The Shia Awakening (deel 2)

Na de succesvolle revolutie in Iran was het eigenlijk wat wachten op een nieuwe gebeurtenis die het sjiisme nog invloedrijker zou maken. De eerste bommen op Irak vielen op 20 maart 2003. De Amerikanen hadden snel het soennitische noorden van Irak onder controle. In het sjiitische zuiden van Irak was het niet zo makkelijk. De kleine stad Umm Qasr(14) moest gedurende 19 dagen worden belegerd door de Britten en Amerikanen.

Het Irakese leger in het Koerdische gebied gaf zich zonder slag of stoot over aan de Koerdische milities. De soennitische steden zoals Tikrit enz… werden zonder gevechten ingenomen. De steden in Zuid-Irak zoals Nasiriya, Basra enz… werden pas na zware gevechten ingenomen. De Britten hadden verwacht dat de sjiieten in opstand zouden komen tegen het Baath-regime zodat ze niet zouden moeten vechten. Maar dat deden de sjiieten in het geheel niet. Ze hadden geleerd van 1991 (15) toen ze in het zuiden in opstand kwamen tegen Saddam, nadat de toenmalige Amerikaanse president Bush Senior hen hulp had beloofd. Die hulp kwam er uiteindelijk niet en ze werden gewelddadig onderdrukt.

Op 30 maart werd Jay Garner(16) aangeduid als bestuurder van Irak. Op 3 april zou ayatollah Ali Sistani in een fatwa hebben gevraagd de Amerikanen niks in de weg te leggen en geen verzet te plegen. Een dag later werd dat ontkend door de medewerkers van Sistani(17). Op 7 april breekt er in de stad Samawah een opstand uit tegen het Baath-regime. Een dag later is de stad onder controle van plaatselijke stammen. Ayatollah Kazim Haeri een zeer invloedrijke leider bij het Sadr-bureau geeft een fatwa uit om de macht te grijpen in Irak en de Amerikanen gewoon te negeren. Ayatollah Kazim Haeri leeft in ballingschap in Iran. Op 9 april nemen de Britten de sjiitische stad Basra in. Basra is de tweede grootste stad in Irak na Bagdad. Ook Bagdad valt en de Amerikanen nemen er hun intrek. Terwijl de Amerikanen en Britten vechten tegen de Baathisten, zijn er interne gevechten bezig onder de sjiieten.

Op 10 April word Abdoel Majid Al Khoeie vermoord in Nadjaf(18). Deze sjiitische leider zou door mensen van zijn rivaal Moqtada al-Sadr (19) vermoord zijn geworden. Al Jazeera meldde op dat ogenblik dat de belangrijkste geleerden van de stad Nadjaf door militanten van Moqtada al-Sadr werden omsingeld. Dit is de eerste belangrijke gebeurtenis in het sjiitische politiek veld. Moqtada al-Sadr is de zoon van de vermoorde ayatollah Mohamed Sadeq al-Sadr. Hij is het hoofd van het Sadr-bureau, één van de belangrijkste bewegingen in Irak. Op 16 april vaardigt Ayatollah Ali Sistani zijn eerste fatwa uit. Hij roept de Irakezen op om van Irak een democratie te maken en zegt tegelijk dat de Amerikanen niet voor lang welkom zijn. De dag daar voor heeft de familie Khalisi een fatwa uitgevaardigd om tegen de bezetter te vechten(20). De Khalisi-familie heeft een zeer invloedrijke positie binnen de sjiitische gemeenschap in Bagdad.

Het Sciri (Hoge Raad voor de Islamitische Revolutie in Irak) en de Dawa Partij(21), twee belangrijke sjiitische partijen, hebben het aanbod van Jay Garner om in de bestuursraad te zetelen afgeslagen. Het Sciri stelt dat Irak door Irakezen moet worden bestuurd. Het Sciri is een Khomeinistische georiënteerde partij en de Dawa partij is de oudste partij van het moderne Irak. Op 18 april demonstreren 20.000 sjiieten in Bagdad tegen de bezetting. De demonstratie wordt geleid door sjeik Mohamed Fartusi, een vertegenwoordiger van Moqtada al-Sadr in Bagdad. Op dezelfde dag komt Abdulazziz Hakim terug uit Iran na 23 jaar ballingschap. Abdulazziz Hakim is de 2^de man van het Sciri. Op 21 april wordt Mohamed Fartusi per ongeluk gearresteerd aan een chekpoint van de Amerikanen. Mohamed Al Fartusi was in het bezit van een wapen. Een dag later, op 22 april demonstreren 4000 sjiieten voor zijn vrijlating(22). Mohamed Fartusi wordt onmiddellijk vrijgelaten om de situatie niet te laten escaleren. De wijk Saddam-city in Bagdad word omgedoopt tot Sadr-city.

Ayatollah Muhammad Taqi Mudriarrisi keert op 24 april terug uit ballingschap. Éénmaal in Irak gearriveerd wordt hij opgepakt door Mujahidien Khalq(23) en wordt overgedragen aan de Amerikanen. Ayatollah Muhammad Taqi Mudarrisi wordt binnen de 12uur vrijgelaten. Want Mudarrisi is het hoofd van de Kerbala-moskee, één van de heiligste plaatsen voor de sjiieten. Op 27 april neem het Sciri de stad Kut in en maakt Abbas Fadil tot burgemeester van de stad. De Amerikanen proberen hem te verwijderen,maar krijgen te maken met verzet van een groep van 1200 personen. Baquba is een stad van 400.000 inwoners en wordt ook door het Sciri overgenomen.

