Drie milieuverenigingen hebben op woensdag 2 maart beroep aangetekend tegen Total wegens misleidende handelspraktijken bij het Parijse gerecht. Dit is de eerste rechtszaak in Europa tegen een multinational die beweert zich in te zetten voor koolstofneutraliteit. Greenwashing dus. Daarover bericht Mickaël Correia in Mediapart (1)
De aanklagers Friends of the Earth, Notre affaire à tous en Greenpeace die beweerden dat Total in haar advertenties oneerlijke praktijken toepaste, meer bepaald het doorgeven van valse informatie of het weglaten van nuttige informatie aan de consumenten werden daarin gevolgd door het Hof van Justitie in Parijs. De drie ecologische ngo’s viseren hiermee de reclameoperatie die het Franse bedrijf ondernam vanaf 29 mei 2021 naar aanleiding van hun naamsverandering in TotalEnergies.
Met beelden van windturbines en zonnepanelen stelt de energiereus zich onder haar nieuwe naam voor als een ‘multi-energiebedrijf’ en ‘een belangrijke speler in de energietransitie’ dat zich inzet voor koolstofneutraliteit tegen 2050. Daarnaast hameren Total-advertenties op twee boodschappen aan hun consumenten: gas zou ‘de minst vervuilende’ en ‘het minst broeikasgassen uitstoten’ van alle fossiele brandstoffen zijn. Vervolgens zouden de agrobrandstoffen – door het bedrijf ‘biobrandstoffen’ genoemd – ‘koolstofarme alternatieven’ zijn die ‘in vergelijking met hun fossiele equivalent’ ‘de CO²-uitstoot met 50 tot 90%’ kunnen verminderen. Om enig idee te geven van de omvang van deze campagne wordt verwezen naar een advertentie die op 2 juni 2021 in Le Figaro werd gepubliceerd, een blad dat naar schatting meer dan 1,5 miljoen lezers bereikt. Deze advertentie verscheen tot december 2021 ook in 25 landelijke kranten. Deze campagne werd ook verspreid via televisiespots op TF1 en openbare kanalen, op billboards, op sociale netwerken, waaronder de hashtag #MoreEnergiesLessEmissions en verder op de Total-website en in alle tankstations.
De ngo’s die Total aanklagen zien in deze marketingoperatie een grote greenwashing-campagne. Terwijl Total sinds september 2020 de ambitie uitspreekt om te streven naar koolstofneutraliteit tegen 2050, melden Friends of the Earth, Notre affaire à tous en Greenpeace dat de groep in zijn berekeningen ten minste 85% van zijn broeikasgasemissies die worden gegenereerd door de producten die door zijn klanten worden geconsumeerd gewoon weglaat en alleen de emissies van de industriële processen in rekening brengt.
Bovendien, in plaats van de productie van fossiele brandstoffen op korte termijn drastisch te verminderen, zoals voorgeschreven door een echt koolstofneutraliteitsbeleid, is Total van plan om van gas een van de ‘pijlers’ van zijn groei te maken.
Hoewel de Verenigde Naties en wetenschappers hebben aangetoond dat de olie- en gasproductie tegen 2030 met 4% en 3% per jaar moet dalen om de opwarming van de aarde te beteugelen, wil Total zijn gasproductie tegen die tijd met een derde verhogen, zonder zijn olieproductie aanzienlijk te verminderen. Terwijl het Internationaal Energieagentschap sinds mei 2021 de stopzetting van alle nieuwe fossiele brandstofprojecten naar voren schuift als een conditio sine qua non voor het bereiken van koolstofneutraliteit, blijft Total klimaatinfrastructuren over de hele wereld bouwen, zoals de Arctische LNG 2-gas megasite die momenteel in aanbouw is in het Russische Noordpoolgebied of de toekomstige ontwikkeling van 400 oliebronnen in Oeganda.
‘TotalEnergies vermenigvuldigt olie-megaprojecten’, zegt Juliette Renaud, campagnemanager bij Friends of the Earth. ‘Elk van deze klimaatbommen, die ook ernstige gevolgen hebben voor mensenrechten en biodiversiteit, logenstraft de misleidende communicatie van TotalEnergies, dat beweert een actor te zijn in de energietransitie.’ In 2030 zal bijna 80% van de investeringen van Total nog steeds bestaan uit olie en gas en slechts 15% van de geproduceerde energie zal hernieuwbaar zijn.
