Er is één duidelijke winnaar uit de Ierse stembussen gekomen: Sinn Fein. Dat is de enige partij die zowel in de Republiek als in Noord-Ierand (deel van het Verenigd Koninkrijk) ingeplant is en in beide ijvert voor de hereniging, voor het einde van het Britse kolonialisme. Haar verzet tegen het neoliberaal beleid van de opeenvolgende rechtse regeringen, leverde haar vooral veel stemmen op bij jongeren die aan den lijve de gevolgen van dat beleid ondergaan.
Links 42 %
De resultaten: Sinn Fein 24.5%, 37 zetels; 1 minder dan het rechste Fianna Fail, 22.2%. Dat verschil komt omdat Sinn Fein te weinig kandidaten voordroeg. Het rechtse Fine Gael van uittredend premier Leo Varadkar 20.9% en 35 z.; Groen 7.1%, 12 z., Labour 4.4%, 6 z., Sociaal Democraten 2.9%, 6 z., SPBP (People Before Profit, uiterst-links) 2.6 en 5 z., en onafhankelijke kandidaten samen 15.4 %, 21 z.
Totaal 160, wat betekent dat de twee rechtse machtspartijen die een eeuw alles beheersten, zelfs samen, 73 zetels, aan geen meerderheid komen. Sinn Fein roept op tot linkse eenheid, wat samen, met 42 % van de stemmen, op 66 zetels zou komen.
De mogelijke hereniging van Ierland, kwam vanzelf in de actualiteit. Met de toegeving van de Britse premier Boris Johnson voor een douanegrens tussen Noord-Ierland en Groot-Brittannië, werd een fysieke grens tussen de twee delen van Ierland vermeden. En in Noord-Ierland kwam er onlangs na drie jaar weer een bestuursakkoord tussen Sinn Fein en de Unionistische DUP die nog altijd niet bekomen is van Johnson’s “verraad”.
Troubles
De hereniging was geen “hot item” in de campagne, die draaide vooral rond de gestegen welvaar en de zeer ongelijke verdeling ervan. De hereniging? Meer en meer Ieren raken ervan overtuigd dat dit de natuurlijke gang van zaken is. Niets forceren, want dan zouden er weer “Troubles” kunnen van komen. Laten we in 2025 een referendum houden, aldus het voorstel van Sinn Fein.
“Troubles”, dat woord vat een lange periode (1966 tot 1998) samen. In die tijd kwam je in de pubs van Donegal (Republiek) op weekends veel mensen uit Belfast tegen: ze kwamen daar genieten van een rustige drink in een pub zonder risico dat gewapende mannen binnenvielen en in het wilde weg gingen schieten. Gewoon omdat je in een “katholieke” of “protestantse” buurt zat en dus een vijand was.
Sinn Fein verscheen toen nauwelijks ten tonele. De acteurs waren gewapende groepen, het IRA aan Republikeinse (meestal aangeduid als katholieke) kant, aan de andere kant Unionistische (“protestantse”) groepen die elkaar inzake sectair geweld waard waren. Het IRA was in 1921 ontstaan uit verzet tegen het akkoord met Londen waarbij Ierland werd opgedeeld. Fine Gael ontstond later uit de voorstanders van dat akkoord. Uit het in 1905 opgerichte nationalistische Sinn Fein ontsproot in 1926 Fianna Fail dat zich “volkser” opstelde dan Fine Gael en verzoenlijker dan Sinn Fein.
Het IRA herleefde pas in de jaren 1960 met de burgerbeweging van de Noord-Ierse “katholieken” tegen de discriminaties waarvan ze slachtoffer waren. Londen zette het leger in. Zoals op 30 januari 1972 toen Britse militairen in Derry 13 vreedzaam betogers doodschoten – ‘Bloody Sunday’. Het ging van kwaad naar erger. De dood van Bobby Sands in 1981 en nadien van negen andere hongerstakende IRA-leden in een Britse gevangen is, dreef de spanning verder op. Bij de Unionisten goot vooral dominee Pailsey olie op het vuur. Pas in 1998 kwam een einde aan een oorlog met rond 3500 doden: het Goede Vrijdagakkoord dat een machtsdeling voorzag in het bestuur van Noord-Ierland.
Connoly
Tijdens de “hoogdagen” van het IRA bleef Sinn Fein het imago hebben van politieke arm van het IRA. De partij was in de jaren 1990 wel meer en meer op de voorgrond gekomen en trachtte ook, maar zonder enig succes, voet aan de grond te krijgen in de Republiek. Daar zou het tot rond 2010 duren eer ze een beetje doorbrak. Met een programma dat zowel ‘nationalistisch’ als sociaal links is.
Nationalistisch in die zin dat Sinn Fein in beide delen van Ierland ijvert voor hereniging. En links in het verzet tegen een neoliberaal beleid dat sociale en collectieve voorzieningen afbreekt – veeleer sociaaldemocratisch dan revolutionair. In het EU-parlement maakt Sinn Fein deel uit van de radicaal linkse fractie.
Veel militanten beroepen zich op James Connolly, een van de helden van de Paasopstand van 1916 tegen het Brits koloniaal bewind die na de opstand geëxecuteerd werd. Connolly was marxist, oprichter van de Irish Socialist Republican Party die ijverde voor een onafhankelijk socialistisch Ierland en stichter van het Irish Citizen Army dat deelnam aan de Paasopstand. Voor Connolly was het vanzelfsprekend om als internationalist te strijden voor Ierse onafhankelijkheid.
.
