Idriss Déby Itno was nog maar net herkozen voor een zesde ambtstermijn als president van Tsjaad, of hij kwam om in een treffen met uit Libië afgezakte rebellen. Met diens dood verliest Frankrijk een trouwe partner die het een flink handje toesteekt in de strijd tegen terreurgroepen in de Sahel. Voor Tsjaad betekent dit het einde van dertig jaar éénmansbewind en mogelijk het begin van interne machtsstrijd.
Sinds Frankrijk in 2013 zijn grote militaire operaties tegen de terreurbewegingen in 2013 startte, kon het vooral op Déby rekenen. Hij stond zelf in het krijt bj de Fransen die hem in 1990 aan de macht hielpen en hem sindsdien aan de macht hielden. Het is nog maar van 2019 geleden dat Franse troepen hem in bescherming namen tegen rebellen die, ook toen, vanuit het zuiden van Libië naar N’Djamena optrokken. Dat Déby het zeker niet nauw nam men democratische vrijheden en mensenrechten, kon Parnijs geen barst schelen.
Tsjaadse troepen zijn de efficiëntste van alle Afrikaanse militairen die op een of andere manier deelnemen aan de campagnes in de Sahel tegen Al Qaida, IS en andere. Maar met de dood van Déby kan dat op losse schroeven komen. Het “voorlopig” militair bewind, geleid door een van Déby’s zonen, zal het niet onder de markt hebben om aan de macht te blijven.
Wankele pijler
Er zijn niet alleen de rebellen van het FACT (Front pour l’alternance et la concorde au Tchad) die vanuit Libië oprukken, er zijn vooral de vele tegenstellingen tussen etnische groepen en clans die nu weer sterker boven komen. Die tegenstellingen doorkruisen zelfs de familie Déby, met als risico dat de sterkste pijler van de G5 Sahel (met ook nog Niger, Mali, Burkina Fasso en Mauritanië) kan wankelen.
Parijs volgt het met argusogen, het Tsjaadse leger is te belangrijk als partner bij de operatie Barkhane. Die verloopt al zo moeilijk, sommige Franse generaals hebben er geen goed oog in. Ze vrezen ronduit dat in de Sahel hetzelfde zal gebeuren als in Afghanistan, een aftocht zonder zege.
De dood van Déby vestigt ook nog maar eens de aandacht op het immense zuiden van Libië waar zeer uiteenlopende gewapende groepen vrij spel hebben. Etnische milities, jihadistische groepen, maffiabenden, soms alles tegelijk. En op marsafstand van enkele hoofdsteden van de Sahel.
