Dyab Abou Jahjah is weer helemaal terug. De kater van de verkiezingen waarin hij met de lijst Resist een zwak resultaat behaalde, is weggespoeld. Zijn nieuwe partij, de MDP (Moslim Democratische Parij) staat in de steigers en binnenkort wil hij alle kritikasters definitief knock out slaan met het vuistdikke boek "Tussen twee werelden" waarin hij zijn politieke ideeën neerschreef.
Waar is het verkeerd gelopen met Resist?
Wij hadden gedacht dat we met Resist alle krachten tegen de oorlog en tegen racisme zouden kunnen bundelen. Achteraf bleek dat een naïeve gedachte te zijn omdat er tussen die krachten onderling heel veel tegenstellingen bestaan. We hadden de PVDA (Partij van de Arbeid) en AEL (Arabisch Europese Liga) en enkele onafhankelijken, maar dat was niet genoeg om van een echter verruiming te spreken. Als AEL wisten wij niet dat het water tussen die strekkingen binnen de linkse beweging zo diep was. Ik zelf had gehoopt op 30.000 stemmen. Het zijn er 17.000 geworden wat inderdaad veel te weinig is.
In Antwerpen hebben jullie toch goed gescoord?
We hebben slecht gescoord op plaatsen waar een grote allochtone gemeenschap aanwezig is. Dat betekent dat een deel van de mensen die wel sympathie voor ons hebben niet voor ons hebben gestemd. Bij de PVDA is het nog erger. Zij hebben zelfs niet gescoord op plaatsen waar ze traditioneel sterk staan. Op zo’n moment kan je alleen maar vaststellen dat de combinatie naar het grote publiek niet gewerkt heeft. Het was dus ongetwijfeld zeer nuttig en zeer plezant om samen te werken, maar het grote publiek heeft er blijkbaar niets van begrepen. Als we al ergens goed gescoord hebben zoals in Antwerpen is dat omdat we daar goed ingeplant zijn en niet omdat de mensen Resist een goed product vonden.
Waarom was Resist dan zo’n slecht product?
De combinatie van PVDA en AEL stuitte op onbegrip. We hebben te maken met twee doelgroepen met verschillende visies en wereldbeelden die elkaar voorlopig nog niet als één groep zien. De alliantie is op het niveau van de politieke voorhoede gebeurd. Niet op het niveau van de massa. En daar hebben we gefaald. Wij vinden immers dat het net omgekeerd moet. Wat op straat leeft, moet vertaald worden naar de politiek.
De straat ligt toch evenmin wakker van MDP?
Er zijn groepen die we met Resist niet bereikt hebben, maar die wel gaan bereiken als we vertrekken vanuit onze eigen ideologie en onze eigen invalshoek. Volgens een peiling in Nederland zegt 48% van de Turkse gemeenschap dat ze zeker voor de MDP zullen stemmen. Slechts 6% wil nooit stemmen voor MDP. Het potentieel is dus enorm groot.
Voor we aan allianties beginnen, willen we nu dus eerst onze eigen basis versterken. Je mag die fase niet overslaan.
Critici zullen zeggen: AEL plooit nog meer op zichzelf terug.
We proberen onze krachten te hergroeperen. Dat heeft niets te maken met terugplooien. We blijven open voor samenwerkingsverbanden buiten de verkiezingen. We blijven actief binnen StopUSA.
"Potentieel van MDP is enorm groot"
Maar door met de MDP op te komen gooi je de samenwerking tussen allochtonen en autochtonen, die precies één van de positieve dingen aan de campagne van Resist was, toch over boord?
Het was een positieve ervaring. Maar het heeft ons niet dichter bij ons publiek gebracht. Het heeft de militanten van AEL dichterbij de militanten van de PVDA gebracht. De rest hebben we niet bereikt. Samen in de strijd hebben een aantal mensen dus een band gesmeed. Wat zeer positief is. Maar als je je op de massa focust, mag je daar niet mee tevreden zijn. Anders wordt je een je een klein gelukkig sectair clubje.
Maar zelfs dat kleine beetje weerwerk tegen het racisme gaat nu verloren.
Wij zijn niet diegenen die de stap naar de Belgische arbeiders moeten zetten. De Belgische arbeiders moeten naar ons komen. Wij zijn sociaal-economisch uitgesloten en onze etnisch-culturele identiteit wordt aangevallen. Wij verdedigen ons op die terreinen. We kunnen niet nuanceren. We kunnen die positie niet verlaten. Als je op die punten inbindt, creëer je openingen voor de tegenstander die op jou ligt te azen. We hebben ons gebarricadeerd in onze positie en iedereen die samen met ons wil strijden, moet maar achter die barricade komen. Het is de taak van progressieven om er voor te zorgen dat anderen mensen naar die kant komen.
