Te gast in verre landen

Te gast in Suriname, Informatie VerreReizen VOF, Nijmegen, 2009, 80 blz.www.tegastin.nl, ISBN 9789460160110, prijs: 8, 95 euro

Te gast in Peru & Bolivia, Informatie VerreReizen VOF, Nijmegen, 2010, 80 blz.www.tegastin.nl, ISBN 9789460160134, prijs: 8,95 euro

Minder bekend, maar zeker niet minder interessant is de reeks TE GAST IN die in Nederland verschijnt. De initiatiefnemer Kees van Teeffelen, een verwoed reiziger, trad in 1987 op een bescheiden manier in het spoor van Tony Wheeler. Dat jaar bracht hij een eerste editie uit van TE GAST IN India. Ondertussen bestaat TE GAST IN 23 jaar. Van Teeffelen heeft geen imperium uitgebouwd, maar vanuit zijn hoofdkwartier in Nijmegen verschenen en verschijnen er met de regelmaat van een klok handig weg te bergen boekjes met een schat aan informatie over een verre bestemming.

Van Teeffelen: ” De naam van de serie zegt eigenlijk al wat je van de boekjes kunt verwachten. De bevolking van het land dat je bezoekt beschouwt je als hun gast en verwacht dat je je zo gedraagt, met interesse en respect voor lokale waarden en normen. ‘Te gast in’ probeert aan de hand van persoonlijke ervaringen van verschillende schrijvers te laten zien hoe contacten kunnen verlopen. Daarnaast geven de schrijvers uitleg en achtergrondinformatie bij zaken waarmee je als reiziger te maken krijgt. Hoe ga je bijvoorbeeld met gastvrijheid om? Geef je mensen een hand? Kun je zomaar eten aannemen van mensen die zelf nauwelijks genoeg hebben? Dit soort informatie is essentieel bij ontmoetingen met de bevolking, maar ontbreekt doorgaans in reisgidsen.”

TE GAST IN onderscheidt zich van de Landenreeks, die zuiver informatief bedoeld is, door het opnemen van persoonlijke ervaringen van haar gastschrijvers. Op die manier kan men mensen zeer rechtstreeks aanspreken. Dat is zeker de sterkte van de reeks.

Van Teeffelen: “Voor elk deeltje doen wij een beroep op een landenredacteur, die de bestemming goed kent. Hij of zij spreekt dan een aantal gastauteurs aan. Dat zijn mensen die enthousiast zijn voor een land en hun ervaringen willen delen. De gastauteurs hoeven geen professionele schrijvers te zijn, maar beschikken wel over voldoende schrijfervaring om een informatief en vlot leesbaar verhaal te produceren.”

TE GAST IN streeft naar een breed aanbod met zowel bekende als onbekende bestemmingen buiten Europa. Op dit ogenblik telt de serie bijna veertig deeltjes, uitgegeven als pocket van circa 80 bladzijden of als brochure.

Van Teeffelen: “ ‘TE GAST IN is, vergeleken met de meeste reisgidsen, wat aan de dunne kant. Het is een compact boekje met veel informatie, handig voor reizigers die het aan tijd ontbreekt om zich goed voor te bereiden op hun reis. En wie vooraf geen kans heeft gezien het boekje te lezen, kan het altijd nog in het vliegtuig bekijken. We horen van reisleiders dat veel mensen TE GAST IN mee op reis nemen. Dat we voor deze omvang kiezen, heeft ook te maken met de verspreiding van TE GAST IN die grotendeels via touroperators verloopt. Zij sturen het boekje samen met de reispapieren naar hun klanten.”

Naast het uitgeven van TE GAST IN is de uitgeverij bezig met verschillende projecten op het gebied van Duurzaam Reizen. Van Teeffelen: “Zo hebben wij onlangs een eerste exemplaar van een nieuwe uitgave over Peru en Bolivia aan Alex Vilca, vertegenwoordiger van TUSOCO, een boerenorganisatie in Bolivia die agrotoerisme promoot, overhandigd. In dat deeltje wordt uitdrukkelijk aandacht besteed aan deze vorm van toerisme. Wij zijn ook altijd geïnteresseerd in het aanbieden van stageplaatsen voor 3e en 4e jaars studenten (digitale)communicatie, journalistiek of opleiding in het toerisme.”

