Turkije bemiddelt momenteel tussen de buurlanden Ethiopië en Somalië. In Ankara spreekt de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Hakan Fidan afwisselend met zijn collega’s van de twee landen, Ahmed Moallim Fiqi voor Somalië en Taye Atske Selassie voor Ethiopië. Want die zijn voorlopig niet bereid rechtstreeks met elkaar te praten. Turkije heeft zelf grote belangen in de regio en wil met alle spelers op goede voet staan.
Somaliland
Somalië is woedend over het akkoord dat Ethiopië begin dit jaar sloot met het separatistische Somaliland, het noordelijk deel van Somalië. Somaliland zou langs zijn kust 20 kilometer afstaan voor de bouw van een Ethiopische marinebasis. Ethiopië had na de afscheiding van Eritrea geen toegang meer tot zee. In ruil daarvoor zou Ethiopië de onafhankelijkheid van Somaliland erkennen. Dit tast onze soevereiniteit en territoriale integriteit aan, aldus Mogadishu.
Somaliland is sinds 1991 feitelijk onafhankelijk. Het gebied met ca 4 miljoen inwoners komt overeen met het vroegere ‘Britse Somaliland’. Dat maakte vanaf 1960 – samen met het vroegere Italiaanse Somaliland – deel uit van de nieuwe staat Somalië.
Somaliland wordt door geen enkele andere staat erkend, Ethiopië zou dus de eerste zijn. In het noordelijk deel van Somalië (zonder Somaliland) is er ook nog Puntland dat in de praktijk als een onafhankelijke staat werkt, maar theoretisch binnen het kader van Somalië.
Erdogan
De Turkse president Recep Erdogan is erg begaan met de kwestie. Turkije is erg actief in Somalië waar het ook militair aanwezig is. Binnenkort komt in de Somalische wateren een Turks schip aan om onderzeese gasvelden op te sporen. Dat schip, de Oruç Reis, zal twee jaar lang begeleid worden door Turkse marineschepen.
Turkije is al langer ingeplant in Somalië. Al meer dan tien jaar sluit het er akkoorden over samenwerking op vele vlakken, waaronder defensie, infrastructuur., gezondheidszorg. Het grootste ziekenhuis van Mogadishu draagt de naam Erdogan. De haven van Mogadishu wordt beheerd door een Turkse firma die sinds 2017 kan rekenen op de bescherming van een Turkse marinebasis.
Om de exploratie naar gasvelden mogelijk te laken, erkende Ankara uitdrukkelijk de territoriale wateren van Somalië, wat dus ook die van het afgescheiden Somaliland insluit. Mogadishu rekent bovendien op de hulp van de Turkse marine tegen de illegale visserij in de Somalische wateren.
Continent
De Hoorn van Afrika is een van de talrijke Afrikaanse regio’s waar Turkije de voorbije jaren steeds actiever werd. In 2005 had Turkije 12 ambassades in Afrika, nu 44. Erdogan bezocht de voorbije jaren al meer dan 30 Afrikaanse landen, en elk bezoek ging gepaard met akkoorden die ook Turkse ondernemingen ten goede komen, vooral voor infrastructuurwerken. Ook de militaire sector deelt mee, Turkije vindt snel meer en meer klanten voor zijn drones.
Turkije werpt zich in Afrika op als een alternatief voor de vroegere westerse kolonisatoren en voor Rusland en China. Dat is onder meer het geval in noordelijke Afrikaanse staten die lang onder Ottomaans gezag stonden. In Libië kwam het begin 2020 militair met grote middelen tussenbeide om de regering in Tripoli te steunen nadat Turkije met haar een akkoord over maritieme ontginning van olie en gas had getekend.
Gas en olie speelden ook een rol in de verzoening met Egypte. Die relatie was opgeblazen toen Egypte de Saoedi’s en de Emiraten volgde tegen Qatar, de beschermer van de Moslim Broeders die Erdogan nauw aan het hart liggen.
Turkije sloot diverse defensieakkoorden, onder meer met Oeganda voor de opleiding van Oegandese militairen. In Soedan staat het actief aan de kant van het regeringsleger, waarbij beider affiniteit met de Moslim Broeders meespeelt.
In West- en Midden Afrika is Turkije steeds duidelijker aanwezig, ook met ‘soft power’. Het financiert honderden scholen en strooit royaal beurzen uit voor studies in Turkje. “Afrika heeft een speciale plaats in het hart van de Turken” zei Erdogan op een van zijn Turks-Afrikaanse conferenties waarmee hij de groeiende Turkse aanwezigheid in Afrika gestalte geeft.