Op 29 april vindt er in Bagdad een conferentie plaats die de oppositiepartijen van Irak bundelt. Duizenden aanhangers van Moqtada al-Sadr betogen samen met Dawa partij militanten tegen de conferentie. Het Sciri heeft paar vertegenwoordigers gestuurd naar de conferentie. Jay Garner is bereid om met de sjiitische partijen aan tafel te zitten. Maar de sjiitische partijen willen directe verkiezingen. Op 3mei vaardigt ayatollah Ahmed Baghdadi een fatwa uit om tegen de Amerikanen te vechten. Op 9mei treden de Sciri en de Dawa-partij toe tot de bestuursraad van Jay Garner. De bestuursraad bestaat uit de KDP en PUK(de twee belangrijkste Koerdische partijen: Koerdische Democratische Partij en Patriottische Unie van Koerdistan) en uit twee andere seculiere partijen het INC (Iraaks Nationaal Congres) en INA (Iraaks Nationaal Akkoord). Het Sadr-bureau weigert om deel te nemen. Ook andere partijen zijn bereid om in de raad te zetelen, waaronder de communistische partij en de Arabische Socialistische Partij.

Op 10 mei keert ayatollah Mohamed Baqir Hakim terug uit ballingschap naar Irak(24)Zijn eerste halte is de stad Basra. Daar spreekt hij zijn aanhangers aan in een plaatselijke voetbalstadion. Zijn boodschap is dat hij tegen een Amerikaanse geleide bestuursraad is. Tegelijk wordt er gevochten in Baquba tussen het Badr-corps (de gewapende arm van Sciri) en de Amerikanen. Op 13mei spreekt hij een grote menigte toe in de Imam Ali moskee te Nadjaf. Hakim’s boodschap naar de Amerikanen is dat ze zo snel mogelijk moeten terugtrekken uit Irak en dat er met de Baathisten geen dialoog mogelijk is. Jay Garner wordt vervangen door Paul Bremer als Amerikaanse bestuurder van Irak. Paul Bremer is niet van plan om de plannen van zijn voorganger verder te zetten. De bestuursraad van Jay Garner was niet echt een bestuursraad maar eerder een comité dat raad geeft. Hij beperkt de bevoegdheden van de bestuursraad. Op 17 mei in Bagdad wordt betoogd door duizenden sjiieten om de bestuursraad te steunen en Paul Bremer te waarschuwen. Op 20 mei betogen dan weeral 10.000 aanhangers van Moqtada al-Sadr tegen de bestuursraad. Een dag later organiseren ayatollah Ali Seestani en ayatollah Sa’id Al Hakim een overlegcomité. Ze discussiëren met een 200 tal vertegenwoordigers in Nadjaf, over de toekomst van Irak. De Amerikanen vragen op 25 mei dat het Badr-corps haar wapens inlevert(25).

Jawad Khalisi keert op 25mei terug uit ballingschap na meer dan 20 jaar te hebben geleefd in het Verenigd Koninkrijk. Jawad Khalisi is het hoofd van de Khalisi-familie die het sjiitische heiligdom van Kadhimiya beheert in Bagdad.

De sjiitische leider Bahr Ulum roept de zelfde dag om de bestuursraad te hervormen. De bestuursraad vertegenwoordigt volgens hem de reële machtsverhoudingen niet. Op 27 mei vaardigt ayatollah Ali al-Sistani een fatwa uit om geen Baathisten te vermoorden en geen gestolen museumstukken te kopen of te verkopen. Op 1 juni demonstreren duizenden sjiieten in Basra tegen de aangestelde Britse gouverneur. Paul Bremer besluit ook om de bestuursraad aan te stellen en niet te laten verkiezen door het Iraakse volk. Op 8juni trekt het Sciri zich terug uit de bestuursraad omdat die niet de wil van het Iraakse volk vertegenwoordigt.

De situatie in Basra dreigt uit de hand te lopen op 15 juni. Tienduizend sjiieten betogen tegen de gouverneur en vragen verkiezingen voor de provincieraad(26). Indien de Britten deze belofte niet nakomen zal er actie worden ondernomen volgens de betogers. Tijdens een speech op 18 juni roept Abdulazziz Hakim om de Amerikanen met rust te laten en nog geen verzet te plegen. Indien de Amerikanen lang in Irak zullen blijven hebben we geen andere keus dan verzet te plegen. Hij voegde er ook aan toe dat hij met Libanese en Bahreinse sjiieten heeft overlegd over de situatie in Irak. Op 24 juni gaat de confrontatie van Sciri en Paul Bremer naar een hoogtepunt. Paul Bremer weigert om directe verkiezingen te organiseren (een vraag van het Sciri). Ayatollah Mohamed Baqir Hakim zegt dat de Amerikanen bewezen hebben dat ze de grote duivel zijn door geen directe verkiezingen te organiseren.

Ayatollah Kazim Haeri vaardigt op 27 juni een fatwa uit om joden te doden in Irak die grond willen kopen(27). Volgens hem is er een gevaar dat Irak, een tweede Israël wordt. Op dezelfde dag vinden er gevechten plaats tussen de Moeras-Arabieren en de Britten (28). De Moeras-Arabieren waren de hevigste verzetstrijders tegen het Saddam regime. Saddam heeft hun moerassen laten leeg lopen omwille van hun verzet. De Britten probeerden de Moeras- Arabieren te ontwapenen maar dat zal niet lukken. De Moeras-Arabieren zijn aanhangers van het Sciri en van Moqtada al-Sadr.