Jij voelt je dus niet geroepen om iets te doen aan het racisme bij de autochtonen?
Het gaat om prioriteiten. Het is een zeer nobel iets om te doen. Maar als mens heb je slechts een beperkte voorraad tijd en middelen. En die moet je besteden aan je prioriteiten. Als we onze eigen gemeenschap nog niet hebben gemobiliseerd voor onze strijd, is het absurd om dan al te gaan mobiliseren bij de autochtone gemeenschap die sowieso een antipathieke houding tegenover ons heeft. Als zelfs mensen die normaal PVDA stemmen afhaken omdat Abou Jahjah bovenaan de lijst staat, welk effect zou het dan hebben als ik mij tot de autochtonen richt om iets te doen aan hun racisme?
Tegenwoordig lijkt het bij de MDP alleen nog te draaien rond ethische thema’s: homoseksualiteit, vrouwen, handen afhakken. Zo maak je het je tegenstanders wel zeer makkelijk.
Dat komt doordat het programma van de MDP nog niet klaar is. Er is veel speculatie. Eénmaal het programma er is, zullen de mensen die ons nu willen vastpinnen op die ethische discussies zeer ongeloofwaardig overkomen. Over al die thema’s die je aanhaalt, blijft ons programma neutraal. Onze tegenstanders dwingen ons steeds in die ethische discussies in de hoop ons te dicrediteren.
Waarom vind je het zo belangrijk om je te affirmeren als een moslim?
Het gaat om ons gedachtengoed. Ik vind dat je je op basis van je standpunten moet profileren en niet op basis van wat de mensen van je verwachten, van wat ze graag hebben en niet graag hebben. Ik denk dat je alleen tot een betere verhouding kan komen als je duidelijk zegt waar het op staat. We gaan dus niet ophouden onszelf moslim te noemen omdat sommige mensen flippen op dat woord.
De Moslim Democratische Partij is toch gedoemd om klein te blijven. Er zijn niet veel moslims in België.
Het moslim-democratisch gedachtengoed beperkt zich niet tot het theologisch geloof. We hebben een volledig programma met concrete maatregelen voor sociaal-economische problemen. Het programma bevat veel standpunten die zowel moslims en niet-moslims zullen aanspreken. We ijveren bijvoorbeeld voor een vermogensbelasting en een renteloze economie. Met die twee maatregelen willen we het probleem van de concentratie van kapitaal aanpakken. We zijn vanuit onze islamitische inspiratie voor een sterke beperking van de vrije markt. Kleine en middelgrote bedrijven kunne, maar alles daarboven moet door de staat gerund worden. Ook op het vlak van de organisatie van de democratie hebben we interessante voorstellen die in de richting van meer basisdemocratie en democratische controle gaan. Het programma van de MDP is dus geen theologisch programma, maar een programma dat geïnspireerd is door het islamitische gedachtengoed. Velen zullen zich daar kunnen in terugvinden.
In een bespreking van het Resist-boekje schreef De Standaard at jij daarin naar voor kwam als een Arabische nationalist? Zullen ze nu bij het lezen van het MDP-programma schrijven dat je in de eerste plaats een moslim bent?
Ik ben Arabisch nationalist en ik zal dat altijd blijven zolang de Arabische natie niet bevrijd en verenigde is. Nationalisme is geen ideologie maar een positie die ik nu inneem. Mijn ideologie is de moslim-democratie. Dat is ook het project dat ik voor ogen heb voor de Arabische natie. Bevrijdend nationalisme bestaat en is een positie die je moet omhelzen als moslim-democraat omdat het een oppositie is tegen verdrukking. Van zodra de Arabische natie bevrijd is zal ik Arabisch burger worden.
Is jouw houding tegenover de media veranderd?
Het is een beetje dubbel. Enerzijds is het een wapen dat tegen ons wordt gebruikt. Maar aan de andere kant hebben we ook in Nederland gemerkt dat we dankzij de media zeer snel een profiel kregen waardoor de leden toestroomden.
We weigeren tegenwoordig wel veel interviews en als we er één aanvaarden willen we een inhoudelijke discussie. Enkele weken geleden heb ik nog een ploeg van de Nederlandse zender IKON de deur gewezen. Ze waren nog erger dan de KRO (het programma waarin Abou Jahjah de beruchte uitspraak over het handen afhakken deed, nvdr). Ze wilden geen inhoudelijk debat, maar waren enkel op uit straffe uit op straffe uitspraken. Op de berichtgeving over onze activiteiten en acties hebben wij natuurlijk geen controle.
Een tijdje geleden hebben jullie nog ophef gemaakt met een reactie op het voorstel van de Agalev-jongeren van Antwerpen om affiches rond homoseksualiteit op te hangen in migrantenwijken.
