De sinds 11 september 2001 ontstane antiterreurhysterie en het toenemende racisme leiden tot buitenproportionele reacties bij Overheidsdiensten en vaak op vooroordelen gebaseerde ”meldingen” door het publiek. Helaas worden dergelijke vage meldingen gelegitimeerd door de huidige antiterreurwetgeving.
Op Kerstavond 2010 werden twaalf Somaliërs gearresteerd. Aanleiding: een ambtsberciht van de AIVD [Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst], dat er een dreigende terreuraanslag op handen was waarbij betrokkenen een rol zouden spelen. Er werden met veel machtsvertoon invallen gedaan in een belhuis, vier woningen in Rotterdam en twee motelkamers in Gilze Rije [1]. Binnen 24 uur stonden elf van de twaalf mannen weer buiten
De twaalfde werd enkele dagen later vrijgelaten. Slechts drie van de twaalf bleven verdacht [2].
Nauwelijks was het Nieuwe Jaar ingetreden of het was weer raak. Een trein in Barneveld werd stilgezet, deze keer omdat een vrouw de politie had gebeld vanwege een man, die zich in de trein ”verdacht gedroeg” en wellicht wel ”iets” zou hebben achtergelaten. Na een urenlange vertraging, evacuatie van de treinpassagiers en drie omliggende boerderijen bleek ook dit loos alarm. De man in kwestie was allang uitgestapt en er werd geen ”verdacht pakketje” aangetroffen [3].
Terecht stelt de historicus/auteur Maarten van Rossem, dat er sprake is van een paniekreactie bij de autoriteiten [4]. Ik ga verder en zou willen spreken van een terreurhysterie, zowel bij autoriteiten en een deel van het publiek, dat bezeten lijkt van ”verdachte pakketjes” of ”zich verdacht gedragende reizigers”, whatever that may be.
Een zoektocht naar oorzaak en gevolg:
1 11 september 2001
Bekend mag worden verondersteld, dat die gehele ”terreurhysterie” is voortgekomen uit de aanslagen van 11 september. In plaats van zelfkritisch te zijn naar hun eigen rol in de internationale politiek [waarbij uiteraard buiten kijf, dat die aanslagen inhumaan en verwerpelijk waren] [5], struikelden de Europese bondgenoten over elkaar om Supermacht de VS politiek en na de afloop van de Afghanistan oorlog ook militair te steunen in de zogenaamde ”war on terror”.
Door de bezetting van Afghanistan en de daarna gevoerde aanval op Irak en opvolgende bezetting schiepen zij overigens zelf nieuwe voedingsbodems voor terrorisme, zonder uiteraard terrorisme goed te willen praten. Maar terrorisme is een reactie op het Kwaad, niet het Kwaad zelf [6].
Met die vrijwel onvoorwaardelijke steun aan de VS en de dus in Europa reëel toegenomen terreurdreiging, werden er nieuwe zogenaamde ”antiterreurwetten” aangenomen, zowel op nationaal als op Europees niveau, die in vele gevallen op gespannen voet stonden met de mensenrechten [7]
2 Anti-Islamhetze
Een ander gevaarlijk aan de terreurhysterie gekoppeld verschijnsel was de sinds 11 september toegenomen anti-Islamhetze, waarbij op ongenuanceerde wijze de Islam en moslims in een adem werd genoemd met religieus fanatisme. Discriminatie en uitsluiting was het gevolg en in heel Europa schoten populistische partijen als paddestoelen uit de grond [8]. In Nederland werden wij geconfronteerd met de opkomst van de extreem-rechtse PVV (Partij voor Vrijheid) [9], die nu helaas gedoogpartner is [10].
3 Terreurdreiging in Nederland
Door deze ontwikkelingen, de verruimende bevoegdheden van de AIVD [11], tendentieuze mediaberichtgeving en de haatzaaierij van o.a. de PVV, is er een situatie ontstaan, waarbij mensen van met name islamitische achtergrond, zoals Marokkanen, Afghanen, Irakezen en Somaliërs, bij voorbaat al met argusogen en wantrouwen worden bekeken, zowel door Overheidsdiensten als burgers. Als voorbeeld noem ik al de destijds ontstane commotie rond de zogenaamde antiterreurdreiging in Amsterdam, die zich rond IKEA zou hebben afgespeeld [12]. De recente gebeurtenissen waarover van Rossem rept, spreken voor zich.
Wet Verruiming Mogelijkheden tot Opsporing en Vervolging Terroristische Misdrijven
Het gevaarlijkste is nog, dat bij het publiek levende op vooroordelen gebaseerde vage verdachtmakingen zoals het ”zich verdacht gedragen”, nu worden ondersteund door de wetgeving. Het ”zich verdacht gedragen” is een wel heel vage en subjectieve term, maar griezelig genoeg kan heden ten dage een hele trein urenlang worden opgehouden en zelfs drie boerderijen ontruimd, omdat een vrouw uit Duitsland een vage melding doet over iemand, die zich in de trein ”verdacht” zou hebben gedragen. Waarop zij dat baseert, blijft volledig onduidelijk, maar daarvoor wordt een heel politioneel apparaat in werking gesteld.
Resultaat: de zogenaamde verdachte man heeft de trein allang verlaten en van een ”verdacht pakketje” [het zoveelste….] is ook geen sprake. Trouwens, het meest recente ”verdachte pakketje”, dat recentelijk is aangetroffen in Tilburg, bleek ook loos alarm. Inhoud?
Een lege tas [13]. Maar de wetgeving ondersteunt dergelijke vage meldingen. Helaas.
Was het voorheen zo, dat er ”een redelijk vermoeden van een strafbaar feit” nodig was om in actie te komen, in de huidige anti-terreurwetgeving zijn ”aanwijzingen” voldoende [14].
In de praktijk kan dus op iedere nonsensicale ”aanwijzing” voor ”verdacht gedrag” tot actie worden overgegaan, zoals blijkt uit het verhaal van het stilzetten van de trein in Barneveld [15]. Het is duidelijk, dat een dergelijke terreurhysterie, ondersteund door de Wet, leidt tot diiscriminatie, vooroordelen bevordert en tot een verklikkermentaliteit.
Uit het geval van de arrestaties van de Somaliers kan de gevaarlijke overijverigheid van diensten worden afgeleid. De AIVD had gevraagd om de arrestatie van 4 Somaliërs. Het werden er twaalf, waarvan nu daadwerkelijk nog 3 verdacht zijn [16].
Mediaberichtgeving en Justitie
Storend en ook schokkend is de buitenproportionele media-aandacht voor deze en andere terreurarrestaties in vergelijking tot de laconieke vermelding over de vrijlating van de arrestanten. Wanneer Justitie bovendien zo’n drukte maakt van die arrestaties, is een PUBLIEKELIJK EXCUUS naar de ten onrechte gearresteerde verdachten wel het minste, dat mag gebeuren. Want mensen zijn niet alleen getraumatiseerd door de zeer ingrijpende arrestatie door een arrestatieteam [intrappen van de deur, letterlijk van het bed worden gelicht, arrestatieteam gewapend met automatische pistolen], maar bovendien toch gestigmatiseerd. Hoeveel mensen zeggen niet na afloop: Waar er rook is, is er vuur?
Het blijft de ten onrechte gearresteerden achtervolgen
EPILOOG
Natuurlijk moet alertheid op eventuele terreuraanslagen blijven bestaan, maar dan wel met de rechtsmiddelen, die ook bij niet terreurverdachten worden gehanteerd. Zoals arrestaties op vermoeden van een strafbaar feit, een eerlijke rechtsgang voor verdachten [vaak is het bewijsmateriaal zwak tot zeer zwak] [17] en het zorgvuldig afwegen van dergelijke vage tips als van die onbekende vrouw in de Barneveld kwestie, die grote schade aan de samenleving en de evt ten onrechte gearresteerde verdachten berokkenen.
Het mooiste zou nog zijn de opheffing van de gehele antiterreurwetgeving, aangezien het huidige Justitiële apparaat voldoende middelen heeft om terreurmisdrijven streng te straffen en er zo geen onrechtmatig en discriminatoir onderscheid meer gemaakt kan worden tussen terreurverdachten en andere verdachten. Dit is echter niet mogelijk, aangezien in Europees verband is besloten tot een antiterreurwetgeving [18], nog afgezien van het feit, dat de politieke wil voor die afschaffing ontbreekt.
Tenslotte zou Nederland er verstandig aan doen, zelf geen voedingsbodem voor terrorisme te worden. Een discriminerend boerkaverbod en gedeeltelijk hoofddoekenverbod en het sturen van een politiemacht naar Afghanistan als verlengstuk van de Amerikaanse bezettingsmacht aldaar werpen olie op het vuur.
(Uitpers nr. 128, 12de jg., februari 2011)
NOTEN
[1] VOLKSKRANT
SOMALIERS OPGEPAKT WEGENS TERRORISMEDREIGING
25 DECEMBER 2010
http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2686/Binnenland/article/detail/1185629/2010/12/25/Somaliers-opgepakt-wegens-terrorismedreiging.dhtml
OPENBAAR MINISTERIE [www.om.nl]
TWAALF SOMALIERS AANGEHOUDEN VANWEGE VERDENKING VAN BETROKKENHEID BIJ TERRORISME
25 DECEMBER 2010
http://www.om.nl/onderwerpen/verkeer/@154674/twaalf_somaliers/
[2] TROUW
LAATSTE SOMALISCHE VERDACHTE VRIJGELATEN
10 DECEMBER 2010
http://www.trouw.nl/nieuws/nederland/article3359154.ece/Laatste_Somalische_verdachte_vrijgelaten.html
[3] NRC
TREIN STILGEZET IN BARNEVELD OM VERDACHT PAKKETJE
3 JANUARI 2011
http://www.nrc.nl/nieuws/2011/01/03/trein-stil-in-barneveld-om-verdacht-pakketje/
DE GELDERLANDER
”VERDACHTE TREIN” BARNEVELD BLIJKT LOOS ALARM
4 JANUARI 2011
http://www.gelderlander.nl/nieuws/algemeen/binnenland/7904822/’Verdachte-trein’-Barneveld-blijkt-loos-alarm.ece
[4]
JOOP.NLMAARTEN VAN ROSSEM
OVERDREVEN PANIEKREACTIE OP TERREURDREIGING
http://www.joop.nl/opinies/detail/artikel/overdreven_paniekreactie_op_terreurdreiging/
[5] UITPERS [
www.uitpers.be]OCTOBER 2010
ASTRID ESSED
HERDENKING 11 SEPTEMBER/EENZIUDIGE MORELE VERONTWAARDIGING/GEEN HAND IN EIGEN BOEZEM
https://www.uitpers.be/artikel_view.php?id=2808
[6] ZIE NOOT 5
[7] EJURE
ANTI-TERREURMAATREGELEN NEDERLANDSE OVERHEID VANAF 2004 T/M EERSTE HELFT 2007
ASTRID ESSED
http://www.ejure.nl/page=5/articles/dossier_id=69/id=256/show.html
ARTIKEL EVENEENS GEPUBLICEERD IN UITPERS
OCTOBER 2007
https://www.uitpers.be/artikel_view.php?id=1793
[8] EKUDOS
ZWITSERS VOOR UITZETTEN ”BUITENLANDSE BOEVEN”/EUROPA ZINKT WEG IN POPULISTISCH MOERAS