Op 1 juli veroordeelt Ayatollah Ali al-Sistani Paul Bremer. Sistani gaat niet akkoord met het feit dat Paul Bremer een comité gaat samenstellen dat de Iraakse grondwet moet opstellen. Sistani wilt een verkozen parlement door middel van directe verkiezingen dat ook een grondwet zal schrijven. De volgende dag zegt Paul Bremer dat Sistani’s plan onpraktisch en onrealistisch is. Ondertussen worden er in Basra en Bagdad “interim-gemeenteraden” gekozen (29). De afgelopen maanden hebben duizenden mensen betoogd voor een gekozen representatief bestuursorgaan vooral in Basra. Ook de stammen in het zuiden van Irak organiseren zich en roepen op om directe verkiezingen te organiseren.

Ondertussen komt er een nieuwe partij tevoorschijn bij de sjiieten. De Fadhila-partij die wordt geleid door ayatollah Yaqubi. Yaqubi is een leerling geweest van de vader van Moqtada al-Sadr. Ideologische staan ayatollah Yaqubi en Moqtada al-Sadr op dezelfde lijn. Op 9juli treden het Sciri en de Dawa-partij toe tot de bestuursraad van Paul Bremer. Vijf andere partijen doen ook mee waaronder twee Koerdische partijen en drie seculiere partijen. Op 17 juli wordt de raad officieel geïnstalleerd. Hij bestaat uit 30 personen. Op 18 juli roept Moqtada al-Sadr tijdens zijn vrijdagpreek in Kufa op tot geweldloos verzet tegen de bezetter. Een dag later omsingelen de Amerikanen zijn huis Nadjaf, maar vertrekken want al-Sadr was niet thuis. 3000 van zijn aanhangers betogen in Bagdad tegen de Amerikanen.

Op 23 juli pakken de Amerikanen 10 leden van het Sciri op. Bahr Ulum die in de bestuursraad van Paul Bremer zit vindt dit een provocatie en dreigt uit de bestuursraad te stappen. Het presidentschap van de bestuursraad zal worden doorgegeven aan de verschillende leden. Want de raad kon het niet eens worden over een president. Paul Bremer kondigt op 1 augustus aan dat directe verkiezingen niet onmogelijk zijn tegen de volgende zomer en dat er ondertussen ook een grondwet kan geschreven worden. Het was duidelijk een toegeving aan de sjiieten. De Arabische Liga weigert om de nieuwe bestuursraad te aanvaarden als legitieme vertegenwoordiger van het Iraakse volk. De Arabische Liga staat erop dat er een rechtstreeks verkozen regering moet komen.

Op 9 augustus houdt Hazim Al Araji een preek in de Imam Musa Khadim moskee te Bagdad. Hij noemt de nieuwe bestuursraad een “stelletjes collaborateurs” en bestempelt Paul Bremer als de opvolger van Saddam. Op 12 augustus betogen 1000 sjiieten in Nasariya. Ze eisen het ontslag van de door de Amerikanen benoemde provincieraad. De leider van de betogers Asad Al Nasiri eist dat alle 20 leden aftreden of anders mogen ze gedood worden. Al Nasiri is lid van de Dawa partij. Op 16 augustus wordt de gewapende arm van het Sadr-bureau opgericht namelijk het Leger den de Mahdi. De belangrijkste taak van de nieuwe militie is om voor veiligheid te zorgen in Sadr City.Op 25 augustus vindt er een aanslag plaats tegen ayatollah Sa’id Al Hakim. Op 27 augustus weigert de zoon van Ayatollah Sa’id Al Hakim om te praten met de Amerikanen.

Op 30 augustus komt ayatollah Mohamed Baqir Hakim om in een bomaanslag. De bomaanslag gebeurde met een autobom die werd geplaatst aan de ingang van de Imam Ali moskee te Nadjaf(24). Naast de ayatollah komen er nog 100 andere mensen om het leven. Moqtada al-Sadr kondigt een rouwperiode van 3dagen aan en laat al zijn instellingen sluiten. Abdulazziz Hakim komt nu aan het hoofd te staan van het Sciri. Op 31 augustus stapt de sijitische geleerde Bahr Ulum uit de bestuursraad van Paul Bremer vanwege de onveilige situatie. Deze gebeurtenis is een serieuze tegenvaller voor Paul Bremer. Op 3 augustus vindt de begrafenis plaats van ayatollah Mohamed Baqir Hakim. Er komen 500.000 mensen op af.

Op vrijdag 5 september geeft Moqtada al-Sadr de vrijdagpreek in Kufa. Hij veroordeelt de bomaanslag op Ayatollah Mohamed Baqir Hakim en geeft de schuld aan extremistische soennieten. Op 8 augustus wordt een moordpoging op de Ayatollah Bashir Najafi op het laatste moment verijdeld. De man die wordt gearresteerd blijkt een Baathist te zijn en heeft ook toegeven dat hij twee Amerikaanse soldaten heeft vermoord. Op 10 augustus erkent de Arabische Liga de legitimiteit van de bestuursraad en Hoshiyar Zebari zal Irak vertegenwoordigen op de vergaderingen van de Arabische Liga.

Het voorbereidingscomité voor de Iraakse grondwet verklaart op 15 september dat er uit de 19 provincies 150 mensen zullen worden verkozen die de grondwet zullen samenstellen. Op 24 september maakt Ayatollah Hadi-Mudarissi bekend dat hij tegen een comité is dat een grondwet zal uitschrijven dat niet verkozen is. Op 2 oktober vinden er gevechten plaats in Basra. De salafi’s (25) zouden een autobom bij een sjiitische moskee hebben geplaatst. Het resultaat was dat tien sjiieten omkwamen. Kort nadat de bomaanslag plaatsvond, trokken sjiieten van de Dawa-partij naar Zubayr waar ze schoten op salafi-begrafenis, daarbij vielen ook tien doden. Op dezelfde dag vind de 40^ste dag van rouwperiode voor de Ayatollah Mohamed Baqir Hakim plaats. Er zijn ongeveer 10.000 mensen komen opdagen in Nadjaf. Abdulazziz Hakim gebruikt de preek om bekend te maken dat hij een benoemde raad die de grondwet zal schrijven niet ziet zitten en dat hij eerder voor een verkozen parlement is , dat de grondwet zal uitschrijven.

Op 6oktober laat ayatollah Taqi Al Mudarrisi weten dat hij een opgelegde grondwet niet zal aanvaarden en dat hij tegen een federale staat is in Irak. Op 8 oktober vinden er grote rellen plaats in Bagdad. De aanleiding is de arrestatie Moajed Khazraji. Moajed is een vertegenwoordiger van Moqtada al-Sadr in de Ali Khadim-moskee. De betogers zijn tegen zijn arrestatie en dreigen ermee als hij niet snel vrijkomt dat ze niet zullen betogen maar zullen schieten op de Amerikanen. Een dag later komt het tot een confrontatie met de Amerikanen. De betogers blokkeren wegen in Sadr City en de Amerikanen willen niet onderhandelen. De betogers trekken daarop naar het centrum van Bagdad en bekogelen de Amerikanen en steken twee Amerikaanse voertuigen in brand. Op dezelfde dag spreekt de 2^de man van het Sciri Adel Mahdi zich uit tegen een scheiding van religie en staat en stelt dat de alliantie met de Koerdische partijen een strategische alliantie en niet meer dan dat is.

Op 11 oktober betogen 10.000 aanhangers van Moqtada al-Sadr tegen de Amerikanen nadat de Amerikanen twee Sadr aanhangers hebben gedood. Een dag later declareert Moqtada al-Sadr in Nadjaf dat hij een eigen bestuursraad heeft opgericht voor Irak. De bestuursraad zal alle Irakezen vertegenwoordigen en zal onder religieus toezicht staan. Op 15 oktober vinden er gevechten plaats in Karbala tussen het Mahdi-leger en aanhangers van ayatollah Ali al-Sistani. Er vallen vijf doden. De gevechten draaien om wie er mag preken in de Karbala-moskee. Op 16 oktober vinden er gevechten plaats tussen de aanhangers van ayatollah Hassani en de Amerikanen. Er vallen aan beide kanten doden.

Op 25 oktober veroordeelt Moqtada al-Sadr de bestuursraad en noemt hem een tweede Saddam-regime. Ayatollah Muhammad Taqi Mudarrisi roept op 1 november voor een totale terugtrekking van de Amerikanen en Britten van zodra een regering is verkozen Op 6 november vindt er in Nadjaf een algemene staking plaats. Alle winkels en instellingen worden een hele dag gesloten nadat Baathisten een plaatselijke leider hebben vermoord. Op 13 november wordt Bahr Ulum bijna gedood door een Amerikaanse soldaat. De Amerikanen bieden onmiddellijk excuses aan en zeggen dat ze een onderzoek gaan starten naar het incident.

Op 15 november presenteert Paul Bremer een stappan plan voor de bestuursraad. In het kort gezegd: er zal eerst een interim-regering verkozen worden die een grondwet zal uitschrijven en daarna zullen er formele verkiezingen komen voor het parlement en een referendum voor de grondwet. Dit proces zal worden afgerond tegen juli 2004. De meeste sjiieten staan kritisch tegenover het plan en willen al direct een formeel parlement (26). Ayatollah Kadhim Haeri verwerpt het plan en roept op tot een Islamitische staat in Irak(27). Op 24 november noemt Abdulazziz Hakim de buitenlandse troepen in Irak een schande voor het Iraakse volk (28). Op 12 december ontmoet een delegatie van de bestuursraad ayatollah Ali al-Sistani om de problemen tussen hen op te lossen. Dezelfde dag roept de Libanese ayatollah Fadlallah, die heel wat aanhang heeft onder de Dawa-partij, op geen partijmilities op te richten maar in de plaats van een Iraaks leger te vormen.

Op 15 december wordt Saddam opgepakt door de Amerikanen. In sjiitische steden en buurten komen duizenden mensen op straat om het nieuws te vieren. Op 19 december wordt het hoofdkwartier van het Badr-Corps vernield door een bom (29). Op 23 december ontmoet een delegatie van de Arabische Liga, Moqtada al-Sadr in Nadjaf. Ahmed Bin Hilli de leider van de delegatie verklaart na afloop van het gesprek, dat Moqtada al-Sadr vol met goede ideeën zit. Op 26 december vindt er een ontmoeting plaats tussen ayatollah Ali al-Sistani en een delegatie van de bestuursraad. De ontmoeting brengt niks productiefs naar voren. Sistani blijft bij zijn standpunt om directe verkiezingen te houden.

Op 10 januari voert de bestuursraad islamitische wetgeving rond het huwelijks en erf rechten in. Op 14 januari breken er rellen in de stad Kut uit. Duizenden sjiieten omsingelen het gouverneursgebouw en breken alles af in de buurt. De hoge werkloosheid is de grote reden voor de rellen. Op 16 januari laat de eerste aanhangers van ayatollah Sistani zich zien. In Basra komen ze met 30.000 op straat om directe verkiezingen te vragen(30). De protesten breiden zich in heel Irak uit. Op 19 januari komen er maar liefst 100.000 mensen betogen in Bagdad.

