Tsjetsjenen, van Conflans tot Grozny

Het was even opkijken bij de lectuur ‘Tsjetsjeense krijgsheren’ naar aanleiding van de moord op Samuel Paty in Conflans-Sainte-Honorine. Een amalgaan dat we van deze auteur niet gewend zijn. Een Tsjetsjenië dat ik niet herken.Toen de Sovjet-Unie in 1991 uit elkaar viel, dook Tsjetsjenië in de meeste gevallen voor het eerst op in het nieuws. Ik vermoed dat ik een van de zonderlingen was die er al eerder (in DS) had over geschreven. Die Tsjetsjenen waren een van de volkeren, zoals de Krilm-Tataren, die in 1944 op bevel van Stalin collectief naar Centraal-Azië waren gedeporteerd op verdenking van mogelijke collaboratie met de Duitse nazi-troepen. Dat zoveel Tsjetsjenen in het Sovjetleger vochten, telde niet. In 1957 kregen ze eerherstel en mochten ze terugkeren.

De “Tjetsjeense helden” slaan toe

Een van de best gekende jihadisten met een beruchte reputatie was de Tsjetsjeen Aboe Omar al […]

Generaal Dzjochar Doedajev riep in oktober 1991 de onafhankelijkheid van Tsjetsjenië uit. Moskou bewoog nauwelijks, er waren zoveel andere ontbindende krachten aan het werk. Tsjetsjenië kwam in handen van de clanchefs, (merkwaardig hoe de clanstructuur 70 jaar “communisme” had overleefd) die elkaar gingen bestrijden. Sommige clans ontpopten zich tot maffiabenden die al snel actief waren in de rest van Rusland en de rest van Europa, onder meer in België waar ze opdoken in mensenhandel, afpersing en dies meer.

Het kon de Russische president Boris Jeltsin weinig schelen. Tot president Geidar Aliëv van Azerbeidzjan, oudgediende van de KGB en lid van het Sovjet-Politburo, in september 1994 een groot olieakkoord sloot met een westers consortium voor het transport van olie via Georgië naar de Turkse haven Ceyhan. Ineens werd de pijpleiding van Bakoe naar de Russische haven Novorossiisk veel belangrijker, en die liep door Tsjetsjenië. Toen heeft Jeltsin, december 1994, het Russische leger op Tsjetsjenië losgelaten.

Tsjetsjenië kon toen helemaal niet rekenen op het Westen, integendeel, alle steun ging naar Jeltsin – VS-president Bill Clinton stuurde in 1995 zijn beste adviseurs om hem te helpen winnen tegen de communist. De oorlog was in Rusland zeer onpopulair, onder meer door de vele Russische dode soldaten die op een toen nog onafhankelijke tv-zender te zien waren. De groepen ‘Soldatenmoeders’ en Memorial, en journaliste Anna Politkovskaja (vermoord in 2006), hebben toen uitstekend werk gedaan om de misdaden van het Russisch leger aan te klagen, onder meer aan de hand van getuigenissen van Russische militairen. Tijdens die eerste oorlog konden ook buitenlandse journalisten nog hun werk doen en getuigenissen brengen. Poetin zou ze in de tweede oorlog niet meer toelaten. En terwijl Jeltsin de hoofdstad Grozny en de rest van Tsjetsjenië liet bombarderen, werd Rusland in 1996 opgenomen in de Raad van Europa, een organisatie die toeziet op de naleving van de mensen rechten. Toen ik daar Dirk Van der Maelen (SP) over aan de tand voelde – hij had voor gestemd – luidde het dat het toch beter was ze binnen te halen om ze te kunnen beïnvloeden … Jeltsin was immers de grote vriend van het Westen, niet de Tsjetsjenen. In 2014 ontnam men Rusland zijn stemrecht in die Raad omwille van de
(terechte) annexatie van de Krim, vorig jaar werd dat hersteld.

Jeltsin verloor zijn oorlog, ook door de grote tegenstand in Rusland zelf. In Tsjetsjenië was de invloed van salafisten toen beperkt in vergelijking met nu: president Ramzan Kadyrov, volop gesteund door Moskou, is een extremistische moslim die zo veel mogelijk de sharia oplegt en homo’s opsluit. De salafisten genre Al Qaida hebben vooral voet aan de grond gekregen tijdens en na Poetins oorlog. Na de Qaida-aanslagen van 11 september2001 stelde Poetin het voor alsof hij ook in
Tsjetsjenië oorlog voerde tegen het islamterrorisme. Maar het was zijn oorlog die veel Tsjetsjenen naar de toegesnelde jihadisten dreef.