Ik vond dat een goede reactie, beknopt en bondig en duidelijk. Je zegt dat het in de islam niet aanvaardbaar is, maar maakt wel duidelijk dat iedereen vrij is om een seksuele voorkeur te hebben. Ik denk dat een aantal mensen het niet hebben willen begrijpen.
Wij verdedigen gelijke rechten en zeggen tegelijk dat het in de islam verboden is, niet zoals alcohol onaanvaardbaar is binnen de islam. Maar we zeggen wel dat dit een persoonlijke zaak is en dat je daarom geen mensen kan uitsluiten. Iedereen is vrij, het is iets tussen god en de mensen.
Dat stond toch niet in het persbericht?
Jawel, er staat duidelijk in dat het een vrije keuzen is. Je moet het bericht ook in zijn context plaatsen. Het was een reactie op een provocatie van Agalev. Het was geen persbericht om de positie van AEL over homoseksualiteit uit te leggen. Er was woede binnen onze gemeenschap en een beweging vertolkt de standpunten die leven bij de achterban. Wij pikken die provocatie niet. Iedereen mag kiezen, maar kom niet vertellen dat het volgens de islam wel kan. Je mag alcohol dringen, maar zeg niet dat dat islamitisch verantwoord is. We hebben ook niet gezegd dat homo’s geen moslims kunnen zijn. Als je een zonde pleegt, blijf je moslim. Dat is een duidelijk standpunt. Wij hebben ook een verantwoordelijkheid tegenover onze eigen achterban.
Spelen met religieuze symbolen gaat geen enkele homoseksueel vooruit helpen. Vandaar de duidelijkheid van het bericht: "Als je dat doet, krijg je problemen."
Je zou veel mensen zeer gelukkig maken, mocht je op zo’n moment één keer toegeven dat er een probleem is rond de aanvaarding van homo’s in de allochtone gemeenschap.
Wat is dat probleem dan? Dat ouders dat niet aanvaarden dat hun kinderen homo zijn, bestaat ook bij autochtonen. Waarom moeten we dan gaan zeggen: bij ons bestaat het ook. Natuurlijk bestaat het ook. Het is een algemeen probleem. Maar wij moeten dat altijd openlijk toegeven. We zijn bijvoorbeeld enkel een gesprekspartner als we eerst toegeven dat er mensen uitgehuwelijkt worden binnen onze gemeenschap en als we dat expliciet veroordelen. Dat laatste hebben we al meermaals gedaan. Maar dat is blijkbaar niet genoeg. We moeten iedere keer opnieuw herhalen en benadrukken dat er een probleem is. Het bestaat, maar het heeft niet zo’n omvang dat het een schrijnend probleem is.
Maar in de aanval tegen onze gemeenschap wordt het wel telkens weer boven gehaald. De meeste meisjes kan je niet dwingen. Zij gaan jou dwingen. De meest radicale standpunten worden ook door vrouwen ingenomen. Maar toch blijven ze als slachtoffer behandeld worden. Dus inderdaad: homo’s zijn binnen onze gemeenschap niet aanvaard. Maar hoe aanvaard zijn ze bij de autochtonen? Ik wil het dus best toegeven, maar het is niet aan ons om te gaan ijveren voor hun aanvaarding. Het is niet de taak van AEL. Ik wil ijveren voor anti-discriminatie in het algemeen. Als iemand geweigerd wordt op school, wil ik niet weten of hij homo is of niet, ik vind dat dat niet kan.
Maar sommigen zullen zeggen dat jij zo’n aanzien hebt binnen de gemeenschap dat je die rol juist wel zou moeten spelen.
In interne vormingen zeggen wij aan onze jongeren dat ze niet voor god moeten spelen. Dat je mensen niet moet beoordelen, dat je geen goede moslim bent, als je dat doet.
Maar wij gunnen het de meerderheid niet om zo over ons te gaan praten. Als ik dat ook nog eens ga bevestigen, heeft dat een omgekeerd effect. Denk je dat ze daarom gaan erkennen dat er problemen van uitsluiting en racisme bestaan.
Ze willen ons assimileren en daarom moeten ze ons eerst als totaal negatief voorstellen. Alles wat die gemeenschap doet, moet geproblematiseerd worden. Daar willen ze naar toe. Daarom moeten al die zaken worden opgeblazen. Er is geen sociaal-economische uitsluiting van homo’s in onze gemeenschap. Ook het probleem van gedwongen huwelijken wordt opgeblazen. Zelfs gearrangeerde huwelijken zijn een uitzondering aan het worden. Zullen we het eens hebben over de uitzonderingen bij de autochtonen.
(Uitpers, nr. 46, 5de jg., oktober 2003)
