Het altermondialisme is in Europa een politieke factor van betekenis. Dat werd door het tweede Europees Sociaal Forum (ESF) bevestigd. Het ESF van 12 tot 15 november in Parijs boekte 50.000 inschrijvingen, en eindigde op zaterdag 15 november met een betoging van 100.000 deelnemers uit gans Europa. Zij betoogden “voor een Europa van de rechten, in een wereld zonder oorlog”.
In Firenze, op het eerste ESF vorig jaar, zat er meer vuur in, werd gehoord. Maar Parijs drong meer door tot de (moeilijke) kern van de zaak: welk Europa willen we, voor ons en voor de wereld? Het één had misschien met het ander te maken…
Sfeer scheppen was in de Franse hoofdstad hoe dan ook moeilijker, omdat het ESF gespreid was over vier gemeenten: het congrescentrum La Villette in Parijs, en drie randgemeenten van de rode gordel rond Parijs: Saint Denis, Bobigny en Ivry. In die randgemeenten was het dan nog eens lang stappen van de ene zaal naar de andere tent.
Dit had wel als voordeel dat het ESF meer ingeworteld was in het lokale verenigingsleven: maandenlang werd het ESF voorbereid in scholen en buurten. Of daarmee ook echt de plaatselijke bevolking betrokken werd, is minder zeker. Gehoopt werd dat de migranten meer aanwezig zouden zijn dan in Firenze, en dat was ook wel zo in de voorbereiding. Maar op het ESF zelf viel toch weer de overwegend blanke kleur op. Dat is een probleem als je daar de bevolkingsmix in de rode gordel naast legt. Organisatoren uit de betrokken gemeenten bevestigden ons dat de plaatselijke allochtone bevolking het overwegend van op een afstand bleef bekijken.
De betrokkenheid van de bevolking kan je ook op een andere manier meten: meer dan 5.000 minder begoede altermondialisten vonden een bed bij gastvrije Fransen.
Europa
In ieder geval hebben de organisatoren het zich niet gemakkelijk gemaakt door Europa een belangrijke plaats te geven in dit ESF. Het andersmondialisme draait spontaan meer rond de verhouding tussen Noord en Zuid, en sinds Irak ook rond de oorlog. Europa ligt om verschillende redenen moeilijker. Het lijkt te gaan om geprivilegieerden. Het debat oogt institutioneel en je komt snel dicht in de buurt van de politiek. En er is vooral minder eensgezindheid. De EU is de G8 of het IMF niet.
Toch was het een juiste keuze. Europa staat immers op een kruispunt. Ook de mensen in het Zuiden verwachten terecht dat wij het neoliberalisme bekampen in onze eigen achtertuin (“een ander Europa voor een andere wereld”).
Zeker in Frankrijk leek het een natuurlijke keuze. De belangrijke sociale mobilisaties hebben er de discussie over de toekomst van Europa tot een hot item gemaakt. De legitimiteitscrisis van het neoliberalisme kleurt in Frankrijk af op een debat over de toekomst van de Europese Unie. Dat leidt tot polarisatie in de Franse politieke klasse. Die probeert haar onvrede over de zwakke politieke uitbouw van de EU te verbinden met de sociale onvrede bij de bevolking (alsof een sterk Europa per definitie gelijk zou staan met sociale vooruitgang…).
Het ESF raakte deze blote zenuw van de Franse politiek. Met als gevolg dat de Franse politieke klasse rond het ESF draaide als een kat rond een rijk gedekte ontbijttafel. President Chirac organiseerde nog snel een colloquium over de globalisering, een week voor het ESF, en premier Raffarin kwam met financiële steun over de brug. Een week lang wijdden de Franse kwaliteitskranten elke dag verschillende pagina’s aan de debatten op en rond het ESF.
Het ESF werd voor een groot deel gedragen door de organisaties en individuen die vooraan stonden in de strijd voor de pensioenen, voor het onderwijs, tegen de werkloosheid,… Vandaar allicht dat het publiek op dit ESF iets ouder, bezadigder, syndicaler en politieker oogde, dan het jonge geweld in Firenze… De jeugd, vooral de teenagers en de jonge twintigers, leken inderdaad minder massaal aanwezig dan in Firenze, al spreken sommige mensen dat tegen. Benieuwd wat de statistieken zullen vertellen.
