Knoeien aan stelsels van verkiezingen
Trump 2028. Houdt Donald Trump de VS en de wereld voor de gek met een grapje? Laat hij ideoloog Steve Bannon een ballonnetje opgooien om de reacties te zien? Trump laat verstaan een derde termijn als president van de VS van Amerika wel te zien zitten. Maar wat met de grondwet en met de kiezers. Een grondwet is echter niet voor de eeuwigheid, en de bewakers van het Hooggerechtshof hebben al eerder dit jaar de deur opengezet voor een greep van de ‘uitvoerende macht’ over de juridische.
Nu de vijand binnenin zit, aldus Trump, wankelt de rechtstaat. Het politieke stelsel wankelt in snel tempo mee. Wie had negen maanden voorzien waar we vandaag zouden staan? Alleen degenen die Project 2025 hadden gelezen en ernstig namen zijn niet echt verrast. Want dat zijn de coupplannen die nu worden uitgevoerd.
Districten begrenzen
Bij de Democraten rekenen ze op tussentijdse verkiezingen volgend jaar om het gezag van Trump te testen, in afwachting van de presidentsverkiezingen in november 2028. Dat lijkt meer en meer een illusie, verkiezingen in de VS verlopen doorgaans al niet erg normaal, maar er gebeuren rare dingen die erger doen vrezen. “Stop the Steal” was de slogan van Trumps aanhang begin 2021. Het zou snel de leuze van de opposanten kunnen worden.
Het VS-ministerie van Justitie stuurt nu controleploegen naar enkele districten in de Democratische staten Californië en New Jersey. In dat laatste wordt een gouverneur gekozen en de Republikeinen rekenen erop de Democraten te verjagen. In Californië wordt onder meer gestemd over een voorstel om de kiesdistricten te hertekenen, wat in het voordeel van de Democraten zou zijn. Het is een antwoord op een reeds gebeurde hertekening in Texas die de Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden normaal vijf extra zetels zou opleveren. Dat maar om te zeggen dat de manoeuvres om de verkiezingen in de VS compleet te hertekenen, of in te perken, volop bezig zijn.
Ze zijn er altijd al geweest. Onder meer in de vorm van de beruchte gerrymandering. Dat komt erop neer de grenzen van districten zoveel mogelijk ten eigen bate te trekken, wat soms districten in de gekste vormen oplevert. Het komt erop neer dat de tegenstrever met veel verloren stemmen zit, geconcentreerd in enkele districten, waardoor een partij met de meeste stemmen maar de slechtste spreiding, het toch niet haalt.
Voting Rights
Trump wil nu dat alle staten waar de Republikeinen het voor het zeggen hebben, dezelfde oefening doen, namelijk de grenzen van de kiesdistricten in eigen voordeel afbakenen. Er is wel iets vervelend als de ‘Voting Rights Act’ uit 1965 die vooral bedoeld was om de kiesrechten van gediscrimineerde zwarte burgers te waarborgen. Die wet legt regels vast om te beletten dat iemand wegens zijn huidskleur haar/zijn rechten niet kan uitoefenen. Sindsdien hebben rechtbanken erover gewaakt dat daar bij de afbakening van kiesdistricten rekening wordt mee gehouden.
Dat zou binnenkort kunnen veranderen. Bij het Hooggerechtshof ligt nu de zaak ‘Louisiana v Callais’ op tafel. Het gaat over de begrenzing van districten in de staat Louisiana. Die Republikeinse staat wil nu dat de bepaling inzake huidskleur wordt geschrapt. Op een hoorzitting deze maand bleken de zes conservatieve leden van dat Hof van negen, hoor te hebben naar de argumenten van Louisiana. Het Hof zou in de zomer volgend jaar beslissen, net op tijd voor de Congresverkiezingen van november 2026.
Volgens berekeningen zou dat de Democraten 19 zetels kunnen kosten, wat de Republikeinen ook bij stemmenverlies toch nog een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden zou geven. De Democraten zouden dan minstens zes percent meer stemmen moeten halen dan de Republikeinen voor evenveel zetels.
Republikeinse gouverneurs worden nu al sterk onder druk gezet om zo snel mogelijk nieuwe grenzen te trekken. Een gouverneur klaagde dat Trump gedreigd heeft met een tegenkandidaat bij de volgende verkiezingen indien hij niet voor extra zetels in zijn staat zorgt.
Die staten hebben ook nog andere wapens: het beperken van het stemrecht door van de potentiële kiezers documenten te eisen die niet iedereen kan voorleggen. En dan zijn er nog de al reeds bestaande en komende maatregelen tegen “de binnenlandse vijand”. Kan een land dat met een invasie heeft te maken, aldus de Trumpianen, toestaan dat “antifa terroristen” kandidaat zijn, of zelfs stemrecht hebben. Trump is ook vast van plan het stemmen per brief aan banden te leggen. Een president die begin 2021 aan de kiescommissie in Georgia vroeg enkele duizenden stemmen uit de hoed te toveren, en die de tellers als bedriegers bestempelt, trekt zich weinig aan van democratische geplogenheden.
Presidenten
Democratie. Het specifieke VS-systeem heeft er al enkele malen voor gezorgd dat een kandidaat met de meeste volksstemmen, toch geen president wordt. Een recent voorbeeld is Donald Trump zelf die in 2016 met drie miljoen stemmen minder, toch won van Hillary Clinton. Het is een specifieke vorm van gerrymandering in het groot.
Desnoods kan ook hier het Hooggerechtshof ingrijpen en de keus beslechten. Zoals het bij voorbeeld deed in 2020. Toen hing de meerderheid in het college van kiespersonen volledig af van Florida. Dat had onder meer te maken met het compleet archaïsche systeem met ponskaarten. Er was betwisting over de geldigheid van een flink pak stemmen uit zwarte kiesdistricten. Met die stemmen erbij had de Democraat Al Gore er de meerderheid, en zou hij president worden. Zonder ging de Republikein George W. Bush naar het Witte Huis. De suspens duurde weken. Tot het Hooggerechtshof besliste dat die (overwegend zwarte) stemmen niet geldig waren en de Republikein dus won. Met een pak minder volksstemmen dan Gore.
Tenslotte, hoe Trump aankijkt op verkiezingen, werd wereldwijd duidelijk op 6 januari 2021 toen hij weigerde de uitspraak van het kiescollege te aanvaarden. Het werd een regelrechte couppoging, voor herhaling vatbaar indien de kiezers niet mee willen.
Met bij een volgende gelegenheid een volgzame justitie, een zeer gewillig Hooggerechtshof een gezuiverd federaal apparaat, volgzame media en vooral een leger ingesteld op binnenlandse oorlogsvoering. Wie wil er zijn hand in het vuur steken dat Donald Trump, indien niet geveld door ziekte, stopt in januari 2029?
