39,5 miljoen (of 75% van de geregistreerde) Thaise kiezers gingen zondag massaal naar de stembus voor een fel omstreden verkiezing die zal bepalen of premier Prayuth Chan-Ocha, de generaal die de macht greep in een staatsgreep in 2014, door zijn rivalen wordt afgezet. Er heerst een breed gevoel dat de heer Prayuth na negen jaar aan de macht weinig heeft gedaan om de economie een boost te geven. Zijn harde optreden tegen prodemocratische protesten in Bangkok in 2020 heeft ook veel kiezers van zich vervreemd.
Opiniepeilingen toonden aan dat veel, vooral jongere, kiezers verandering wilden en oppositiepartijen steunen die hebben beloofd de democratische heerschappij in Thailand te herstellen en een deel van het autoritaire beleid van Prayuth terug te draaien.
Voorlopige resultaten
Kiezers hebben een duidelijke afwijzing uitgesproken van bijna een decennium van militaire heerschappij, met verkiezingsresultaten die massaal twee prodemocratische oppositiepartijen als overwinnaar aanduiden. Met stembiljetten geteld van 95% van de stembureaus, tonen gegevens van de verkiezingscommissie de Move Forward Party (MFP) op 14 miljoen als eerste in de uitslag gevolgd door Pheu Thai met 10,6 miljoen kiezers.
Onder leiding van de charismatische Pita Limjaroenrat, 42 jaar oud, en Harvard-alumni met achtergrond in het bedrijfsleven, heeft de MFP tot doel de strikte koninklijke beledigingswetten van Thailand te hervormen, waardoor een mogelijke botsing ontstaat met de machtige royalistisch-militaire elite van het koninkrijk. Pita heeft nogmaals herhaald dat zijn partij zal aandringen op een hervorming van de majesteitsschenniswet of artikel 112, dat onderdeel uitmaakte van MPF’s campagnebeloftes.
Pheu Thai, al twee decennia de meest populaire partij, hoopte op een verpletterende overwinning waardoor het een coalitie zou kunnen leiden. Ze kwamen echter als tweede uit de bus. Pheu Thai-leider Paetongtarn ‘Ung-Ing’ Shinawatra, dochter van partijpatriarch en verbannen miljardair Thaksin, feliciteerde daarom MFP met hun succes en signaleerde samenwerking in een mogelijke coalitieregering.
Op basis van de voorlopige resultaten behaalt de MFP 152 en Pheu Thai 141, samen 293, van de 500 beschikbare zetels in het parlement. Daar moeten evenwel ook de 250 na de staatsgreep aangestelde ‘militaire senatoren’ geteld die eerder een militaire regering genegen zijn. Om premier te worden, moet een kandidaat dus een meerderheid in beide kamers hebben – of minstens 376 stemmen.
De regerende twee ‘militaire partijen’ – Prawit’s Palang Pracharat’s (PPRP) en Prayut’s United Thai Nation (UTN) – hebben een vernederende klap gekregen (de PPRP haalde 40 zetels en de UTN slechts 36). Prayuth heeft zijn verlies reeds toegegeven.
Zowel de MFP en Pheu Thai willen voorlopig geen coalitie met deze partijen aangaan. Dan blijven enkel Anutin’s Bhumjaithai Party (70 zetels), de zwaar verlies lijdende Democratic Partij (met 25 zetels), de Chart Thai Pattana Party (10 zetels) en enkele nog kleinere partijen, over als potentiële coalitiepartner om een 375 zetel-meerderheid te bekomen.
Afwachten
Het hoofd van de grootste partij kan Thailand niet noodzakelijkerwijs leiden of zelfs maar een regering vormen, omdat het kiesstelsel van het land zwaar weegt in het voordeel van het conservatieve establishment. De 250 zetels tellende senaat zal daarom waarschijnlijk een sleutelrol spelen bij het bepalen van de volgende regering van Thailand. En omdat ze volledig door het leger is gekozen, zal ze waarschijnlijk stemmen voor een promilitaire partij. Over de mogelijkheden van een staatsgreep wordt ook reeds gespeculeerd door professor Thitinan Pongsudhirak van Chulalongkorn University op de Thai Inquirer Twitter-account.
Volgens de ASEAN Parliamentarians for Human Rights (APHR) moeten “De Koninklijke Thaise Militairen hun ogen en oren openen voor wat de Thaise mensen eisen. Al jaren gaan demonstranten de straat op om op te roepen tot democratie en mensenrechten. Ze hebben dit nu ondersteund in de stembus”.
“Het ondermijnen van de verkiezingsuitslag en het blokkeren van de vorming van een nieuwe regering door de winnende partijen zou een gewetenloos verraad zijn dat alleen maar zou leiden tot onrust en instabiliteit. Daarom dringen we er bij het leger en de zittende regering op aan om het juiste te doen en zich te houden aan de wil van het volk.”
Een beslissing over wie de premier levert kan dus weken of zelfs maanden duren.