Op 21 januari betogen 10.000 aanhangers van Moqtada al-Sadr voor open en eerlijke verkiezingen. De betogers marcheren naar het centrum van Bagdad. Op 29 januari betogen 10.000 mensen van Moqtada al-Sadr en de Fadhila-partij voor het ontslag van de gouverneur in Nasiriyah(31). Een dag later laat Bahr Ulum weten dat federalisme voor Irak een werkbare staatsvorm is. Ondertussen wordt er een interim-grondwet geschreven door de bestuursraad die in werking zal treden tot aan de verkiezingen.

Het Koerdische regionaal parlement verwerpt op 6 februari de islamisering van het recht (gedeeltelijk). De Koerden zijn in het algemeen seculier en socialistisch ingesteld. Een dag later bezetten de aanhangers van Moqtada al-Sadr het gouverneursgebouw in Nasiriyah. Op 21 februari roept de vertegenwoordiger van Sistani in Karbala dat de provincieraad ontslag moet nemen omdat het een aangestelde provincieraad is. Ayatollah Muhammad Taqi Mudarrisi verklaar op 24 februari dat een uitstel van verkiezingen een tikkende tijdbom is.

Op 1 maart wordt de interim-grondwet goedgekeurd door de bestuursraad. Op die dagen vallen er honderden doden bij aanslagen tegen de herdenkingsdag Ashoura. In Karbala vallen de meeste doden. Op 7maart vinden er gevechten plaats tussen het Badr-Corps en de Britten in de stad Amarah. De gevechten vinden plaats na een betoging tegen de Britten naar aanleiding van het feit dat een Badr-militant op de Britten heeft geschoten. Op 13 maart betogen duizenden aanhangers van ayatollah Yaqubi, de geestelijke leider van de Fadhila-partij tegen de interim-grondwet. Een dag later sluiten alle universiteiten in Zuid-Irak om de oproep van ayatollah Yaqubi te steunen.

Op 23 maart wordt de leider van de Palestijnse beweging Hamas vermoord door Israëlische raketten. Ahmed Yassin is een belangrijk symbool tegen de bezetting van Palestina. Zelfs ayatollah Sistani brengt een statement naar buiten:

De Amerikanen zijn geschokt door zijn statement maar kunnen zich geen kritiek veroorloven op Sistani. Er vinden talloze rouwbijeenkomsten plaats in Irak. Soennieten en sjiieten die het zelden eens zijn over iets staan als één blok tegen Israël. Op vrijdag 26maart wordt in alle vrijdagpreken gesproken over de misdaad tegen de Palestijnen: namelijk het vermoorden van Ahmed Yassin.

De Amerikanen sluiten op 29 maart de partijkrant van Moqtada al-Sadr. De krant Hawzah zou oproepen tot geweld en verzet tegen de Amerikanen. Duizenden aanhangers betogen voor het hoofdkantoor dat de Amerikanen hebben gesloten. Op 1 april betogen weeral duizenden sjiieten in het centrum van Bagdad tegen de sluiting van Hawzah. Vrijdag 2 april betogen 20.000 saderisten voor het Amerikaans hoofdkwartier in Bagdad tegen de sluiting van de krant Hawzah. Een dag later betogen 5000 saderisten. Op 4 april trekken 3000 saderisten naar de legerbasis van de bezettingstroepen in Nadjaf. Er vallen 4 doden onder de soldaten en er sterven ook 23 Irakese burgers. De vuurgevechten duren 3 uur. Op het zelfde ogenblik wordt een belangrijke medewerker van Moqtada al-Sadr gearresteerd in Bagdad. Daarop trekken duizenden saderisten naar het Amerikaans hoofdkwartier in het centrum van Bagdad. Er vallen drie doden onder de Saderisten en er wordt ook geschoten op de Amerikanen.

In de stad Amara komen duizenden saderisten op straat en schieten op de Britten met kogels en raketten. In Nasiriyah zetten ze een Britse tank in brand. In Basra omsingelen ze het hoofdkwartier van de Britten. In Kirkuk betogen de saderisten ook. De volgende dag vaardigt Paul Bremer een arrestatiebevel voor Moqatada al-Sadr(32). Er vinden deze keer gevechten plaats tussen de Spaanse troepen en saderisten. Er vallen geen doden maar de gevechten tussen de twee partijen blijft uren duren. Het kantoor van Moqtada al-Sadr in Bagdad wordt door de Amerikanen bestormd en er vallen twee doden (saderisten). Hazim al-A’raji een vertegenwoordiger van Moqtada al-Sadr houdt een vurige preek in Bagdad en roept om de volgende dag te marcheren in de straten. Na de preek verbrandenden ze de vlag van Israël voor de Amerikaanse troepen.

Op 6 april vinden er gevechten plaats in Karbala en Nadjaf. In Karbala worden de Polen aangevallen. De volgende dag vallen er drie doden bij de Amerikanen nadat ze slaags waren geraakt met de saderisten. De saderisten hebben ook de volledige controle over de stad Nadjaf. Er wordt eveneens gevochten in Kut, Amara, Diwaniyah en Basra. Op 8april verjagen de saderisten de buitenlandse troepen uit de stad Kut en nemen het hoofdkwartier in. De volgende dag vallen bij de Amerikanen tien doden nadat ze een offensief zijn begonnen tegen de saderisten in Karbala. In Nadjaf zijn nog altijd zware gevechten bezig. Abdul Karim Muhammadawi de leider van de Moeras-Arabieren ontmoet Moqtada al-Sadr op 10april en stapt uit de bestuursraad omwille van het offensief van de Amerikanen tegen Moqtada al-Sadr.