Onlangs werd TE GAST IN in een nieuw kleedje gestoken – nog kleiner, nog praktischer – en daarvan kregen Peru & Bolivia en Suriname de primeur.

Peru & Bolivia steekt niet alleen in een nieuw kleedje. Ook de tekst en de samenstelling zijn grondig veranderd tegenover een vorige uitgave. Alleen de opbouw van het boekje is niet gewijzigd: er staan twaalf verhalen in die handelen over diverse aspecten van het dagelijks leven en achterin vind je de gekleurd bladzijden met praktische achtergrondsinformatie over de twee landen. Het is opvallend dat de meeste auteurs geen eendagstoeristen zijn. Het zijn meestal mensen die een lange periode ter plaatse wonen en daardoor niet alleen kennis hebben over, maar ook een grote verbondenheid vertonen met de bewoners. Zo is Griet Steel die over straatverkopers in Cuzco schrijft een cultureel antropologe, die gedurende jaren veldwerk verrichtte in Cuzco. Ook Sanne Derks is cultureel antrolopoge. Zij schreef een erg boeiend verhaal over de Bolivianse tinku, een vruchtbaarheidsdans bij de hooglandindianen. Hoe gaan Boliviaanse vrouwen om met het machogedrag van mannen? Daarover schreef Kirsten Oosterbroek, die nu in Cochabamba woont, maar in Brazilië is opgegroeid. Zij is, zoals de meeste auteurs, een tussenfiguur, iemand die zowel Europa als Latijns-Amerika kent. Vanuit die dubbele positie kunnen zeer boeiende verhalen ontstaan.

Men kan zich natuurlijk de vraag stellen waarom Peru en Bolivia, goed voor ongeveer twee miljoen vierkante kilometer Latijns-Amerika, samen werden genomen. Vermoedelijk omdat nogal wat reizigers, georganiseerd of niet, het zuiden van Peru combineren met de Boliviaanse Altiplano. Die formule brengt natuurlijk ook met zich mee dat het maar om een eerste, eerder oppervlakkige kennismaking kan gaan. In Bolivia bijvoorbeeld vinden er na de dubbele verkiezingsoverwinning van Evo Morales en zijn MAS-partij belangrijke maatschappelijke veranderingen plaats. Daarover wordt met geen woord gesproken. De geïnteresseerde reiziger zal daarvoor andere bronnen moeten raadplegen. Verder moet er ook met een kritisch gekeken worden naar de boeken die worden aangeraden. Uit San Lucas, met heel mijn hart van Saskia Pijnenburg bijvoorbeeld is inderdaad een boekje dat gaat over het leven in de Boliviaanse Andes, maar dat volgens mij niet beantwoordt aan de stilistische basisnormen om in boekvorm te worden uitgegeven.

Ook het deeltje over Suriname is helemaal opgefrist en van nieuwe teksten voorzien volgens hetzelfde recept als hierboven beschreven. Dit kleine landje in Zuid-Amerika is de laatste jaren stilaan een toeristische bestemming aan het worden. Landensamensteller Harry Schuring heeft een beroep gedaan op Nederlanders als Armand Snijders die al jaren in het land wonen of op reisjournalisten zoals Maja Haanskorf van LA Chispa en Karin Anema, die Suriname geregeld aandoen. Ook hier is de invalshoek het persoonlijke verhaal over aspecten van het dagelijkse leven en kom je zo goed als niets te weten over de politieke ontwikkelingen in het land. Wie zich goed wil voorbereiden op een reis naar een verre bestemming moet voor de samenstelling van zijn pakket basisinformatie zeker ook aan TE GAST IN denken. De boekjes zijn zeker complementair zowel met de gewone reisgidsen als met de Landenreeks die alleen grote lijnen en geen persoonlijke verhalen brengt. TE GAST IN kun je vrijwel overal in Nederland vinden. In Vlaanderen kun je terecht bij: