Sp.a wil het Belgisch leger volledig overhevelen naar een Europees niveau. Het aantal manschappen wordt gehalveerd naar 20.000, het budget ingekrompen met 40%, en ontwikkelingssamenwerking met dat bedrag verhoogd. “Wij vinden 1 procent extra aan ontwikkelingssamenwerking belangrijker dan de NAVO-verplichtingen”. Wie stelt dat veiligheid meer bevorderd wordt door ontwikkeling dan door militaire instituten zit, wat ons betreft, op een juist spoor.
Een en ander lijkt echter niet zo eenvoudig. “De Europese Defensie treedt op als één geheel en dus heeft het geen zin meer dat elk van de EU-lidstaten een eigen leger behoudt,” aldus nog de Sp.a voorzitter. Hier blijven er twee grote vragen hangen. Wat moet de Europese Defensie doen, en wie beslist daarover.
Interventie
Alle huidige ontwikkelingen op het vlak van militaire samenwerking in Europa gaan over een interventiepolitiek. Het betreft dus geen verdediging van het Europees grondgebied, maar taken die gaan van vredeshandhaving tot peace-enforcement. Als we de tendens van de EU-grondwet mee in ogenschouw nemen gaat het ook om ontwapeningsopdrachten te velde, en een inpassing in de strijd tegen het terrorisme. Dit alles volgens de principes van de VN.
Wij hebben het daar behoorlijk moeilijk mee. De toenmalige president van de VS, Bill Clinton, verklaarde voor de VN dat de wereld veel probleemhaarden kende die niet allemaal door de legers van de democratieën zullen kunnen worden aangepakt; hij stelde: “We zullen een keuze moeten maken waar we gaan optreden”. Waardoor zal deze keuze bepaald worden? Wij vrezen dat de economische belangen hier wel doorslaggevend zouden kunnen zijn.
Onze bewindslui spreken altijd over de principes van de VN, en niet over een mandaat van de VN. Principes zijn door elke actor interpreteerbaar…
Moderne legers
Daarbij komt dat er zich in legerkringen wereldwijd een enorme evolutie aankondigt naar structuren met hoogtechnologisch materieel, superieure vuurkracht en met minder mensen. Snelle interventie heet het in die milieus. De doctrine van vredestichting doet de nood aan communicatie en logistiek enorm verhogen. Dat is precies het deel waar Sp.a voor België een rol ziet. Het is gewoon zich een plaatsje zoeken in de militaire modernisering.
Navo
“De NAVO is een samenwerking waarbinnen de EU als één geheel moet optreden, samen met andere partners”, aldus Vande Lanotte. Of een gezamenlijk EU-optreden progressiever zal zijn dan lidstaten die zich min of meer tegen een oorlogsavontuur afzetten, is helemaal niet zeker. “Een transformatie van de NAVO tot een internationale brandweer onder Amerikaanse leiding is een onzinnig en onaanvaardbaar idee.” En wat is de NAVO vandaag anders dan de onderaanneming van wat Washington en Londen uitspoken, met nog altijd een nucleaire first strike doctrine?
Militair industrieel complex
De Europese Defensie is nog lang geen feit. Vandaag zien we dat de funderingen aangelegd worden voor de toekomstige militaire architectuur van de Unie. Er is nu al een interventieleger op basis van gedetacheerde nationale troepen, er bestaat een Militair Commando van de Unie, er is een Politiek en Veiligheidscomité, we hebben de Hoogvertegenwoordiger van de Unie, we hebben het Europees Defensie Agentschap. Een heus militair industrieel complex staat in de steigers. Wie zal zo’n raderwerkmachine kunnen tegenhouden?
Nucleair?
Wie over een echt Unieleger praat moet zich ook positioneren tegenover het nucleaire aanbod dat Chirac vorige maand nog herhaalde: “Ik blijf er van overtuigd dat we op het gepaste moment ons de vraag moeten stellen van een gemeenschappelijke defensie die rekening houdt met de bestaande systemen van {nucleaire, red.} afschrikking, in het perspectief van een sterk Europa, dat zelf verantwoordelijk is voor haar veiligheid” .
Wie beslist?
Eenmaal een echt Unieleger een feit zou zijn blijft de centrale vraag van democratische controle onbeantwoord. Vandaag is er niet de minste reden om aan te nemen dat in een nabije toekomst het Europees Parlement daar enige beslissingsmacht zou in krijgen. De tekst van de grondwet had het enkel over “het Parlement word regelmatig geïnformeerd”.
Welke beslissingsruimte zal anderzijds een nationale regering nog hebben op het vlak van (gedeelde) financiële verantwoordelijkheid voor zo’n Unieleger. Wordt het budget dan geregeld uit de gemeenschappelijke middelen?
U ziet, een heleboel vraagtekens die ons initieel enthousiasme helemaal bekoelen.
(Uitpers, nr. 73, 7de jg., maart 2006)