Op 13 april vaardigt Ayatollah Ali al-Sistani een fatwa uit. Sistani waarschuwt de Amerikanen om het Nadjaf-heiligdom niet te betreden. Ondertussen wordt er met Moqtada al-Sadr onderhandelt. Op 17 april vinden er hevige gevechten plaats in Kufa tussen de saderisten en de Amerikanen. Op dezelfde dag houdt Moqtada al-Sadr een preek in de Kufa-moskee. Hij roept de Amerikanen op om hun wapens over te dragen aan zijn Mahdi-leger en Irak te verlaten. De spanning vermindert tot en met 23 april. Op 23 april beginnen er terug gevechten tussen de saderisten en de bezettingstroepen. Er vallen vijf doden bij de bezettingstroepen en er vallen meer dan 20 doden bij de saderisten.

Op 3mei richten de Amerikanen een ware bloedbad aan in de stad Hilla. In die stad was er een conferentie van saderisten. Onder de slachtoffers zijn studenten en oudere stamhoofden. Als wraak doden ze de volgende dag twee Amerikaanse soldaten(33). Op 5 mei vinden er hevige gevechten plaats in Karbala en Diwaniya. In Diwaniya sneuvelendie Amerikaanse soldaten. Ook in Nadjaf neemt de hevigheid van de gevechten toe. Op 7mei vinden er terug gevechten plaats in tal van steden waaronder Karbala waar het kantoor van Moqtada al-Sadr met de grond gelijk wordt gemaakt. Op 9 mei vinden er hevige gevechten plaats in Basra, Nasiriyah en Sadr City. De volgende dag betogen duizenden leden van het Sciri in Karbala tegen Moqtada al-Sadr.

Op 17 mei worden de Italiaanse troepen verjaagd uit Nasiriyah door de saderisten. Op dezelfde dag wordt de president van de bestuursraad vermoordt. Ezzedin Salem behoorde tot de Dawa-beweging(35). De Dawa-beweging is een kleine sjiitische beweging (niet te verwarren met Dawa-partij). Er vinden nog altijd gevechten plaats in Karbala en andere steden. Hier wordt tegen geprotesteerd. Sjiieten in Bahrein trekken de straat op(36). De sjiieten in Libanon trekken de straten op (37). Ook in Pakistan, India en Iran komen mensen op straat.

Op 1 juni krijgt Irak een regering. Iyad Allawi word premier. Onder alle partijen wordt hij evenveel gewantrouwd. Allawi is een seculiere sjiiet en was vroeger lid van de Baath partij. Ghazi Yawar word de president. Yawar is een soenniet die uit een machtige stam komt. Op 6 juni komt er een tijdelijk staakte vuren tussen de Amerikanen en Moqtada al-Sadr na bemiddeling van ayatollah Sistani. Maar de gevechten laaien terug op na enkele dagen. Op 9 juni kondigt Sistani aan dat hij tegen de regering is. Op 13 juni laat Moqtada al-Sadr weten dat hij bezig is met een politieke partij op te richten en dat hij misschien mee gaat doen met de verkiezingen(38).

Op 17 juni is er een volledig staakte vuren tussen de bezettingstroepen en Moqtada al-Sadr. De saderisten verlaten de stad Nadjaf en de Amerikanen trekken zich ook terug uit de stad. Op 21 juni komen er 1000 notabalen,stamhoofden,religieuze leiders en politici samen in Bagdad om een interim-parlement van 100 mensen te kiezen. Op 28 juni, tegen alle verwachtingen in, draagt Paul Bremer de macht over aan de Iraakse regering. Normaal was de ceremonie gepland voor 30 juni maar door de onveilige situatie in Irak hebben ze de macht vroeger overgedragen. Paul Bremer verlaat Irak en laat Iyad Allawi achter als premier. Op 17 juli wordt over in de media gemeld dat de Iraakse premier Allawi gevangenen heeft doodgeschoten (39). Hij zelf ontkent het.

Op 19 juli wordt de partijkrant van Moqtada al-Sadr, Hawzah, terug geopend(40). De sluiting van de krant was de aanleiding voor de opstand van Moqtada al-Sadr tegen de bezetting. Op 25 juli wordt er geprobeerd om een interim parlement gekozen. Maar het interim parlement heeft geen wetgevende macht. Ze kan alleen de beslissingen van Iyad Allawi verwerpen of goedkeuren. De saderisten boycotten het omdat ze vinden dat het Iraakse volk om de tuin is geleid (41). Ondertussen sluiten het Sciri en de Dawa partij een samenwerkingsovereenkomst om zo meer invloed te hebben in het interim-parlement. Op 2 augustus wordt de gemeenteraad van Amara ontbonden. De sjiitische partijen vragen directe verkiezingen voor de gemeenteraad. Moqtada al-Sadr’s huis word omsingeld door de Amerikanen maar ze arresteren hem niet. Op 4 augustus wordt er in Karbala betoogd door 1000 saderisten omdat hun plaatselijke voorzitter door de Amerikanen werd gearresteerd.