De politieke balans is alleszins duidelijk. De Europese altermondialisten lusten geen pap van Europa zoals het momenteel vorm krijgt in de Europese Unie. Dat wordt goed vertolkt in de “Oproep van de sociale bewegingen” die aansluitend bij het ESF werd aangenomen, en werd bevestigd in elk debat waar het thema aan bod kwam (dikwijls dus). Het werd ook zo begrepen door de media.
Vrouwen
Het ESF werd voorafgegaan door de Assemblee voor de rechten van de vrouwen in Europa. Het initiatief daartoe was al in Firenze genomen, en de contacten verliepen vooral langs de Europese kanalen van de Wereldvrouwenmars (een nieuwe Wereldvrouwenmars komt er trouwens aan tegen 2005). Tot 3.000 vrouwen namen op woensdag 12 oktober deel aan deze intense dag, met verschillende massaal bijgewoonde werkgroepen. Een opmerkelijk succes, als je bedenkt dat de vrouwenbeweging zoals al de rest in de moeilijke jaren ’80 en ’90 wat op de sukkel was geraakt.
We zijn benieuwd te horen welke balans de vrouwen van hun assemblee maken. Is het gelukt de band te leggen met de nieuwe generaties? Is er een vernieuwing van het programma van de vrouwenbeweging? Er werd in ieder geval echt gedebatteerd. Op de slotvergadering van de assemblee vielen er bijvoorbeeld scherpe woorden in discussies over de hoofddoek en over prostitutie.
Op het ESF zelf waren de vrouwen op de tribunes merkelijk beter aanwezig dan in Firenze.
Het wordt nu hard verder werken aan de opbouw van een Europese vrouwenbeweging. Elke bijeenkomst van de Europese coördinatie wordt door de vrouwen aangegrepen om de hoofden bij elkaar te steken. Meer informatie op de site van 11.11.11 (zie hieronder).
Uitsluiting
De sociale kwestie in Europa kwam op dit ESF zeer uitgebreid aan bod, via de Euromarsen, No Vox, de sans-papiers,… Alle aspecten kwamen uitgebreid aan bod: de werkloosheid, de bestaansonzekerheid, het racisme, het migranten- en vluchtelingenbeleid,… Ook de alomtegenwoordigheid van de intermittents kleurde het ESF sociaal.
Dit werd nog eens versterkt door de talrijke debatten over de sociale zekerheid en de openbare diensten.
Was de allochtone bevolking niet echt massaal aanwezig, dan zorgde het opkomend Arabisch nationalisme en islamitisch zelfbewustzijn toch voor één van de meest polariserende debatten op het ESF. Volksheld of zwart schaap van dienst, al naargelang, was Tariq Ramadan, een Zwitserse Arabische intellectueel die nogal wat weerklank heeft bij de Arabische jeugd. Het debat zelf waar hij aan deelnam was vriendelijk en rustig (een verslag vind je op Indymedia, zie hieronder). Maar in de aanloop naar het ESF waren enkele intellectuelen van het soort waar Frankrijk het geheim van lijkt te bezitten, een hetze begonnen tegen de aanwezigheid van Ramadan op het ESF, onder de (brede) vlag van de strijd tegen het antisemitisme.
De Europese deelname
Elk ESF is een combinatie van de realiteit van het land waar het georganiseerd wordt, en een Europese dimensie. Want, laten we wel wezen, er waren niet enkel Fransen op het ESF. Uit Spanje was de opkomst ronduit massaal: 3.000 overwegend jonge altermondialisten uit Catalonië (Barcelona), 1.500 uit Madrid en nog enkele honderden uit Baskenland. Ook de Italianen waren weer met verschillende duizenden, ook al lag het initiatief vooral individueel of lokaal, omdat het Italiaans Sociaal Forum wat afgeleid werd door moeilijke debatten (welke linkse eenheid tegen Berlusconi?). De Grieken waren met enkele honderden, opvallend minder dan in Firenze, om voor de hand liggende redenen (het prijsverschil tussen een boot en een vliegtuig). De Britten leken minder talrijk dan in Firenze, vooral omdat Globalise Resistance ditmaal niet het onderste uit de kan heeft gehaald (ze moesten de week daarna weer op straat tegen Bush). De Oostenrijkers en vooral de Duitsers zijn steeds prominenter aanwezig in het altermondialisme. Uit Nederland waren er 350 deelnemers. De Zweden waren met zo maar eventjes 500.