De aanslagen op appartementsgebouwen in 1999 zijn zo goed als zeker (er zijn veel aanwijzingen voor) het werk van de geheime dienst FSB. Poetin leidde die een tijdje om onder meer Jeltsin te kunnen beschermen tegen alle aan klachten voor corruptie en diefstal. Hij werd daarvoor beloond met het premierschap.
Aleksander Litvinenko (ook al vermoord in 2006) wist daar als oudgediende van de FSB meer over – en alhoewel veel dingen die hij “onthulde” met veel korrels zout moeten worden genomen, kloppen zijn beweringen in deze zaak met andere vaststellingen. Die aanslagen op woningen, met honderden doden, werden door het Kremlin aan Tsjetsjenen toegeschreven zodat er een goede reden was voor een nieuwe oorlog, deze keer met volkssteun. Poetin won die oorlog, bracht de clan Kadyrov
aan de macht en gaf die ruime militaire en financiële steun. Daarmee heeft Kadyrov onder meer de grootste moskee van Europa gebouwd. Hij bracht 5 jaar geleden in Grozny een half miljoen mensen op straat TEGEN Charlie Hebdo. Van salafisten gesproken. Die clan denkt Poetin te moeten bedanken met moorden. De moord van 5 jaar geleden op de Russische opposant Boris Nemtsov bijv: 5 Tsjetsjenen werden veroordeeld, maar de opdrachtgevers bleven buiten schot. Ook moorden op Tsjetsjenen in West-Europa zijn vermoedelijk (het zijn aanwijzingen) het werk van de clan Kadyrov.

De invloed van islamisten is vooral groot geworden na de tweede Tsjetsjenië-oorlog, die van Poetin. Aan alle kanten trouwens, zowel bij de machthebbers (de clan Kadyrov) als bij wat overbleef van verzet. De in 1997 gekozen president Aslan Maschadov, door Moskou bestempeld als terrorist, was veeleer een gematigde
separatist die bekampt werd door wahhabitische islamisten rond Sjamil Basajev. Vooral tijdens die tweede oorlog slonk de steun voor de “seculaire” nationalisten, groeide die van de islamisten.

Doedajev, de eerste president, had in 1991 gewaarschuwd. Er is hier geen gevaar voor islamfundamentalisme, zei hij, maar hard optreden van Rusland kan ons nationalisme een extremistische islamitische weg opsturen. Zo gebeurde vooral tijdens de twee oorlog. De wahhabieten vonden veel aanhang bij de vele werkloze jongeren (Tsjetsjenië had met 1 miljoen inwoners rond 200.000 werklozen). Die wahhabieten hadden veel geld om rekruten te betalen, terwijl er uit het buitenland
instructeurs kwamen. Maschadov werd begin 2005 vermoord, waarna de invloed van islamisten totaal werd. “President” Dokkoe Oemarov wilde de oprichting van een ‘Kaukasisch Emiraat’ waarop een ‘parlement in ballingschap’ hem afzette.

Veel Tsjetsjeense islamisten trokken intussen en nadien naar de oorden, zoals Syrië, waar ze jihad konden voeren en waar sommigen een prominente rol speelden/spelen. De Tsjetsjeense diaspora, in Rusland en daarbuiten, komt maak in het nieuws met aanslagen – Frankrijk, de VS, Duitsland, Denemarken…Soms heeft dat met politiek te maken, soms met maffia, soms met beide tegelijk. Er zijn nogal wat Tsjetsjeense asielaanvragers, zoals de familie van de moordenaar van Conflans. Bij die asielaanvragers zitten ook mensen die de repressie van Kadyrov en zijn militie ontvluchten, zoals homo’s en mensen die door de clan beroofd zijn. Zijn West-Europese landen te laks met hun asielbeleid tegenover salafisten en co omdat het die salafisten in sommige omstandigheden, zoals in Syrië, heeft gesteund? Dat geldt dan zeker niet alleen voor Tsjetsjenen. Het heeft ook te maken met een algemene laksheid tegenover radicale islamistische groepen en personen, zoals bij de moord in Conflans nu weer blijkt. In Tsjetsjenië zelf heeft Kadyrov intussen met Poetins zegen en geld een islamistische republiek uitgebouwd. Het zegt veel over de ernst waarmee Poetin het islamfundamentalisme bestrijdt.

Zie ook: