Chantage met gas en geweld
Donald Trump is nog niet terug in het Witte Huis, maar de dreigementen volgen elkaar op. Groenland hebben de VS nodig voor hun veiligheid, het Panamakanaal is in handen v an China en moet weer van de VS worden. Daarvoor dreigde de president-elect onder meer dat er voor Europa wat zal zwaaien als het niet nog meer Amerikaans gas koopt. Het is een van zijn obsessies, gas uitvoeren.
Europa kan die dreigementen best ernstig nemen. Wie zal de VS tegenhouden als ze hun troepen op Groenland inzetten om de lokale en Deense autoriteiten weg te jagen? Als we zien hoe de rest van de wereld weerloos (of medeplichtig) toekijkt hoe Israël tegen de Palestijnen tekeer gaat, kunnen we voorspellen dat niemand de VS zal tegenhouden. Ook niet aan het Panamakanaal.
Intussen zet Elon Musk met X een machtig wapen in ten dienste van het 21ste eeuw fascisme. En ook Mark Zuckerberg wil zijn Meta (Facebook, Instagram…) onderwerpen aan de propagandamachine. Wie houdt hen tegen?
Gaswapen
De industrie in de EU heeft het zeer moeilijk, en voorop staat als reden steeds weer: te dure energie. De Europese Unie, Duitsland voorop, was inderdaad ‘verslaafd’ aan Russisch gas. Dat gas was in overvloed beschikbaar en dankzij langlopende contracten, zeer goedkoop. Europa (dat van de EU) heeft toegegeven aan de zware Amerikaanse druk om zoveel mogelijk van dat gas af te zien, en is daardoor afhankelijk geworden van andere minder betrouwbare leveranciers.
Een van die leveranciers zijn de VS. Aantredend president Donald Trump was in zijn eerste ambtstermijn al zeer duidelijk met zijn waarschuwingen dat Europa zich moest losmaken van Russisch gas. Niet met het propaganda-argument dat Europa zo afhankelijk was van Moskou, maar omdat hij Amerikaans gas wou verkopen, vooral dat van de schalieboeren die van de VS de grootste producent van fossiele brandstoffen maakten.
Vooral NordStream 2 was hem een doorn in het oog. Hij vaardigde sancties uit tegen eenieder die er aan meewerkte, en zijn opvolger Joe Biden nam die over. De VS leveren de jongste jaren zeer veel LNG waarvoor speciaal havens werden uitgerust met enorme depots. Er zijn wat nadelen aan verbonden: dat gas is duur en de productie en verwerking ervan is nadelig voor de strijd tegen de klimaatopwarming en voor het milieu. Een Amerikaanse studie van professor Robert Howarth, kwam tot de conclusie dat Amerikaans LNG als brandstof voor Europese elektriciteitscentrales over een periode van 20 jaar ruim een kwart (28 procent) slechter voor het klimaat is dan binnenlandse productie en gebruik van steenkool.
Kloof
Maar Europa koopt niet genoeg, heeft Trump op zijn ‘Truth Social’ laten weten. Europa voert globaal nog altijd veel meer uit naar de VS dan het vandaar invoert. Die kloof moet worden weggewerkt met de aankoop van nog meer gas. Zo niet, zullen er zeer zware tarieven volgen op Europese producten. Trump vindt een gewillig oor bij Ursula Von der Leyen die al bij voorbaat had gepleit voor grotere gasaankopen bij de VS. Dan moet ze wel een andere autocratische vriend van haar teleurstellen, Ilham Alijev, president van Azerbeidzjan, met wie ze een akkoord voor gasleveringen sloot.
Von der Leyen heeft echter geen bevoegdheid over gasaankopen, dat gebeurt “op de markt”. Voor het Russische gas waren er langlopende contracten met gewaarborgde leveringen en prijzen, wat de Europese ondernemers en gezinnen heel goed uitkwam. Maar Amerikaanse gasleveranciers doen dat niet, die richten de steven naar de best betalende. Letterlijk, zo keerden eind 2022 vaartuigen met liquide gas aan boord die richting Europa voeren, de steven naar beter betalende Aziatische klanten.
Zo wordt Europa inzake gastoevoer dus veel afhankelijker dan vroeger van wat “op de markt speelt” en van de chantage van de leiders van de VS die de ganse tijd kunnen dreigen met hogere tarieven of sancties. Of met stopzetting van levering.
Drill, drill baby, zei Trump. Maar als er teveel aangeboord wordt, kan dat de prijzen doen zakken. En dan is het voor de schalieboeren absoluut niet meer interessant. Of door de grote uitvoer kunnen de prijzen tot met 30 percent stijgen, ook binnen de VS. Dat is hoge inflatie en politiek riskant. De president kan echter met een ‘executive order’ gewoon de uitvoer stilleggen, ongeacht wat Europa denkt nodig te hebben.
Qatar
Alijev is als leverancier ook niet te vertrouwen. Hij heeft Frankrijk al ernstig aangepakt omdat Parijs naar zijn zin teveel de kant van Armenië kiest in het conflict tussen beide landen.
Een andere grote alternatieve gasleverancier is Qatar. Maar ook die heeft onlangs zeer openlijk de EU bedreigd dat het geen gas zal blijven leveren als het de voorziene regels inzake mensenrechten, arbeidsomstandigheden en milieuregels, niet laat vallen. Bij het vaststellen van overtredingen voorziet de EU een boete die kan oplopen tot vijf percent van de bedrijfsinkomsten van de betrokken maatschappij. Die maatregel zou in 2027 effectief worden.
De autocraten van Qatar zegden tegelijk met Trumps dreigement dat men hun waarschuwing best ernstig neemt. “Als we vijf percent van onze inkomsten dreigen te verliezen, stoppen we met leveren”, zei Energieminister Saad Sherida al-Kaabi.
Dreigementen uit de VS en Qatar, een onbetrouwbare olieboer als Alijev. Het Europa van de EU is voor zijn gas afhankelijker dan ooit van enkele autocraten. Het heeft dat ook aan zichzelf te danken, aan zijn slaafsheid tegenover Washington. Komt daar met de dreigementen van Trump en het offensief van Musk, verandering in? En waar blijft der mobilisatie van links? Wakker worden, het is geen 5 voor 12 maar, maar na 12.