De actie van de drie ngo’s tegen Total stelt dus dat consumenten misleid kunnen worden door advertenties die het bedrijf sinds eind mei 2021 presenteren. Het toppunt van het cynisme van Total dat tijdens de dagvaarding naar voren werd gebracht is een zinnetje van Patrick Pouyanné, CEO van de groep, uitgesproken op het Davos Forum in januari 2020: ‘Zeggen dat er tegen 2050 geen uitstoot meer mag zijn klinkt heel sympathiek, maar niemand van ons zal er in 2050 nog zijn.’
‘Greenwashing is een rookgordijn waarachter TotalEnergies de realiteit van zijn activiteiten probeert te verbergen: het produceren en verkopen van steeds meer fossiele brandstoffen, die nog steeds 90% van haar activiteiten vertegenwoordigen,’ zegt Clara Gonzales, een advocaat bij Greenpeace Frankrijk. ‘De wet tegen misleidende marketingpraktijken is bedoeld om consumenten te beschermen tegen desinformatie door eerlijke en betrouwbare communicatie over klimaat- en milieukwesties op te leggen.’
Valse klimaatargumenten
Wat gas betreft, wordt in de advertenties van Total en dan met name op sociale netwerken, herhaaldelijk melding gemaakt van deze energie als laag uitstotend en noodzakelijk voor de energietransitie. Het bedrijf, dat zichzelf definieert als een leverancier van elektriciteit en gas met ‘groene aanbiedingen en diensten’ die ‘schonere energie’ leveren, heeft de mijlpaal van 5 miljoen klanten in Frankrijk in 2021 al overschreden.
Het bedrijf produceert zijn gas echter voornamelijk in de vorm van vloeibaar aardgas (LNG), en is op dat vlak de nummer twee in de wereld. Volgens de onderzoekers heeft LNG een koolstofvoetafdruk die minstens 20% hoger is dan die van steenkool, met name door het vrijkomen van methaan, een gas dat veel krachtiger is dan CO².
Dat Total in haar advertenties agrobrandstoffen als een alternatief voor fossiele brandstoffen naar voren schuift is volgens de drie ngo’s ‘een flagrante schending van de Europese aanbevelingen voor reclames, die rekening moeten houden met de algehele milieueffecten van een product gedurende de hele levenscyclus’.
De ngo’s herinneren er ook aan dat de administratieve rechtbank van Marseille in april 2021 oordeelde dat Total geen rekening had gehouden met ‘de directe en indirecte effecten op het klimaat’ veroorzaakt door een levering van palmolie voor zijn agrobrandstofraffinaderij in La Mède (Bouches-du-Rhône). ‘De greenwashing van TotalEnergies misleidt consumenten en bestendigt onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen,’ vat Justine Ripoll van Notre affaire à tous samen.
Op vraag van Mediapart reageerde de Total-groep op de juridische actie door via een van haar woordvoerders te verklaren: ‘TotalEnergies voert een strategie uit met als bedoeling om tegen 2050, samen met de samenleving, CO2-neutraliteit te bereiken. Het is daarom verkeerd om te beweren dat onze strategie greenwashing is.’
Met die uitspraak van 2 maart is de kous juridisch helemaal nog niet af, want Total gaat daartegen in beroep en nu al wordt verondersteld dat de zaak tot 2023 zou kunnen aanslepen. Het is in deze ook goed om weten dat door de oorlog tussen Rusland en Oekraïne Total niet zo fraai in de kijker is komen te staan. Ondanks de sancties die Frankrijk en de Europese Unie hebben genomen als reactie op de oorlog in Oekraïne blijft het bedrijf zijn industriële activiteiten met Rusland verder zetten. Ook goed om weten is dat Total op 10 februari 2022 een record nettowinst van 14 miljard euro voor het jaar 2021 bekend maakte, het hoogste resultaat in zeker vijftien jaar.
(1)Mickaël Correia, Total est assigné en justice pour « greenwashing ». In: Mediapart van 2 maart 2022
