Siberische hitte

Een mens zou bijna vergeten dat er naast corona ook nog andere gebeurtenissen op de wereld plaats grijpen. Een daarvan, bijvoorbeeld, betreft een temperatuurrecord boven de poolcirkel in Siberië. In het dorp Verchojansk werd op 20 juni 2020 38 graden Celsius gemeten (even boven 100° Fahrenheit). Meer dan 120 jaar geleden werd daar ooit het kouderecord gevestigd – althans op basis van de officiëel gemeten gegevens – minus 67,8 graden.

Meteorologen stellen sedert een aantal jaren vast dat de temperatuur rond de Noordpool dubbel zo snel stijgt als op de rest van de aarde.Sinds december ligt de gemiddelde luchttemperatuur in de regio bijna zes graden Celsius boven het langjarig gemiddelde van 1979 tot 2019. Rusland in z’n geheel kent ook een nieuw warmterecord voor de eerste zes maanden van dit jaar.

Dat is in deze tijd van het jaar de temperaturen hoog zijn is op zich niet uitzonderlijk. De zon schijnt er immers 24uur op 24 op het aardoppervlak. Maar nu lijkt het toch bijzonder. Deze hete zomer in Siberië komt vlak na de warmste winter sedert 1891.

Een van de gevolgen betreft de inkrimping van de poolijskap. Daardoor absorbeert het donkere water een grote hoeveelheid warmte. In dat warmere zeewater zal zich minder snel pakijs vormen, waardoor de zee nóg meer warmte van de zon opneemt en zo verder – een vicieuze cirkel die zichzelf versterkt.

Een ander gaat over het smelten van de permafrost waardoor methaangas vrijkomt wat op zich een versnellingseffect met zich meebrengt van de opwarming. De tot nog toe permanent bevroren ondergrond vormde een stabiel basis voor allerlei infrastructuur. Vandaag verzakken huizen, wegen, industriële installatie, pijpleidingen. Een olieopslagplaats begon in de maand mei dit jaar te lekken en veroorzaakte een lokale milieuramp; 20.000 ton brandstof kwam in een naburige rivier terecht.

In een artikel van National Geographic wordt gewezen op onbeweeglijke hogedrukgebieden boven de poolregio, met de hittegolven als resultaat. In 2012 warmde 97 procent van de Groenlandse ijskap zo sterk op dat het ijs feitelijk in drassige sneeuw veranderde. In 2016 was het op het Noorse Spitsbergen zo warm dat er gedurende een deel van de winter regen in plaats van sneeuw viel. Vorige zomer kregen de randen van de Groenlandse ijskap te maken met soms wel drie extra maanden waarin de temperaturen boven het vriespunt kwamen, waardoor zich bovenop de ijskap blauwe meren vormden en rivieren van smeltwater in zee stortten. Tijdens een hittegolf die wekenlang boven Groenland bleef hangen, braken er branden uit in de schaarse bossen langs de kusten van het eiland.

Inderdaad, een ander gevolg betreft bosbranden. Dit jaar opnieuw zijn er grote branden in Siberië. Half juli was er al een gebied zo groot als Griekenland door vuur aangetast. Enorme hoeveelheden CO2 worden hierdoor de lucht ingejaagd.

Deze hittegolven zijn “zo goed als onmogelijk” zonder de invloed van de door de mens veroorzaakte klimaatverandering, wordt in wetenschappelijke kringen gezegd. Er is, naar verluidt, wel een levendig wetenschappelijk debat gaande over de vraag of dit soort hittegolven in noordelijke gebieden als gevolg van de klimaatverandering steeds langer aanhouden of vaker voorkomen dan in het verleden.

Het hoofd van het Meteorologisch Instituut van Peterburg meent dat de wetenschap niet kan uitmaken of dit alles nu een concrete uiting is van een globale opwarming of van klimaatverandering. Maar toch besluit hij dat het klimaat van Rusland aan het veranderen is en dat met een hoge graad van waarschijnlijkheid kan gesteld worden dat de frequentie en de intensiteit van extreme weersomstandigheden er een gevolg van is.

Hoe lang duurt het nog voor we de uitdrukking “dit laat me Siberisch koud” definitief uit onze woordenschat moeten schrappen?