Men, de Westerse leiders, hadden het de Duitsers nog zo op het hart gedrukt: maak met China niet dezelfde fout als met Rusland. Duitsland had zich in hun ogen veel te afhankelijk gemaakt van dat Russische gas, maar “dankzij” de westerse sancties en het mysterieuze opblazen van Nord Stream, is Duitsland “bevrijd” en lijdt de Duitse economie zwaar. Net nu de Chinese economie ook sputtert en Duitsland, en zijn Europese partners, dreigen “bevrijd te worden” van die afhankelijkheid van China. Ineens wordt alarm geslagen.
Europa’s containment
Nee, de Europese kapitalistische wereld is daar niet gerust in. China mag misschien niet te rijk en machtig worden, maar het moet wel een leverancier van goedkope producten en diensten en een goede klant blijven. Washington wil daar paal en perk aan stellen, voor de VS gaan zogenaamd veiligheidsbelangen voor op economische voordelen. De EU wordt verplicht om mee te doen aan een sanctiepolitiek die alle belangen van de VS dient, maar in Europa’s vlees snijdt. Die veiligheid betekent gewoon het vrijwaren van de economische en technologische dominantie van de VS.
Nu die Chinese economie trager groeit, zou in Europa de vraag moeten rijzen of men verder in eigen vlees gaat blijven snijden, gewoon uit onderwerping aan de wil van Washington. Is leedvermaak met de problemen van de Chinese leider Xi Jinping wel op zijn plaats? Zelfs VS-president Joe Biden noemde de tragere economische groei in China “een tijdbom”.
Net voor Xi naar Zuid-Afrika afreisde voor de top van de Brics, die daar van 5 tot 11 deelnemers werd uitgebreid, ontving Biden de leiders van Zuid-Korea en Japan om ze in een anti-Chinese alliantie samen te brengen. Washington breidt zijn beleid van “containment”, van het indijken van China’s invloed, hardnekkig uit. De uitbreiding van Brics was daar een antwoord op waar Europa beter niet onverschillig voor blijft. Want op den duur gaat het om een “containment” van Europa dat geïsoleerd raakt van de rest van de wereld!
Xi’s problemen
De “tijdbom” waarover Biden het had, zit vol springstoffen. De feiten, o.m. te lezen in de Chinese officiële statistieken, liegen er niet om. De groei werd jarenlang fors gestimuleerd door de grote vraag naar vastgoed, zowel van particulieren als van lokale en regionale overheden. Zoals in een markt kan worden verwacht, leidde dat tot onevenwicht, overaanbod, schuldenbergen… Evergrande zag begin deze week zijn aandelen op de beurs in Hongkong bij de eerste notering sinds maart vorig jaar met 80 % kelderen. Lang werd gedacht dat een andere gigant, Country Garden, er beter aan toe was, maar die zit nu ook in heel slechte papieren. De overheid waakt om te beletten dat banken in de val zouden worden meegesleurd, geen Chinese versie van de crisis van 2008 in de VS.
De officiële statistieken meldden deze maand ook al dat zowel de industriële productie als de binnenlandse verkoopcijfers onder de verwachtingen blijven. Er is geen sprake meer van inflatie, er dreigt wel deflatie, met het spookbeeld Japan waar dat tot een lange periode van stagnatie leidde.
Jeugdwerkloosheid was in april opgelopen tot 21 %. Maar het Bureau voor Statistiek liet weten zijn methode van telling te willen herzien, het is immers niet makkelijk vast te stellen of een jongere – die bij voorbeeld tegelijk studeert en losse werkjes doet – moet meegeteld worden. Er zullen dus voorlopig geen statistieken meer over komen. Evenmin over het consumentenvertrouwen dat ineens sterk was teruggelopen.
Domper
Die werkloosheid bij onder meer heel wat jongeren met een diploma, zet een extra domper op het vertrouwen van een deel van de jeugd in de toekomst. Xi heeft hen al duidelijk gemaakt dat ze uit patriottische ijver offers moeten brengen, zoals door toch hard te werken onder het verhoopte niveau. Maar Xiaohongshu (China’s Instagram) haalt zeer veel kijkers met verhalen van jonge Chinezen die er de brui aan geven, ze hebben geen zin meer in de beruchte 966 – zes dagen per week werken van 9 ’s morgens tot 9 ’s avonds.
Een “big quit” zoals in de VS? Nee, het blijft marginaal. Het straatprotest vorig jaar tegen het covid-zero beleid, was ook marginaal, maar wel symptomatisch voor een breed deel van een jonge generatie die de indrukwekkende verwezenlijkingen van de voorbije vier decennia vanzelfsprekend vindt. Veel tieners, twintigers en zelfs dertigers van vandaag, delen wel de patriottische trots dat China tijdens hun leven ’s wereld nummer één kan zijn, maar ze hebben ook nog hun eigen ambities. Dat tegen een achtergrond van groeiende ongelijkheden en steeds strakkere controle op wat ze lezen en schrijven.
Controle
De economische problemen, de ongelijkheden, de ontgoocheling van veel jongeren, dreigt Xi’s elan te breken. Wat kunnen partij en staat eraan doen, nog meer digitale controle instellen en nog meer hooggekwalificeerde Chinezen naar het buitenland jagen? Het is voor een totalitair regime erg te beseffen dat zijn controle over het reilen en zeilen van de samenleving aan het verslappen is.
Toen dat besef in 1982 doordrong tot de leiding van de Sovjet-Unie, probeerde die nog de meubels te redden met afwisselend discipline en hervormingen, maar tevergeefs. Xi kan verder proberen de greep van de partij nog te versterken, het Internet nog meer te stroomlijnen; maar of hij daarmee de woningmarkt herstelt of het enthousiasme bij de jeugd kan aanwakkeren?