ASTRID ESSED
http://www.ekudos.nl/artikel/277514/zwitsers_voor_uitzetten_buitenlandse_boeveneuropa_zinkt_weg_in_populistisch_moeras
[9] NOS
ANNE FRANK STICHTING: WILDERS EXTREEM RECHTS
10 DECEMBER 2008
http://nos.nl/artikel/81111-anne-frank-stichting-wilders-extreemrechts.html
[10] EKUDOS
KABINET RUTTE VERHAGEN BEEIDIGD/BEWIND VAN DISCRIMINATIE, STIGMATISERING EN UITSLUITING
ASTRID ESSED
http://www.ekudos.nl/artikel/271421/kabinet_rutte_verhagen_beedigdbewind_van_discriminatie_stigmatisering_en_uitsluiting
[11]
UITPERS.BEAIVD/VEILIGHEIDSDIENST VOOR DE BURGERS OF STAAT IN DE STAAT
APRIL 2006
ASTRID ESSED
https://www.uitpers.be/artikel_view.php?id=1293
[12] EKUDOS
TERREURDREIGING AMSTERDAM/DUBIEUZE ARRESTATIES EN TENDENTIEUZE MEDIABERICHTGEVING
ASTRID ESSED
http://www.ekudos.nl/artikel/156913/terreurdreiging_amsterdamdubieuze_arrestaties_en_tendentieuze_mediaberichtgeving
[13] RTL NIEUWS
VERDACHTE TAS TILBURG WAS GEEN BOM
http://www.rtl.nl/(/actueel/rtlnieuws/binnenland/)/components/actueel/rtlnieuws/2011/01_januari/08/binnenland/verdachte-tas-tilburg-was-geen-bom.xml
[14] ANTI TERREURWETGEVING NEDERLAND
EJURE
ANTI-TERREURMAATREGELEN NEDERLANDSE OVERHEID VANAF 2004 T/M EERSTE HELFT 2007
ASTRID ESSED
http://www.ejure.nl/page=5/articles/dossier_id=69/id=256/show.html
ARTIKEL EVENEENS GEPUBLICEERD IN UITPERS
OKTOBER 2007
https://www.uitpers.be/artikel_view.php?id=1793
[15] NRC
TREIN STILGEZET IN BARNEVELD OM VERDACHT PAKKETJE
3 JANUARI 2011
http://www.nrc.nl/nieuws/2011/01/03/trein-stil-in-barneveld-om-verdacht-pakketje/
DE GELDERLANDER
”VERDACHTE TREIN” BARNEVELD BLIJKT LOOS ALARM
4 JANUARI 2011
http://www.gelderlander.nl/nieuws/algemeen/binnenland/7904822/’Verdachte-trein’-Barneveld-blijkt-loos-alarm.ece
[16] NOS
ONDERZOEK AIVD LEIDDE NAAR VIER SOMALIERS
28 DECEMBER 2010
http://nos.nl/artikel/208031-onderzoek-aivd-leidde-naar-vier-somaliers.html
TROUW
LAATSTE SOMALISCHE VERDACHTE VRIJGELATEN
10 DECEMBER 2010
http://www.trouw.nl/nieuws/nederland/article3359154.ece/Laatste_Somalische_verdachte_vrijgelaten.html
[17] UITPERS
HET PIRANHAPROCES TAV SAMIR A EN MEDEVERDACHTEN
JANUARI 2007
https://www.uitpers.be/artikel_view.php?id=1539
[18] ANTI TERREURWETGEVING NEDERLAND
EJURE
ANTI-TERREURMAATREGELEN NEDERLANDSE OVERHEID VANAF 2004 T/M EERSTE HELFT 2007
ASTRID ESSED
http://www.ejure.nl/page=5/articles/dossier_id=69/id=256/show.html
ARTIKEL EVENEENS GEPUBLICEERD IN UITPERS
OCTOBER 2007
https://www.uitpers.be/artikel_view.php?id=1793