Op 6augustus laaien de gevechten terug op in alle hevigheid. In Nasiriyah word er gevochten tussen de Italianen en de saderisten. Ook in de provincie Dhi Qar vinden er gevechten plaats. In Nadjaf vallen er twee Amerikaanse doden bij gevechten tegen de saderisten. Ook in Basra wordt er gevochten. Daar beschuldigen de saderisten de Britten het staakte vuren te hebben geschonden. Op dezelfde dag wordt ayatollah Sistani overgevlogen naar Londen voor medisch onderzoek. Volgende dag vinden er gevechten plaats in Sadr City.

Op 8 augustus gaan de gevechten gewoon verder in Basra,Amara,Bagdad en Nadjaf. In Nadjaf vinden de hevigste gevechten plaats. Honderden families moeten de stad uitvluchten. Op 10 augustus wordt het partijkantoor van Iyad Allawi in Nasiriyah met de grond gelijk gemaakt door de saderisten. Een dag later veroordeelt de partijvoorzitter van de Dawa-partij, Ibrahiem Jafaari, het offensief tegen Moqtada al-Sadr. Op 13 augustus raakt Moqtada al-Sadr gewond en roept hij Iyad Allawi op om ontslag te nemen als premier. De gematigde sjiitische leider Bahr Ulum brengtop 15 augustus een hard statement naar buiten tegen het Amerikaans offensief in Nadjaf:

De Libanese ayatollah Fadlallah roept de Irakezen om een verenigd front te vormen tegen de Amerikanen en de Amerikanen te verjagen uit Irak. Ayatollah Kadhim Haeri vaardigt een fatwa uit waarin wordt gedeclareerd dat het voor elke moslim verboden is de Amerikanen te helpen. Dezelfde dag stromen duizenden aanhangers de stad Nadjaf in om een mensenschild ronddom Moqtada al-Sadr te maken. Op 25 augustus keert ayatollah Sistani terug van Londen en roept zijn aanhangers om naar Nadjaf te marcheren (43). Tegelijk kondigt Moqtada al-Sadr een wapenstilstand af. Op 26 augustus komt Sistani aan in Nadjaf, duizenden aanhangers van hem wachten hem op buiten de stad. De volgende dag draagt Moqtada al-Sadr het heiligdom over aan Sistani en de duizenden aanhangers van Sistani marcheren de stad in (44). De Iraakse politie neemt terug haar verantwoordelijkheden en desSaderisten verlaten het heiligdom.

Op 7 december kondigt Abdulazziz Hakim na maandenlang onderhandelen dat er een verenigde lijst komt(45). De lijst zal de Verenigde Iraakse Alliantie(VIA) heten. Deze partijen maken deel uit van de lijst:

Op 9december verklaart koning Abdullah van Jordanië dat er een sjiitische as in de maak is en dat de sjiieten in Irak de handlangers van Iran zijn. De koning is bang dat de sjiieten in het Midden-Oosten alle monarchieën willen omverwerpen. Op 10 december roept de Associatie van moslimgeleerden op om de verkiezingen te boycotten. De associatie is een zeer invloedrijke soennitische organisatie (46). Op 12 december veroordeelt Sistani de uitspraken van Abdullah en vraagt verontschuldigingen. Dezelfde dag wordt er aangekondigd welke partijen allemaal meedoen met de verkiezingen. In totaal zullen 116 fracties meedoen waaronder 105 partijen en 11 kartels. Onder de partijen bevinden zich: de Iraakse Communistische Partij, het Iraaks-Turkmeense Front, de Nationalistische Democratische partij enz… Ook de partij van Iyad Allawi doet mee onder de naam Iraakse Nationale Lijst (INA) en de soennitische president Yawar komt ook met een eigen lijst. Onder de kartels bevindt zich de Koerdische Democratische Lijst en de Verenigde Iraakse Alliantie (VIA).

De verkiezingen zullen plaats vinden op 30 januari en het land zal één kieskring zijn. Dat is gemakkelijker om voor kleine partijen zetels te halen. De kandidaat lijsten zijn gesloten. Dus de volgorde is belangrijk. B.v als u partij 10 zetels haalt zullen de eerste 10kandidaten van u lijst in het parlement zetelen. Het kiessysteem is proportioneel en 1/3 van de kandidaten moet vrouw zijn. Er zullen in totaal 12miljoen kiesgerechtigden zijn. Iedereen boven de 18jaar kan gaan stemmen.

Op 15 december kondigt de Iraakse Islamitische Partij (IIP) dat ze de verkiezingen zal boycotten. De IIP is de Iraakse tak van de moslimbroederschap. Het is de grootste soennitische partij. De partij zal wel meedoen met de provinciale verkiezingen. Op 1 januari 2005 roept Moqtada al-Sadr op om de verkiezingen te boycotten. Ondertussen roept ayatollah Sistani de sjiieten op om zich te registeren voor de verkiezingen. Hij zegt dat stemmen een religieuze verplichting is. Op 14 januari maakt de electorale commissie bekend dat alle Irakezen in het buitenland kunnen gaan stemmen behalve diegene die in Israël wonen. Op 18 januari maakt een vertegenwoordiger van Sistani bekend dat hij zijn zegen heeft gegeven voor de VIA. Tot op de dag van vandaag is er niet echt veel duidelijkheid over de positie van Sistani tegenover de VIA. Op 23 januari zegt Abdulazziz Hakim, de lijsttrekker van de VIA, dat de bezettingstroepen zo snel mogelijk Irak moet verlaten. Het is eerder een verkiezingsstunt dan realiteit. De achterban van de VIA is zeer anti-Amerikaans en het valt in goede aarde bij hen.

