard. Wel is het hoopgevend dat er opnieuw positieve gesprekken worden gevoerd met de Europese Commissie.
De grote hinderpaal blijft het Noord-Ierland Protocol. Vandaag moeten goederen die van het V.K. – buiten de Unie – naar Ierland – binnen de Unie – gaan een aantal procedures doorlopen. En aangezien niemand een nieuwe grens tussen de Republiek en Noord-Ierland wil – deel van het V.K. en dus buiten de Unie – geldt het ook voor goederen die naar Noord-Ierland gaan.
Er zijn pragmatische oplossingen denkbaar, aangezien het toch lichte waanzin is de Europese wetgeving op voedselveiligheid bijvoorbeeld te vervangen door nieuwe erg vergelijkbaar Britse wetgeving. Mocht het V.K. een deel van de Europese regels kunnen aanvaarden, dan kunnen ook een aantal controles gewoon wegvallen. Hetzelfde geldt voor Europese toegang tot de statistieken over het goederenvervoer.
Daaraan wordt vandaag gewerkt, hoewel het een taak van lange adem wordt. Maar op termijn is het niet uitgesloten dat het V.K. weer bij de douane-unie komt. Er moet vooral voor gezorgd worden dat het niet lijkt op het vermaledijde ‘cherry-picking’, aangezien het V.K. vooral niet wil dat ook zijn dienstensector – de financiële sector – opnieuw aan de EU-regels moet beantwoorden. Dat er niet langer kan gedroomd worden van een ‘Singapore aan de Thames’ en een ‘bijzondere relatie’ met het V.S. staat als een paal boven water, en dat besef begint langzaam door te dringen in Westminster.
Europees journalist Jeremy Cliff zegt het zo: ‘Vijftig jaar na de toetreding van het V.K. tot de Europese Gemeenschap weet het land nog steeds niet wat het is of wat het wil’. Het verlies van een imperium heeft een lange nasleep.
Verkiezingen
Ten laatste eind 2024 zijn er opnieuw verkiezingen. Of Rishi Sunak het zo lang uithoudt is de vraag. De conservatieve partij is zelf in crisis met kibbelende en elkaar naar het leven staande politici. Boris Johnson zal niets onverlet laten om een bananenschil uit te leggen voor zijn opvolger.
Het zijn echter niet langer enkel progressieven die Labour aan de macht willen zien komen. Een deel van de elites, die hun stem bijvoorbeeld via The Economist laten horen, willen dat ook. Ze beseffen dat de harde aanpak van de conservatieven enkel voor nog meer ellende en sociaal protest kan staan. En stabiliteit en groei staat voor deze mensen op nummer één. Dat is de taak van Keir Starmer. Jeremy Corbyn is al lang vergeten. Het Labour van vandaag is het socialisme waar rechts mee kan leven.
Wat de mensen zelf ook vragen, op nummer één staat bij hen toch iets meer dan crisismanagement.
