Media gebruiken snel grote woorden, maar het zoeken naar grondoorzaken van problemen is er niet bij. Wie van kapitalisme niet wil spreken moet ook over fascisme zwijgen. Het neoliberalisme heeft gezaaid wat de rechtse krachten nu oogsten: een afschuwelijk racisme, openlijke haat en verachting. Dat is niet alleen een probleem voor links, het is een probleem voor de hele maatschappij.
De oorzaken liggen in het maatschappij klimaat dat deze afgang op zijn beurt mogelijk heeft gemaakt.
Sinds decennia wordt een neoliberaal beleid gevoerd dat leidt tot de ondergang van de maatschappelijke en sociale samenhorigheid. De taken van de maatschappij worden overgenomen door privéondernemingen met oog op het maken van winst. In de plaats van de sociale maatschappelijke democratie krijgen we concurrentiële wedijver op de rug van de burger en de werknemer. De neoliberale ombouw van de maatschappij heeft geen welzijn met zich mee gebracht, maar slechts enkelen (veel) rijker gemaakt. Door het inkrimpen van de maatschappelijke overheidstaken – een beleidslijn die hoog op de agenda van het neoliberalisme staat – zijn voor de burger de kosten hoger dan de baten. Men heeft de privébanken met miljarden staatsgeld van de ondergang gered en dan de lonen en pensioenen bevroren om die staatsschuld te kunnen betalen: dat is het huidig beleid van de regeringen in de kapitalistische landen. Wat voor een sociale orde is dat ? Is dat het ‘goede leven’ dat men ons voorspiegelt ? Wanneer we de economische grafieken nader bekijken en men de moeite doet ze te analyseren kan men op termijn de dood of toch zeker een nieuwe zware crisis van de neoliberale maatschappij-ideologie voorspellen.
Het neoliberaal mantra dat er geen alternatieven zijn schept bij de burgers het gevoel dat het onbelangrijk is voor wie ze stemmen, het verandert toch niets. Dan moet men niet verwonderd zijn dat ze zich van de democratie afkeren, dat ze hun heil bij de rechtse zieltjesvangers zoeken, of gewoon een ‘foert’-stem uitbrengen. Het is de ideale voedingsbodem voor rechts populisme, waar op sommige plaatsen een nog kleine linkse groep de tegenpool vormt.
De onbekwaamheid van het systeem om de mensen een houvast te bieden vergroot de onzekerheid en voedt de drang bij de burgers naar veiligheid en autoriteit. Dat verklaart de gevaarlijke stemming onder de burgers dat de democratie niet deugt.
Het vergroot ook het focussen op het directe eigenbelang zonder naar de gevolgen te kijken: wat winst oplevert, produceren en exporteren we. Zoals de schijnheilige en cynische politiek van de wapenverkoop aan oorlogszuchtige krijgsheren. Wapens veroorzaken vernielingen, maar vormen anderzijds een onderpand voor nieuwe ‘vriendschappen’. Wat wapens niet kunnen vernielen, vernielt de neoliberale economische politiek van EU en VS om landen te dwingen in het westers gareel te lopen en hun markten te openen. Onder andere voor hun gesubsidieerde landbouwproducten. Alhoewel ze zeer goed weten welke schade ze aanrichten. Oude of nieuwe lokale elites functioneren daarbij als transmissieriem.
De schijnheiligheid in het vluchtelingendebat kent geen grenzen. Men is of men doet alsof men verontwaardigd is over het schijnheilig optreden van Turkije, wanneer Ankara de goed opgeleide Syrische artsen onder de vluchtelingen niet verder laat doorreizen. Het ironische aan de rol die wij van Turkije vragen is, dat ze de goed opgeleide laat verder reizen maar de andere grote meerderheid in het land zou houden. Hiervoor is de EU bereid veel geld aan Ankara te betalen. Deze houding is puur bruikbaar racisme.
Over de menselijke gevolgen van oorlog praten ze allemaal. Hierover heerst eenstemmigheid maar dan moet men ook aandacht hebben voor de samenhang van kapitalisme en oorlog. Zoals Jaurès het aan de vooravond van de eerste wereldoorlog klaar stelde: “Het kapitalisme draagt de oorlog in zich zoals de wolken de regen”.
Wat is het nut wanneer sociaaldemoraten een rechtse politiek van neoliberalisme voeren en onze media alleen maar interesse hebben voor het handgewuif, de kusjes en groepsfoto’s van regeringsleiders, terwijl de ware inzet en echte oorzaken van miserie en oorlog geen medianieuws zijn?
