Na het oneervol vertrek van Michel Camdessus bij het IMF, zitten ze ook bij de Wereldbank met maagkrampen over het eigen beleid. De belangrijkste economist van de Wereldbank, Joseph Stiglitz, is aan de vooravond van de jaarlijkse liberale wereldkermis in Davos opgestapt. Hij verwijt de Wereldbank en de "internationale financiële gemeenschap" in het algemeen het armere deel van de wereld volledig van de besluitvormingen uit te sluiten.
Het (gedwongen) ontslag van Camdessus en het opstappen van Stiglitz hebben een uitgesproken gemeenschappelijke noemer: de kredieten aan Rusland. De vele schandalen rond de mysterieuze wegen van de IMF-kredieten aan Rusland, deden Camdessus de das om. De grote baas van het IMF bleef die politiek maar verdedigen, ook al bleek bij voorbeeld dat op verzoek van de leiders in het Kremlin het grootste deel van het krediet rechtstreeks op buitenlandse rekeningen werd geplaatst.
Stiglitz, tot begin dit jaar topeconomist van de Wereldbank, gaf de voorbije maanden lucht aan zijn verontwaardiging over het IMF-beleid dat volledig wordt uitgestippeld door de leiders van de grote kapitalistische mogendheden zonder ook maar rekening te houden met de wereldwijde negatieve sociale gevolgen.
Maar Stiglitz was vooral verontwaardigd over de medeplichtigheid van het IMF en het Westen bij de meer dan dubieuze privatiseringen in Rusland. Ook Stiglitz is tot de conclusie gekomen dat die privatiseringen feitelijk neerkwamen op een georganiseerde roof waarbij miljarden en miljarden dollar naar het buitenland werden versluisd. Volgens Stiglitz kwam de politiek van het IMF neer op een "open invitatie" om te plunderen en de buit in veiligheid te brengen. Amerikaanse speurders maken nu gewag van alleen al 100 miljard dollar Russisch smeer- en misdaadgeld dat in of via de Verenigde Staten een dergelijk veilig onderkomen vond. Het resultaat van die door Washington en het IMF aangemoedigde privatiseringen is niet dat Rusland welvarender werd, stelt Stiglitz vast. Een klein groepje Russen werd inderdaad meer dan welvarend, maar men moet wel erg blind zijn, zoals de Amerikaanse leiders, om niet te zien dat de grote massa van de Russen er veel armer door werd.
De Wereldbank is een van de topinstellingen die instaat voor het zo vrij mogelijk verkeer van kapitaal. Toch is een topeconomist als Stiglitz tot de conclusie gekomen dat het zo niet verder kan, dat dit kapitaalverkeer aan banden moet worden gelegd. De financiële markten zijn niet heilig, de staat moet daarin kunnen optreden, vindt een zwaargewicht van het financieel liberalisme.
Maar zelfs Camdessus ziet nu het licht. In zijn laatste optreden als IMF-baas, op Unctad in Bangkok, riep hij op tot strijd tegen de armoede, "de grootste bedreiging voor de stabiliteit in een wereld die volop aan het globaliseren is". Hij had het over de internationale gemeenschap die met de ene hand terugneemt wat ze met de andere gaf (waarbij Camdessus er dus ook van uitgaat dat de "internationale gemeenschap" bestaat uit de rijke kapitalistische mogendheden en hun kredietinstellingen). Maar tegelijk verdedigde hij het beleid van het IMF??? Het wanbeleid van het IMF in de Aziatische crisis van 1997-1998 noemde hij zedig "enkele vergissingen". Niet zo veel, vond hij, want er is toch het herstel in enkele landen??? Maar blijkbaar is dat nogal broos, want tegelijk voorspelde hij al een nieuwe ??? geglobaliseerde ??? financiële crisis.
Fiscale dumping
Camdessus is een typisch voorbeeld van liberale schizofrenie: de ernstige negatieve gevolgen van het beleid worden niet ontkend, maar dat ligt niet aan het beleid, alleen aan enkele vergissingen. Het is een troost voor de tientallen miljoenen Russen die daardoor onder de armoededrempel zitten en voor de honderden miljoen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika die hetzelfde overkwam. Schizofrenie én hypocrisie, die men ook terugvindt in de Europese Unie.
De leiders van die EU ??? de regeringen en de EU-commisarissen voorop ??? houden bij voorbeeld diverse fiscale systemen in stand waardoor vooral de grote kapitaalbezitters binnen de EU veilig belastingen kunnen ontduiken. Elke lidstaat belast zijn eigen burgers, maar zoekt tegelijk middelen om buitenlandse ondernemers en speculanten aan te trekken voor wie uitzonderingen worden gemaakt; zoals de beruchte coördinatiecentra in België. Het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland gaat daarin het verst, met fiscale paradijzen als de eilanden Man en Wight en vooral de Kanaal-eilanden waar elementaire EU-regels niet gelden!
Verscheidene lidstaten onderhouden dus hun eigen fiscale paradijsjes waar burgers uit andere lidstaten aan hun fiscus kunnen ontsnappen. Er wordt al jaren gepraat over "harmonisatie", maar kijk niet naar de daden. Door die fiscale concurrentie blijven de belastingen op arbeid EU-wijd stijgen, die op kapitaal dalen. Dat proces in al een tijdje bezig: sinds 1981 is het aandeel van belastingen op kapitaal met tien procent verminderd, vooral ten nadele van de belastingen op arbeid.
Dat de staten daardoor veel inkomsten derven? Ze moeten dan maar "ontvetten", aldus een van de eufemismen. Dat gebeurt dan wel ten koste van de sociale cohesie van onze maatschappijen en dus van de grote waarden van onze maatschappijen waarover veel Europese leiders de jongste weken de mond van vol hebben. Precies het ondergraven van die sociale cohesie, van het scheuren van de sociale netwerken, leidt in sommige landen tot het succes van uiterst-rechts dat men zegt kordaat te willen bestrijden. De meest efficiënte politiek in het bestrijden van uiterst-rechts bestaat erin te breken met een liberaal beleid dat onrechtstreeks het bedje spreidt voor Haider en consoorten.
