VRT-commentaar ligt zwaar op de maag
Silvio Berlusconi is overleden zonder één dag in de gevangenis te hebben doorgebracht. Er waren nochtans talrijke gegronde redenen om hem jarenlang op te sluiten. Maar geld en invloed zijn ook in de rechtsstaat niet zonder belang. Hij kreeg bovendien desondanks een staatsbegrafenis en werd met lof overladen, tot in Sint-Petersburg en op de VRT toe. Zijn evenbeeld in de VS, Donald Trump, zal wellicht evenmin ooit in de gevangenis belanden.
Dio
Hoe komt het toch dat twee blaaskaken zonder respect voor elementaire ethische normen, er niet alleen mee wegkomen, maar bovendien zo een grote aanhang hebben. Een samenleving in diepe crisis, waar typische producten van een geïmplodeerd systeem, zich toch zonder veel moeite, wel met veel geld, aandienen als de reddende vernieuwers. Ze zijn winnaars van een door het neoliberalisme gedepolitiseerde samenleving.
Beide hebben een staat van dienst in entertainment, beide hebben een fortuin opgebouwd in vastgoed. Narcissisten in de hoogste graad, met Berlusconi wiens “topjournalist” bij Mediaset, Emilio Fede, met trots verklaarde fier te zijn dat Silvio rijmt op Dio, God. Ongeremd door ethische normen om aan de macht te komen. En om, eens aan de macht, algemeen belang te vermengen met eigen belang. Of sterker: het eigen privé-belang voorrang te geven op dat algemeen belang.
Vooral Silvio werkte justitie op alle mogelijke manieren tegen. Om de belangen van zijn onderneming Fininvest (zelfde initialen als zijn partij Forza Italia) te verdedigen. Ook om in talrijke corruptie- en zedenzaken buiten schot te blijven. Dankzij een legertjes hyperdure advocaten ervaren in procedureslagen, kon deze corrupte zakenman buiten de gevangenis blijven.
Zijn naaste medewerker Marcello Dell’Utri, architect van zijn partij Forza Italia, kon dat niet. Hij is alles samen tot 19 jaar gevangenis veroordeeld, vooral wegens zijn betrokkenheid bij Cosa Nostra, de Siciliaanse maffia. Hij heeft er vier jaar van uitgezeten.
Marktsegmenten
Dat veel Italianen (nooit een meerderheid) toch voor die Forza Italia en co kozen, had veel te maken met de zwakke identificatie met een historisch opgedrongen staat. (Servir l’état, zoals in Frankrijk? Se servir de l’état… Zich van de staat bedienen). Berlusconi zette de traditie van het clientelismo verder, zodat veel Italianen de illusie hadden dat ze mee profiteerden van zijn gesjoemel. Zo was het in het “oude systeem”, dat in 1992 implodeerde, ook geweest.
Als ervaren entertainers en ondernemers, hebben Berlusconi en Trump perfect de kansen gesnapt die het neoliberalisme mensen van hun slag bood: de politiek beheren als een ondernemers. De burgers vormen een markt voor alles, ze zijn in te delen in marktsegmenten, ook in de politiek. Het interessantste segment is de gedepolitiseerde kiezer, die is met entertainment als klant binnen te halen. Met sterk ingeplante media ter beschikking, is het dan maar een fluitje van een cent.
Open deur
Wat een barones-commentator op VRT ook is ontgaan, of wat ze niet erg vindt, is de osmose tussen Silvio, Donald en co met uiterst-rechts. Berlusconi heeft de deur wagenwijd opengezet voor extreem-rechts, zo wijd dat hij met zijn Forza Italia door die extremen is weggewaaid.
Nu zit de EVP daar beteuterd bij te kijken. Berlusconi moest er in 1994 per se bij om de grootste te zijn. Maar Forza Italia is danig gekrompen en met implosie bedreigd. Na vorig jaar een groep bij de uiterst-rechtse Lega te hebben benaderd, bekijkt de EVP nu of het misschien lukt met de Fratelli d’Italia, de erfgenamen van Mussolini, want zij zij immers de grootste. De grens tussen gewoon rechts en uiterst-rechts is daardoor, ook in de rest van Europa erg aan het vervagen.
Trump heeft de deur voor uiterst-rechts op zijn manier opengezet, onder meer door ultra-conservatieve rechters in het Hooggerechtshof te droppen. Met zijn flirt met fascistische bendes als Proud Boys en co, gaat hij zelfs nog wat verder dan Silvio, Trump is gewoon een idool van uiterst-rechts.
Niet te verwonderen dat zowel Berlusconi als Trump ‘Poetin-compatibel’ zijn. De Russische president deed in Sint-Petersburg een minuut stilte houden als eerbetoon aan zijn overleden vriend, en hij zal bij de verkiezingen in de VS volgend jaar ook wel proberen een steentje bij te dragen tot het succes van vriend Donald.
Stop ermee
Kortom, de VRT heeft met een tribune voor een eerbetoon aan Il Cavaliere Silvio alweer een bijdrage geleverd tot het banaliseren van de opmars van uiterst-rechts. Vorig jaar bracht diezelfde commentator al en ode aan Eric Zemmour. Binnenkort de Hongaar Viktor Orban, de Indiase premier Narendra Modi?