Opvallend was de groei van de deelname uit Oost-Europa en Rusland: 1.000 deelnemers, met sterke delegaties uit Polen en Hongarije, en vier keer meer sprekers dan in Firenze. Dit is het resultaat van een systematische inspanning, beheerst door de gedachte dat de sociale beweging, om efficiënt te zijn in Europa, op twee benen moet marcheren, één in het Westen, en één in het Oosten. Via een toeleg van 10% op het inschrijvingsgeld droeg ieder bij tot een solidariteitsfonds, dat de deelname uit Oost-Europa moest helpen financieren. Een specifieke coördinatie voor Oost-Europa zorgde ervoor dat ook die landen aan bod kwamen die tot nu toe minder bij het proces van de sociale forums betrokken zijn.
België
We rekenden 700 à 800 mensen uit België bij elkaar. Maar we kennen natuurlijk niet iedereen. Opvallend was de sterke aanwezigheid van het ACV (zowat 400 deelnemers). De georganiseerde deelname kwam vooral uit Wallonië: een bus van de jongeren van het Waalse ABVV, bussen van Entraide et Fraternité (de zusterorganisatie van Broederlijk Delen), een bus van het Luikse sociaal forum, … Op de bijeenkomst van ‘de Belgen’ in het mooie gebouw van L’Humanité in St. Denis was het enthousiasme niet uit de lucht.
Er was ook een sterke inhoudelijke inbreng vanuit ons land. Mia De Vits (ABVV) en Maddy Geerts (ACV) namen deel aan de plenaire debatten over de toekomst van Europa, en herinnerden zo ook aan de grote aanwezigheid van de vakbonden in het Sociaal Forum van België. Raoul Marc Jennar (Oxfam Solidariteit) was een sterkhouder in de plenaire over GATS. Filip De Bodt (Uilekot, Herzele) werd door ons afgevaardigd in de plenaire over de perspectieven van het altermondialisme, en Helène Ryckmans (Le Monde selon les Femmes) nam deel aan de plenaire over feminisme en andersglobalisme.
We zagen ook Belgen in de plenaire over de schuldenlast (Denise Comanne), nationale en culturele identiteiten in Europa (Eric Goeman), de islam (Hassan Bousseta), de migratiepolitiek in Europa (Dan Van Raemdonck), … We zagen Ferre Wyckmans (ACV) en Francine Mestrum (Attac) nog andere plenaire debatten in goede banen leiden.
In de seminaries werden netwerken uitgebouwd, en campagnes bediscussieerd. Het beeld vormt een mooie spiegel van het Sociaal Forum van België: we trokken mee aan de kar over de Tobintaks, GATS en WHO, rechten van werklozen en daklozen, de schuldenlast, de ontwikkelingen in Latijns Amerika, het verzet tegen bedrijfssluitingen, de solidariteit met Colombia, de toegang tot bankdiensten, …
De eerste Belg die ik zelf tegenkwam was Ludo De Brabander van Vrede. Dat was nog vóór het ESF van start ging, voor een vergadering van de coördinatie tegen de oorlog, in Bobigny. De Belgische vredesbeweging neemt dan ook volop deel aan de uitbouw van de wereldwijde campagnes tegen oorlog en onderdrukking (Irak, Palestina, Tsjetsjenië,…), met het SFvB in ruggesteun.
Het SFvB heeft ook de aansluiting met de heropleving van de vrouwenbeweging in Europa niet gemist. Dat is vooral te danken aan het netwerk van WIDE. Wie daar meer over wil weten verwijzen we naar de verslagen van Samira Wymeersch op de website van 11.11.11 (zie onderaan dit artikel).
Grenzen
Zit het andersmondialisme met dit tweede Europees Sociaal Forum aan een “grens”? Men hoort die opmerking regelmatig. Maar, zoals het spreekwoord zegt, als de vos de passie preekt, boer, let op uw ganzen.
Een eerste “grens” betreft de formule zelf van het ESF. Firenze en Parijs werden georganiseerd op eenzelfde stramien, met een opeenstapeling van plenaire conferenties, seminaries en werkgroepen (bijna 500 vergaderingen op drie dagen tijd!). Dat vergt een gigantische organisatie, en belangrijke financiële middelen, met alle gevaren van dien voor een beweging die zich beroept op transparantie, participatie, basisgerichtheid. Is het overigens zinvol van het ene naar het andere overvolle auditorium te hollen, in de hoop iets mee te pikken van wat één van de honderden sprekers probeert kwijt te raken in de hem of haar toebedeelde tien minuten? Moet er niet meer ruimte zijn voor kleinschaligheid, initiatief van onderuit, netwerking, ontmoeting? Moeten initiatieven als het ESF niet doelgerichter zijn (thematische forums, bvb.)?
