Transkarpatië, Europa’s nieuwe brandhaard

Oekraïne heeft een Hongaarse consul het land uitgezet. Waarop Hongarije een Oekraïense consul de deur wees. Kiev heeft na het bekijken van een video geoordeeld dat Hongarije zich teveel moeit met de Hongaarse minderheid in Oekraïne, ca 130.000 personen. Het conflict escaleert sinds Oekraïne vorig jaar een taalwet uitvaardigde die het Oekraëins als enige onderwijstaal toelaat. Sindsdien blokkeert Boedapest Oekraïne waar het kan. Een escalatie tussen twee nationalismen rond nieuwe brandhaard Transkarpatië, in het westen van Oekraïne.

Staatsburgers

Die etnische Hongaren wonen vooral in de Oekraïense regio Transkarpatië. Die Hongaren waren net als de andere inwoners van dat gebied de voorbije eeuw staatsburgers van achtereenvolgens Tsjechoslovakije, Hongarije, de Sovjet-Unie en Oekraïne.
De Hongaarse premier Viktor Orban heeft in 2012 alle etnische Hongaren buiten Hongarije het Hongaarse staatsburgerschap aangeboden, tot ergernis van de buurmanden waar veel Hongaren wonen – Roemenië, Slovakije, Servië en Oekraïne. Volgens Boedapest hebben één miljoen Hongaren van buiten Hongarije nu ook de Hongaarse nationaliteit. In Transkarpatië zouden er dat 100.000 zijn. Oekraïne laat de dubbele nationaliteit niet toe.

Eed van trouw

Op de bewuste video is een bijeenkomst te zien op het Hongaarse consulaat in Beregové, een stadje in Transkarpatië. Hongaren zweren daarin als staatsburgers van Hongarije trouw aan het moederland, waarna het Hongaarse nationaal volkslied te horen is. Een man, volgens de Oekraïense media een Hongaars diplomaat, waarschuwt discreet te zijn en aan de grens alleen maar het Oekraïense paspoort te tonen, nooit het Hongaarse. Volgens Boedapest is die video het werk van de Oekraïense geheime dienst en heeft Oekraïne daarmee de diplomatieke regels overtreden.
Boedapest is vooral boos op Kiev voor de taalwet van vorig jaar die minderheden, dus ook de Hongaarse, discrimineert. Die taalwet voorziet dat vanaf 2020 alle onderwijs in het Oekraïens moet gebeuren, wat de anderstaligen – waaronder Russisch, Pools, Roemeens, Hongaars – een inbreuk op hun rechten vinden. Boedapest dreigt er sinds vorig jaar mee alle Oekraïense initiatieven tegenover de EU en de Navo te zullen blokkeren. Hongarije belette onder meer dat Oekraïne werd uitgenodigd op een Navo-top.

Vlaggenoorlog

Daarop hebben Oekraïense nationalisten de Hongaren van Transkarpatië met represailles bedreigd. Totnogtoe bleven de acties geweldloos. Eind vorig jaar haalde een commando van Oekraïense neonazi’s een vlag omlaag om ze in brand te steken, wat de politie belette.
In Boedapest is daarop een ministerie voor de ontwikkeling van Transkarpatië in het leven geroepen, wat in Kiev dan weer kwaad bloed zette. Kiev dreigde ermee desnoods het leger naar Transkarpatië te zullen sturen om de Oekraïense soevereiniteit te vrijwaren. Tijdens de zomer stuurde de Oekraïense regering alvast politie naar de regio , onder meer om er Hongaarse vlaggen te verwijderen.
Sinds de video over de bijeenkomst op het consulaat in omloop is, zijn Oekraïense neonazi’s bezig lijsten op te maken van wie Hongaars staatsburger is geworden. Zij worden dan op lijsten van “staatsvijanden” geplaatst. Enkele personen die op dergelijke lijst kwamen, zijn vermoord, onder wie journalist Oles Boezina.

Trianon

Met zijn staatsburgerschap voor Hongaren in de buurlanden wil Orban “de schande van Trianon” uitwissen. In 1920 hertekenden de overwinnaars van de Eerste Wereldoorlog in het Trianonpaleisje van Versailles de kaart van Hongarije zodanig dat miljoenen etnische Hongaren elders terechtkwamen. Met dat beleid heeft Orban meteen ook het kiezerskorps sterk uitgebreid, wat hem bij verkiezingen extra stemmen oplevert.
Orbans actie voedt de Oekraïense nationalisten, die op hun beurt het Hongaarse nationalisme aanwakkeren. En zo wordt Transkarpatië een nieuwe brandhaard in Europa.
.