De sjiieten en de Koerden gaan massaal stemmen op 30 januari. De soennieten daarentegen boycotten de verkiezingen. De opkomst is 58% en varieert van 89% in de Koerdische regio Dahuk tot 2% in de soennitische provincie Anbar. De verkiezingen worden met argwaan gevolgd door de Arabische regimes. Vooral in Bahrein, Saudi-Arabië en Libanon. Op 14 februari worden de resultaten bekend gemaakt. Er zijn 275 zetels in het parlement en de uitslag gaat als volgt:

Verenigde Iraakse Alliantie (VIA) krijgt 48,2% (140 zetels)

De Democratische Koerdische Lijst krijgt 25,7% (75zetels)

De Iraakse Nationale Lijst(Iyad Allawi) krijgt 13,8% (40 zetels)

De Irakezen (Yawar) krijgen 1,8% (5zetels)

Ibrahim Jafaari wordt premier. Hij is eveneens de voorzitter van de Dawa-Partij. Jalal Talabani (Koerd) wordt de president. En Hashimi een soenniet wordt de parlementsvoorzitter. De regering haar belangrijkste taak is een grondwet t schrijven. De grondwet wordt met veel wijzigen en herschrijven toch definitief samengesteld. De grondwet moet nog worden goedgekeurd. Het referendum wordt op 15 oktober gehouden. De soennieten, sjiieten en Koerden roepen allemaal op om deel te nemen aan de stemming. Zelfs de opstandelingen laten de wapens rusten op 15 oktober en gaan stemmen. Al-Qaeda roept de soennieten om massaal nee te stemmen. De grondwet wordt massaal aanvaard behalve in de soennitische provincies.

Drie maanden na het referendum vinden er formele parlementsverkiezingen plaats. Deze keer doen de soennieten wel mee. De soennieten scoren vrijwel goed. Maar tot ieders verbazing scoren de sjiieten het beste. De verkiezingen uitslagen zijn als volgt:

Verenigde Iraakse Alliantie (VIA) krijgt 41,2% (128 zetels) + 2 zetels

De Democratische Koerdische Lijst krijgt 21,7% (53zetels)

De Iraakse Nationale Lijst (Iyad Allawi) krijgt 8% (25 zetels)

Iraaks Nationaal Dialoog Front (seculiere soennieten) krijgen 4,1% (11zetels)

Iraaks Akkoord Front krijgt 15,1% (44zetels)

De voormalige premier wordt vervangen door een ander lid van de Dawa-Partij. Nuri Maliki wordt premier van Irak. Jalal Talabani blijft president. En de soenniet Mahmoed Mashadani wordt parlementsvoorzitter.

(Uitpers, nr 85, 8^ste jg. , april 2007)

De auteur van dit artikel analyseert en volgt de ontwikkelingen in Irak op de voet. Zijn blog is http://mohamedantwoordt.blogspot.com/

(14) http://www.guardian.co.uk/international/story/0,,920580,00.html

(15) http://www.pbs.org/frontlineworld/stories/iraq501/events_uprising.html

(16) http://observer.guardian.co.uk/business/story/0,6903,925309,00.html

(17) http://www.islamonline.net/English/News/2003-04/04/article02.shtml

(18) http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/middle_east/2936887.stm

(19) http://en.wikipedia.org/wiki/Moqtada_al-Sadr

(20) http://www.islamonline.net/English/News/2003-04/15/article20.shtml

https://www.uitpers.be/artikel_view.php?id=1473

(22) http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/2965005.stm

(24) http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/middle_east/3193341.stm

(26) http://www.msnbc.msn.com/id/3475076/

(27) http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/chronicle/archive/2003/11/17/MNGB633LAH1.DTL

(28) http://www.news24.com/News24/World/Iraq/0,,2-10-1460_1449988,00.html

(29) http://edition.cnn.com/2003/WORLD/meast/12/19/sprj.irq.main/

(30) http://www.guardian.co.uk/Iraq/Story/0,2763,1124188,00.html

(31) http://www.billingsgazette.com/newdex.php?display=rednews/2004/01/29/build/world/49-shiiteprotest.inc

(32) http://www.middle-east-online.com/english/?id=9514

(33) http://www.casperstartribune.net/articles/2004/05/04/news/world/0e10983acd7fa80287256e8a0002b815.txt

(34) http://www.pittsburghlive.com/x/pittsburghtrib/s_194453.html

(35) http://www.news24.com/News24/World/Iraq/0,,2-10-1460_1528306,00.html

(36) http://english.aljazeera.net/English/archive/archive?ArchiveId=3901

(37) http://www.dailystar.com.lb/article.asp?edition_id=10&categ_id=2&article_id=4131

(38) http://www.abc.net.au/news/newsitems/20040386/s1131008.htm

(39) http://www.smh.com.au/articles/2004/07/16/1089694568757.html?oneclick=true

(40) http://www.guardian.co.uk/Iraq/Story/0,2763,1264302,00.html

(41) http://www.dailystar.com.lb/article.asp?edition_id=10&categ_id=2&article_id=6616

(42) http://english.aljazeera.net/English/archive/archive?ArchiveId=5776

(43) http://www.abc.net.au/news/newsitems/200408/s1185280.htm

(44) http://edition.cnn.com/2004/WORLD/meast/08/27/iraq.main/

(45) http://www.washingtonpost.com/ac2/wp-dyn/A41286-2004Dec6?language=printer

(46) http://www.islamonline.net/English/News/2004-12/10/article05.shtml