De vragen mogen zeker worden gesteld, en zullen worden gesteld op een eerste vergadering van de Europese coördinatie in Londen, op 13 december. Daar zullen lessen uit worden getrokken uit Firenze en Parijs, met het oog op het derde ESF, dat in 2004 in Londen wordt georganiseerd.
Maar het is niet eenvoudig. Het altermondialisme is een rijke, verscheiden, diverse beweging. Een initiatief als het ESF moet daar recht aan doen. Toen in Frankrijk stemmen opgingen om het ESF sterk te richten op het debat over Europa, kwam een tegenwind opzetten, met de eis ook stemmen uit het Zuiden te laten horen, ook oog te hebben voor andere plekken in de wereld, enz. Het uiteindelijk programma was een compromis tussen beide stemmen: doelgerichtheid en diversiteit…
Een Franse krant vroeg zich af of de rijkdom aan debatten niet als doel heeft de kracht en veelzijdigheid van het altermondialisme te demonstreren, eerder dan het debat. Waarom ook niet? Toch blijkt uit talrijke verslagen die men op internet terugvindt (zie hieronder) dat er op heel wat plaatsen wel degelijk inhoudelijk interessant werk is verricht, en dat de mensen er iets aan hadden.
Wie niet blij is met de opzet van het ESF kan overigens in de marge altijd zijn eigen ding doen. Dit keer waren er niet minder dan 11 parallelle Forums, gaande van het forum van de Europarlementsleden tot de Espace Glad van de desobediente en hun vrienden.
Anderzijds gaan er heel wat stemmen op om aan te dringen op een trager ritme: nationale, Europese en wereldforums volgen elkaar in een te snel tempo op.
Alternatieven en politieke vertolking
Een tweede “grens” betreft de alternatieven. Kan het altermondialisme het zich permitteren nog lang kritiek te leveren op het neoliberalisme, zonder alternatieven te formuleren? Die opmerking komt steeds meer uit politieke hoek: we zijn het eens met jullie analyse, maar wat zijn jullie alternatieven?
De vraag is hypocriet, want diegenen die beweren dat ze het eens zijn met de analyse gaan ondertussen rustig door met hun neoliberaal beleid. Maar ze is ook oneerlijk. Geen alternatieven? Het altermondialisme heeft misschien geen blauwdruk voor een andere wereld, maar wel tientallen concrete voorstellen, die aantoonbaar het lot van miljoenen mensen zouden verbeteren. Graai maar in de grabbelton op het ESF: opheffing van de schuldenlast van de derde wereld, Tobintaks, eerlijke handelsakkoorden in plaats van liberalisering, grondgebonden landbouw, welvaartvaste sociale uitkeringen, afdwingbare sociale rechten in de Europese grondwet,… Voorstellen genoeg, alleen brengen deze weldenkende politieke gesprekspartners ze niet in de praktijk. De sirenenzang over het “gebrek aan alternatieven” heeft een doel: de sociale bewegingen steriliseren door ze mee te trekken op het terrein van de sociaal-liberale realpolitiek, in naam van de idee dat een fundamentele breuk met het neoliberalisme niet tot de mogelijkheden behoort.
Het altermondialisme is ook helemaal niet steriel, maar weegt op de reële krachtsverhoudingen: Seattle, Cancun, 15 februari 2003,…
Een andere “grens” waar het altermondialisme op zou gaan botsen is het gebrek aan politieke alternatieven. Moet het altermondialisme zich op politiek terrein begeven? Bernard Cassen deed in Parijs enkele opgemerkte uitspraken in die richting. Ook aan de radicale linkerzijde hoort men meer en meer de bedenking dat er op politiek vlak iets moet bewegen, bijvoorbeeld in de komende Europese verkiezingen, opdat het altermondialisme niet op een muur zou botsen, en geleidelijk haar energie zien verloren gaan.
Daar zit zeker een kern van waarheid in. Maar de nood aan politieke vertolking mag geen dekmantel zijn om het erfgoed van het altermondialisme te claimen voor politieke operaties op korte termijn.
Hoge eisen
“Gigantisme”, “geen alternatieven”, “politiek onmachtig” … Aan een beweging die in haar huidige gedaante nog geen vijf jaar oud is, en die botst op de erfenis van een eeuw mislukkingen, worden wel hoge eisen gesteld!
