Eén op drie Spanjaarden (27,3%) leeft op de armoedegrens en loopt risico op sociale uitsluiting. Dat zijn in totaal bijna 13 miljoen mensen. Deze dramatische cijfers komen van het Spaans Instituut voor de Statistiek. Je zou haast niet geloven dat het hier gaat over een land van de Eurozone.
Ondanks de goednieuwsshow van de conservatieve regering van Mariano Rajoy, die volhoudt dat zijn zware bezuinigingsbeleid vruchten begint af te werpen, vertellen de cijfers een heel ander verhaal. Eind januari 2012, voor het begin van de zware besparingsmaatregelen en de arbeidshervorming, waren er 4.599.829 geregistreerde werklozen. Een jaar later, in hetzelfde kwartaal van 2013, was het cijfer gestegen tot 5.896.300, een stijging van 11,8%.
“Geef mij een voorbeeld dat de Spaanse economie aan de beterhand is”,vraag je best niet aan de man in de straat. Voor een positief antwoord kan je best op zoek gaan naar een bankier of een investeerder in vastgoed, want crisissen zorgen altijd wel voor nieuwe lucratieve opportuniteiten.
Gedwongen huisuitzettingen
In 2014 werden 360.125 mensen uit hun huis gezet. In 43,4 procent van de gevallen was dat als het gevolg van hypothecaire leningen; 51,3 procent van onbetaalde huur. Dagelijks staan er foto’s in de kranten van families met huilende kinderen die naast hun inboedel op straat staan of zieke bejaarden die door gemaskerde politieagenten kordaat uit hun woning worden geduwd.
Terwijl het gebrek aan sociale woningen schrijnend is, verkocht het Instituut voor Huisvesting van Madrid (IVIMA) in 2013 in totaal bijna 3.000 sociale woningen aan een investeringsfonds van de bank Goldman Sachs. De verkoop bracht 201 miljoen euro op, een interessante transactie voor het Amerikaanse investeringsfonds. Maar dit is natuurlijk niet het soort van buitenlandse investeringen dat de Spaanse economie ten goede komt.
Kinderen onder de armoedegrens
Na een gedwongen huisuitzetting komen veel families in een spiraal van ellende terecht, waarin kinderen in de klappen delen. Volgens een rapport van Caritas, The European Crisis and its Human Cost, telt Spanje in de Europese Unie de hoogste armoede onder kinderen, na Roemenië. Bijna een derde van de kinderen leeft in gezinnen met een inkomen onder de armoedegrens.
Esperanza (74) woont in de arbeiderswijk el Pozo de Vallecas, in het zuiden van Madrid. Zij is de verantwoordelijke van het buurtcomité dat iedere donderdag voedselpaketten [zie foto] uitdeelt aan de armsten uit de buurt. Op het speelpleintje naast het lokaal van het buurtcomité kan Esperanza er gemakkelijk de hongerige kinderen uithalen:
“Ik zie het wanneer ze hier komen spelen. Wanneer ik merk dat ze weinig fut hebben, ga ik met ze praten. Sommigen krijgen van thuis als vieruurtje een plastiek flesje met suikerwater mee. Tot in de jaren tachtig woonden er hier mensen in sloppen. Ik heb het gevoel dat we terug naar het verleden keren. Dat doet mij pijn.”
Straatje zonder einde
Volgens Caritas zijn er bijna drie miljoen Spanjaarden die “ernstige moeilijkheden ondervinden om zich naar behoren te voeden, in de winter zonder verwarming leven en niet over de middelen beschikken om onvoorziene kosten te dekken”. Dat cijfer steeg sinds 2009 met maar liefst 38 procent. Met andere woorden een bijkomend aantal van 800.000 mensen die in extreem moeilijke omstandigheden leven.
David uit Málaga is iemand die met zijn vrouw en kinderen onder de armoedegrens raakte. Tot 2008 werkte hij als bouwvakker in de talrijke bouwprojecten die ongeveer vijftien jaar geleden in de streek als paddestoelen uit de grond schoten. Het Benhavis golfterrein met bijhorende woningen is er zo ééntje. David gaat dagelijks rond de omheining verloren golfballetjes oprapen die hij dan ter plaatse te koop aanbiedt.
Hij zegt dat hij niet de enige is die op dat idee kwam: “Wanneer de toestand uitzichtloos is, moet je alles proberen om een paar euro’s bij te verdienen. Ik doe het voor mijn kinderen, maar ik kan je verzekeren dat je eerst een deel van je fierheid moet inslikken. Ik ben een stielman, maar ik ben bang dat ik nooit meer aan een degelijke job geraak.”
Tewerkstellingsmogelijkheden
Het Europees Netwerk Armoedebestrijding (EAPN) zegt dat “er in Spanje niet alleen geen vooruitgang is geboekt in de strijd tegen verarming en sociale uitsluiting, maar dat wel het tegengestelde gebeurde. (…) Armoede is het resultaat van weinig tewerkstellingsmogelijkheden en een laag niveau van de sociale politiek.”
Het bezuinigingsbeleid van de regering van Mariano Rajoy, samen met de arbeidsregeling van 2012, zorgen voor een sterke stijging van de werkloosheid, een ineenstorting van de lonen en het verlies van stabiele arbeidsplaatsen.
Verkiezingsjaar
Dit jaar trekken de Spanjaarden naar drie belangrijke verkiezingen: de gemeentelijke, regionale en nationale verkiezingen. De nieuwe politieke partij Podemos probeert nu de algemene ontevredenheid in Spanje te kanaliseren en slaagt erin om de gevestigde politieke partijen PP en PSOE in het nauw te drijven. Maar met de hulp van machtige mediagroepen zijn de tradionele partijen aan een grootscheepse lastercampagne begonnen om de populariteit van Podemos te breken.
De regering van Rajoy schakelt haar partijgenoten binnen het gerecht in, hopend iets te vinden om de woordvoerders van Podemos door het slijk te halen. Podemos wil een einde maken aan het bezuinigingsbeleid en probeert nu te leren uit de ervaringen van het Griekse Syriza. Ondertussen wordt Spanje langzaam maar zeker armer en armer.
Dit artikel verscheen eerder in De Wereld Morgen: http://www.dewereldmorgen.be/artikel/2015/03/06/spanjaarden-zakken-massaal-onder-de-armoedegrens