Enkele maanden geleden schrokken de Amerikaanse traders zich een hoedje toen ze hun lijfblad ‘The Wall Street Journal’ opensloegen. Nouriel Roubiné, de alom geachte New Yorkse professor economie, vertelde boudweg dat Karl Marx, een bekend filosoof en economist, 155 jaar geleden gelijk had. Wall Street moet rekening houden met de waarschuwing van Marx in zijn stelling dat het kapitalisme zichzelf zal vernietigen. Ontzetting op de beursvloer over de ‘communist’ in eigen rangen. De beurshandelaren waren wel al vergeten dat dezelfde hoogleraar vier jaar geleden het tijdstip van de huidige crisis had voorspeld.
Wat later deed George Magnus, senior adviser, er op de website van Bloomberg nog een schepje bij. Hij raadde de beleidsmensen warempel aan Marx te bestuderen. Met de woorden: “Geef Karl Marx een kans de wereld te redden”.
Beide heren zijn beslist geen linkse rakkers. Vanwaar dan de hernieuwde belangstelling van economen? Boeken van en over Marx worden weer meer verkocht. Marx heeft er wel geen auteursrechten meer van en kan hoogstens met leedvermaak vanuit zijn hemel op ons neerkijken.
Op de borden van de Occupybeweging werden slogans meegedragen als ‘Marx had gelijk’. Meer moet dat niet zijn natuurlijk om de beweging, die ideologisch overigens weinig om het lijf heeft, met alle middelen verdacht te maken.
In Europa ontstond de beweging van de Indignados, op basis van een pamflettair boekje ‘Indignez-vous’. Geschreven door een krasse 94-jarige Stéphane Hessel. Schrijver en filosoof, met een staat van dienst als verzetstrijder, Buchenwaldoverlever en coauteur van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Het boekje is een oproep tot verontwaardiging tegen onrechtvaardigheid, tegen de groeiende kloof tussen arm en rijk, tegen de uitbuiting van het milieu. Maar liefst meer dan vier miljoen exemplaren verkocht en vertaald in 34 talen. Meer dus dan de best verkopende TV-kok. Ondertussen reist hij, met stijve leden maar toch kwiek van geest, met zijn boodschap de hele wereld rond. Was trouwens ook in België. Het is ‘zijn laatste etappe’ merkt de hoogbejaarde zelf fijntjes op.
Mei 68 is al lang geleden en behoort aan een generatie die nog kon dromen over een andere toekomst. Koesteren de jongeren nog dromen, ook al zullen die zoals vele dromen niet uitkomen? Zijn ze ingedommeld in een gemakzuchtig consumentisme of zijn ze vooral bezorgd of angstig om hun eigen toekomst?
Indignados komen langs in België, een pipo komt spreken over creationisme, een docente wordt ontslagen wegens haar protest tegen genetisch gemanipuleerde voeding. En toch verbazend lauwe reacties van studenten, dikwijls toch de beleidsmakers van morgen. Jammer is dat.
Vijftien procent van onze bevolking zit onder de armoedegrens. Heel wat anderen balanceren op de rand. De komende recessie zal het aantal armen nog doen toenemen. Eén procent extra werkloosheid doet het aantal zelfdodingen met 0,8 procent stijgen. Griekse toestanden zijn weinig waarschijnlijk, maar één en ander laat vermoeden dat wat huisartsen nu al zien als gevolgen van de crisis, de komende jaren meer en meer hun aandacht en bezorgdheid zal vragen.
‘De Zevende Dag’ is best interessant. Dan zie je al eens ‘captains of industry’ bezorgd kijken over een gebrek aan lange termijnvisie en creativiteit in onze maatschappij. Eéntje waarschuwde zelfs tegen overconsumptie, wie zegt het? Een grootindustrieel-met-voetbalploeg raadde jongeren zonder verpinken aan uit te wijken naar veiliger oorden met toekomst: Australië, Canada, Brazilië bvb, en het zinkend schip Europa te verlaten.
Als jongeren in Europa de nek niet uitsteken hebben we nog altijd een krasse 94-jarige op voorraad. Stéphane Hessel heeft een nieuw boekje op stapel: ‘Engagez-vous!’. Tegen de mentaliteit van ‘ik kan er niets aan doen, ik red me wel’. Hij wil de jongeren hoop geven. Hoop schoppen, zeg maar.
(Uitpers nr. 139, 13de jg., februari 2012)
(Bron: Editoriaal Wetenschappelijke Tijdingen, MCH Leuven, januari 2012)