Herken uw ware vrienden! Dat zijn niet diegenen die het altermondialisme met de rug tegen de muur proberen te plaatsen. De opdracht van het altermondialisme is wortel te schieten bij de bevolking. Dat gebeurt niet door politieke radicalisering, of door steeds meer gesofisticeerde alternatieven (laat staan blauwdrukken). Dat gebeurt door het zelfvertrouwen over te brengen dat het legitiem is op te komen voor de eigen rechten, door nieuwe vormen te ontwikkelen van democratie, participatie en solidariteit, en de overtuiging te ontwikkelen dat een andere wereld echt wel mogelijk is.
Wat dat betreft is de balans van het ESF zeker positief: meer dan ooit zijn de dagelijkse beslommeringen van de werkende bevolking aan bod gekomen. Meer dan ooit ook was de syndicale beweging aanwezig. Niet alleen de radicalere vakbonden speelden een toonaangevende rol, zoals de Groupe des Dix, de Suds en andere, maar ook grote vakbonden, zoals de onderwijsbond FSU en de CGT.
Het Europees Vakverbond organiseerde de maandag voor het ESF een “syndicaal forum”, maar of dit een gelukkig initiatief was is alles behalve zeker. De secretaris-generaal van het EVV, de Blairist John Monks, hield er een toespraak waar menig andersmondialist spijsverteringsproblemen van zou krijgen (sterke magen kunnen het nalezen op de website van het EVV). Gelukkig staat dit niet model voor de groeiende samenwerking die er wel degelijk is tussen de syndicale beweging en de andere sociale bewegingen in het raamwerk van het andersmondialisme, zoals op dit ESF werd bevestigd.
Oproep sociale bewegingen
Of het altermondialisme er in zal slagen dieper wortel te schieten bij de bevolking, zou al kunnen blijken in de komende maanden. Op het ESF werden talrijke afspraken gemaakt voor initiatieven en campagnes.
Er komt een aparte website van het ESF, waarop alle bijdragen, verslagen van debatten, enz., die voorhanden zijn, worden gepubliceerd.
De ‘assemblee van de sociale bewegingen’ publiceert volgende week haar agenda: een reeks campagnes en initiatieven die uit het ESF voortkomen, en die gebundeld worden als uitdrukking van de wil samen in Europa sociaal beweging te maken.
De ‘assemblee van de sociale bewegingen’ is een initiatief binnen het kader van het ESF, maar het valt er niet mee samen. Deze ‘assemblee’ kwam op zondag 16 november, dus onmiddellijk na het ESF, samen in St. Denis, om besluiten te trekken uit het ESF. Er waren 1.500 enthousiaste aanwezigen. De oproep die hier werd aangenomen staat onderaan.
Twee zwaartepunten komen uit deze oproep naar voor: een nieuwe mobilisatiedag tegen de oorlog op 20 maart, en een campagne voor een ander Europa, uitlopend op een grote mobilisatie op 9 mei, dag waarop de staats- en regeringsleiders het Europees grondwettelijk verdrag ondertekenen.
(Uitpers, nr. 48, 5de jg., december 2003)
(*)Slegers is ACOD-afgevaardigde op het Riziv, en actief in het Belgisch collectief van de Euromarsen (www.euromarches.org). Hij volgde voor het Sociaal Forum van België de voorbereiding van het eerste en het tweede Europees Sociaal Forum.
Interessante sites over het ESF:
www.esf-fse.org
www.babels.org (het tolkennetwerk van het altermondialisme)
www.intergalactique.org (over de Espace Glad)
www.faleurope-saintdenis.com (over het forum van de locale autoriteiten)
metallosmedialab.fse-paris.org
www.etuc.org (de toespraak van Monks)
Interessante sites met nieuws over ‘de Belgen’ in Parijs:
Cijfers over het ESF
Het ESF was knap georganiseerd. Het gedrukt programma bijvoorbeeld, bevatte niet alleen informatie over thema, sprekers, uur en zaal, maar ook over de talen die er gesproken werden, en een vermelding of de zaal toegankelijk was voor gehandicapten.
Om een idee te geven van de omvang van de organisatie geven we hier enkele cijfers.
Het ESF speelde zich af op vier plaatsen. Er waren in totaal 36.500 zitplaatsen beschikbaar. Dat maakte de organisatie mogelijk van ondermeer 55 plenaire conferenties, 250 seminaries, en meer dan 100 werkgroepen. Er was ruimte om tegelijkertijd 34 activiteiten te organiseren, 162 per dag.
Er waren 300 stands.
Voor de huisvesting waren er 5.000 bedden bij bereidwillige particulieren, en een kleine 15.000 gratis slaapplaatsen in scholen, sporthallen,…
Voor eten werd gezorgd door 40 organisaties uit de alternatieve catering, die elke dag 40.000 maaltijden opdienden.
Er waren 6.000 flessen water voorzien voor de sprekers en de tolken. Tweeduizend vrijwilligers uit 22 verschillende landen stonden in voor het tolken en vertalen. Uit gans de wereld werden meer dan 30.000 koptelefoons aangevoerd.
Het ESF functioneerde met zes officiële talen: Frans, Engels, Spaans, Duits, Italiaans, en de gebarentaal. Daarnaast vermeldt de persmap 15 bijkomende talen, waaronder het ‘Vlaams’ (het Nederlands ontbreekt).
Er was een voorraad van 70 km touw opdat iedere deelnemer zijn inschrijvingsbadge om de hals zou kunnen hangen.
Er waren meer dan 100 culturele projecten, met de medewerking van meer dan 600 artiesten en techniekers.
Meer dan 1500 organisaties uit gans Europa werkten mee aan het ESF. Het Franse initiatiefcomité bestond uit 250 organisaties.
Oproep van de Assemblee van de sociale bewegingen
Parijs 16 november 2003
Wij komen uit sociale bewegingen en maatschappelijke organisaties uit alle hoeken van Europa, uit Oost, West, Noord en Zuid. Na Firenze en Porto Alegre ontmoeten we elkaar op het tweede Europees Sociaal Forum. We hebben een jaar van mobilisaties achter de rug, tegen het neoliberaal model in talrijke Europese landen – tegen de hervorming van de pensioenen, voor de verdediging van de openbare diensten, tegen de landbouwpolitiek, voor de rechten van de vrouwen, tegen uiterst-rechts, racisme en vreemdelingenhaat, en tegen de ondemocratische ontwikkelingen onder het mom van veiligheidsbeleid. We kijken ook terug op de mobilisaties tegen de oorlog tegen Irak, en meer bepaald op de mobilisatie van 15 februari 2003. We zijn divers en verscheiden, dat is onze kracht.
Op ditzelfde ogenblik wordt gewerkt aan een voorstel tot Europese Grondwet, zonder de samenleving te betrekken. Deze Grondwet verheft het liberalisme tot officiële doctrine van de EU. Zij verheft de concurrentie tot fundament van het gemeenschapsrecht en van alle menselijke activiteit, zonder oog voor een ecologisch verantwoorde ontwikkeling. Zij geeft de NATO een rol in het Europees buitenlands en defensiebeleid, en stuurt aan op een militarisering van de EU. Tenslotte is het sociale niet meer dan een aanhangsel van een Europese opbouw die gefundeerd blijft op het primaat van de markt. Hierdoor wordt in de feiten ook acte genomen van de al geprogrammeerde afbouw van de openbare diensten. Dit ontwerp van Grondwet beantwoordt niet aan wat wij willen.
Wij streven naar een ander Europa. Onze mobilisaties dragen de hoop op een Europa zonder werkloosheid en zonder bestaansonzekerheid; op een Europa met een landbouw gedragen door boeren, een waarborg voor voedselsoevereiniteit, tewerkstelling in de landbouw, het leefmilieu en kwaliteit van de voeding; op een Europa open voor de wereld, dat aan ieder toestaat zich vrijelijk te verplaatsen, het burgerschap erkent van alle vreemdelingen die op haar grondgebied verblijven, en het asielrecht respecteert; op een Europa dat werk maakt van echte gelijkheid tussen mannen en vrouwen; op een Europa dat culturele verscheidenheid aanmoedigt, en het recht van de volkeren op zelfbeschikking erkent, dit is het recht democratisch over de eigen toekomst te beslissen.
Wij strijden voor een Europa dat de oorlog afwijst, en integendeel opkomt voor internationale solidariteit en ecologisch duurzame ontwikkeling. Wij strijden opdat de rechten van de mensen, de sociale, economische, politieke, culturele en ecologische rechten, de bovenhand halen op het recht van de concurrentie, op de logica van de winst en de onderwerping door de schuldenlast.
