De Europese Volkspartij (EVP), waarvan de CD&V deel uitmaakt, heeft nog maar net een "triomfantelijk verkiezingscongres" achter de rug, of er breekt al een crisis los. Franse, Italiaanse, Luxemburgse, Spaanse en Belgische leden van de EVP overwegen om in het volgende Europees Parlement (EP) samen met de Liberalen een nieuwe centrumfractie te vormen.
Zij gingen in op een uitnodiging van Francesco Rutelli, leider van de Margherita, de rechtervleugel van de Italiaanse centrum-linkse Ulivo, aangevoerd door Romano Prodi.
De fractie van "EVP en Europese Democraten" is sommigen blijkbaar toch wat al te rechts. Gaat de CD&V eindelijk breken met deze bijzonder rechtse coalitie, aangevoerd door partijgenoot Wilfried Martens? Of blijven ze de komedie spelen dat partij en fractie twee verschillende zaken zijn?
CD&V voorzitter Yves Leterme houdt, dat zegt hij toch, van duidelijkheid. Dan mogen zijn partijleden en mogelijke kiezers ook wel weten of de CD&V in dezelfde groep blijft als Silvio Berlusconi en de Spaanse PPE en in dezelfde fractie als de Britse Conservatieven. Wat vindt Ivo Belet, die zo een afkeer heeft van een partij met De Gucht en De Decker, daar eigenlijk van?
Martens was, met forse steun van Duitse CDU en Spaanse PPE, een van de architecten van de uitbreiding van de EVP naar rechts. Hij legde ons zes jaar geleden uit dat er geen andere keuze was, want had de EVP zich niet opengesteld, dan zou er rechts van de EVP een rechtse bundeling zijn gekomen met onder meer de Franse neogaullisten. En in dat geval zouden de socialisten in het EP hoe dan ook de grootste fractie zijn geworden. Dat mocht in geen geval en dus werd de EVP een erg rechtse bundeling, tot ontzetting van talrijke CVP’ers.
Die EVP was nochtans oorspronkelijk een bundeling van christen-democratische partijen, met als grote partijen de CDU, de Italiaanse Democrazia Cristiana (DC) en de christen-democraten uit de Benelux. Bij de ondertekening van het Verdrag van Rome in 1957 waren vier van de zes ondertekenaars christen-democraten. De EVP was dus in oorsprong een christen-democratische bundeling. Maar in 1994 verdween de DC in de operatie Schone Handen. Daardoor kreeg de CDU, die altijd al conservatiever was dan de zusterpartijen, meer armslag om de christen-democratie naar rechts te sturen. Met de toetreding van onder meer de Spaanse PPE en de Griekse conservatieve ‘Nieuwe Democratie’ werd de EVP meer een meer een rechtse bundeling.
Berlusconi
De drang om de grootste fractie te zijn, deed de EVP – rond de as CDU-PPE – nog meer naar rechts lonken. Toen Silvio Berlusconi zich in Italië opwierp als de echte politieke erfgenaam van de DC en verzocht om toe te treden, reageerden de klassieke christen-democraten uit de Benelux zes jaar geleden erg geschokt, daar kon geen sprake van zijn. Maar Martens dreef, daarin gestuwd door CDU en PPE, zijn zin door: Berlusconi’s Forza Italia/Europa werd lid van de fractie. "Niet van de partij", beklemtoonde hij. Maar een jaar later was het zover, Berlusconi’s Forza trad toe tot de EVP, de CVP gaf geen zucht meer.
Berlusconi’s toetreding heeft van de EVP meer dan ooit een rechtse bundeling gemaakt. Diens invloed bleek nog maar eens op het verkiezingscongres waar Berlusconi en zijn bondgenoten, onder andere rechtse groepen uit Centraal-Europa en de Baltische staten, er zowaar een anticommunistische show van maakten. Gewezen communisten uit die landen zouden onder meer geen Europese posten mogen bekleden. Nochtans worden veel van die landen, zoals Polen en Hongarije, door gewezen communisten geregeerd. Berlusconi bood ook aan om in alle lidstaten campagne voor de EVP te gaan voeren, een aanbod dat enthousiast applaus kreeg. Maar de leider van de fractie in het EP, Hans-Gert Pöttering, vond dat wel wat te veel eer, hij trachtte achteraf de uitspraken van Berlusconi af te zwakken en beklemtoonde dat communistenjacht niet tot het programma van de EVP hoort.
In het EP zitten bovendien de Britse Conservatieven in de fractie, die op hun verzoek trouwens "Groep van EVP en Europese Democraten" wordt genoemd. Want die Conservatieven willen duidelijk maken dat zij absoluut niet op dezelfde lijn zitten als de "Europese federalisten" van de EVP. Maar dat heeft allemaal geen belang, als de fractie maar de grootste kan zijn. Het stuit enkele zeldzame nieuwkomers tegen de borst. De Sloveen Alojz Peterle betreurde dat de EVP wel heel erg een machtsmachine aan het worden is "in plaats van een beweging die zich op geestelijke waarden baseert".
Prodi
Toch zijn het de eisen van die Conservatieven die voor sommigen de druppel zijn. Enkele Italiaanse christen-democraten uit de centrum-linkse Margherita en leden van de Franse centrumrechtse UDF ijveren al een tijdje voor een nieuwe bundeling die in het EP tot een nieuwe fractie moet leiden, een centrumfractie los van de rechtse EVP-ED.
Die bundeling zou er komen rond Romano Prodi die over enkele maanden aftreedt als voorzitter van de EU-Commissie om de leiding te nemen van de centrum-linkse coalitie in Italië. Hij is in Italië de vaandeldrager van een centrum-linkse eenheidslijst bij de Europese verkiezingen, met de Margherita en de Linkse Democraten (DS) die bij de socialistische fractie zitten.
Margherita en UDF zouden dan de kern kunnen vormen van een nieuwe fractie, tussen socialisten en EVP. Met de Margherita in eigen land wel als onderdeel van de centrum-linkse oppositie, de UDF als (lastig) onderdeel van de rechtse meerderheid in Frankrijk.
Vraag is wat CD&V en CDH in dat geval gaan doen. Enkele CD&V’ers met een ACW-achtergrond zijn nooit gelukkig geweest met de evolutie van de EVP onder Martens. Berlusconi is voor hen symbool van alles wat ze verachten – en dat geldt ook voor Jean-Luc Dehaene die vroeger alleszins het grootste misprijzen betoonde voor Berlusconi. Onlangs gaf hij daar nogmaals uiting van, sprekende over de mogelijke kandidatuur van premier Guy Verhofstadt bij de Europese verkiezingen, merkte hij op dat Berlusconi de enige andere premier van de EU is die zich kandidaat stelt, en dat zei volgens Dehaene al meer dan genoeg.
Maar wat als een hoge Europese functie lonkt? Dan is het misprijzen snel doorgeslikt. Het zou best kunnen dat de ambities van Dehaene de CD&V toch trouw doen blijven aan de EVP zoals die nu is. Met Berlusconi.
(Uitpers, nr. 51, 5de jg., maart 2004)
