Meestal hoor je niet veel van het nu al een tijd aanhoudende geschil binnen het IMF. Een hervorming van de stemmenverdeling staat centraal: de ‘nieuwe’ economieën eisen een grotere invloed. Maar Washington rekt en remt de besluitvorming hierover nu al vier jaar lang.
Bij de voorjaarsjaarvergadering van het IMF kwam er nu enige verandering in de toonhoogte waarop het geschil gevoerd wordt. Andere belangrijke zwaargewichten in het IMF dringen er duidelijk op aan om de verouderde stemverhouding en de daaraan gekoppelde machtsverhouding, eindelijk aan de economische en financiële realiteit van vandaag aan te passen.
Het gaat hier om de toekomst van een belangrijke financiële wereldorganisatie. Bij de oprichting van het IMF en de Wereldbank in Bretton Woods in 1944 werd niet alleen de dollar als internationale leidinggevende handels- en reservemunt vast gelegd. Het VS imperialisme werd als een stabiliteitsfactor van belang beschouwd. Het IMF diende en dient nog altijd als een gewillig economisch wapen voor het wereldwijd doordrijven van de door Washington gedicteerde doelstellingen. Noemde men in het recente verleden, weliswaar spottend, de toenmalige Britse premier Blair de poedel van Washington, dan is het IMF zoiets als de buldog van Washington.
Het onschuldige vijgenblad als wapen
Het IMF was van groot belang tijdens de koude oorlog. De ongebonden landen konden zonder een “Clean Health“ van het IMF geen lening krijgen op de internationale financiële markt. Wanneer het dan toch lukte dan was dit aan een hoge en extreme prijs. Clean Bill of Health is tot op vandaag een economisch gezondheidbewijs voor de landen. Landen zijn dus financieel afhankelijk van de beslissing van Washington, die eigenlijk gebaseerd is op hun goed en onderdanig gedrag ten opzichte van de VS.
De verklaring hiervoor ligt in het feit dat Washington als enige van de 181 lidstaten van het IMF over een vetorecht beschikt. Het stemmengewicht wordt bepaald door het kapitaalaandeel van de lidstaten. Het grootste stemaandeel ligt bij de VS met 16,75 procent, 1,75 % boven de nodige blokkeringsmogelijkheid van 15%. Beslissingen moeten immers met 85% worden goedgekeurd. Als tweede komt Japan met 6,13 %, Duitsland 5,81 procent, Frankrijk 4,29 %, China de tweede grootste economische macht van de wereld volgt met 3,81 %. De getallen alleen al tonen aan dat de huidige stemverdeling in het IMF niet langer de reële economische kracht en globale invloed van de lidstaten reflecteert.
De BRICS landen, Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika, vormen een niet onbelangrijk economisch blok. Ze vertegenwoordigen 47 procent van de wereldbevolking. De BRICS-landen zijn goed voor 11 procent van de wereldwijde buitenlandse directe investeringen en 17 procent van de wereldhandel. China en India zijn de belangrijkste landbouwproducenten, Rusland is rijk aan grondstoffen, olie en gas. Brazilië is het nummer één in koffie en suiker, China is een belangrijke steenkoolproducent en Zuid-Afrika is rijk aan diamant, goud en ertsen.
Onder druk van de financiële crisis besloten de VS en de EU een heel onbenullige aanpassing door te voeren die de schijn moest verwekken dat men de onevenredigheid wilde verhelpen. China zou naar rang drie achter Japan opklimmen, de niet westerse G20 landen, vooral India, Brazilië en Zuid-Afrika, kregen een onbeduidend hoger stemmenaandeel op kosten van West-Europa. Zelf de VS zou 0,2 procent van zijn stemmenaandeel inleveren, maar zijn blokkeringminderheid bleef – uiteraard – onaangetast. Deze nietszeggende aanpassing was nodig omdat het IMF niet meer in staat is om zijn begrotingsdeficit tengevolge van de financiële crisis met voldoende middelen te bestrijden. Door de bijkomende betalingen van de groeilanden werd het eigen kapitaal van het IMF praktisch verdubbeld tot 720 miljard dollar ( 520 miljard euro). Daar moest men iets tegenover stellen.
Vrees
Tot op heden kon het besluit nog niet in praktijk omgezet worden. De belangrijkste reden voor het in gebreke blijven ligt bij de Republikeinse meerderheid in het Amerikaanse Congres, die het door Obama ondertekende akkoord moet ratificeren. Ze weigert in een tijd van spaardwang en hoog budgettair deficit bijkomend geld aan een internationale instelling uit te geven. In werkelijkheid zijn velen in Washington bevreesd – niet volledig ongegrond – dat door de ratificering de VS de controle en de greep op het IMF kan kwijtspelen. De Republikeinen weten dat het Amerikaanse veto-mogelijkheid op zich niet direct in gevaar is. Maar door de herverdeling van de stemrechten kunnen in de toekomst de BRICS-landen zelf ook een blokkeringsminderheid vormen om het misbruik van Washington van het IMF als geopolitiek instrument te blokkeren.
De rol van het IMF in dienst van Washington is sinds lang een publiek geheim, maar werd door het Westen steeds ontkend. Nu heeft de Obama administratie in de discussie met de Republikeinen recentelijk ook expliciet toegegeven dat het IMF voor de VS van groot belang is. In een schrijven van de Amerikaanse minister van financiën, Jacob Lew, staat dat het IMF de veiligheidsbelangen van de VS dient, en dat het uitstel voor de ratificering van de hervorming de samenhorigheid en de eigenlijke functie van de internationale financiële instelling op de helling zet.
Deze officiële toegeving van Washington zal op internationaal vlak nog verder het vertrouwen in het IMF beschadigen, volgens een commentaar van de Zuid-Koreaanse financiële strategie expert Yong Kwon in het tijdschrift “The Diplomat”. In het verleden heeft het IMF als VS instrument reeds regeringen er toe aangezet om voor hun financiële problemen de door het Westen geleide financiële instellingen te ontwijken. Met deze publieke bekentenis van Washington en het verder blokkeren van de hervormingen is het IMF zijn geloofwaardigheid als onafhankelijk instituut volledig kwijt gespeeld.
De zoektocht naar alternatieve, internationale financiële structuren is al een geruime tijd bezig. De bijeenkomst van de ministers van financiën en de voorzitters van de Centrale Bank van de G20 landen gaven in hun slotcommuniqué zowel een aanmaning aan het adres van de VS als een vermomde dreiging, met name dat ze indien nodig zonder Washington door zullen gaan. Wanneer het akkoord over de hervorming van 2010 niet eind dit jaar geratificeerd wordt om de fundamenten van de instelling in overeenstemming te brengen met de realiteit, zal het IMF blijvend gedomineerd worden het westers economisch imperium, maar heel zwaar gecontesteerd worden door de rest van de wereld.