Minister van buitenlandse zaken Didier Reynders heeft de door hem verhoopte riante job van secretaris-generaal van de Raad van Europa aan zijn neus voorbij zien gaan. Met het daarbij passende belastingvrije jaarloon van € 321.000, een ambtswoning in Straatsburg, een hofhouding van personeel en ruime onkostenvergoedingen. Men zou zich ook met wat minder al zeer gelukkig voelen.
Verdiende Reynders de job? Op het eerste zicht niet echt. Figuren zoals moordadige jihadisten uit Syrië en Israëlische politici die permanent de mensenrechten schenden kunnen zonder probleem over en weer naar Brussel vliegen. Waar ze als goede vrienden worden ontvangen. Rare vrienden voor wie graag een professionele mensenrechtenverdiger zou willen geworden zijn.
De Raad werd in 1949, in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog, opgericht met als voornaamste doel de mensenrechten te verdedigen. Een juridisch instrument van de Raad daartoe is het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, dat ingediende klachten beoordeelt. Vele van de 47 lidstaten lopen geregeld veroordelingen op. Ook België.
Naast het Hof heeft de Raad ook een parlementaire Assemblée die zich soms doet opmerken. Zelfs wereldwijd, zoals in 2006 toen een lid van de assemblee, de Zwitser Dick Marty, een rapport publiceerde over meer dan 1.000 geheime vluchten van de Amerikaanse geheime dienst CIA. Die vluchten dienden om ontvoerde verdachten van terrorisme de wereld rond te vliegen op zoek naar geschikte folteroorden. Die vond men ook in Europa, in Polen en Roemenië. Tussenlandingen werden ook in België gemaakt.
Merkwaardig genoeg kreeg dit rapport geen enkel concreet gevolg. Polen en Roemenië kregen geen sanctie. Niet van de Raad van Europa noch van de Europese Unie, die zich ook graag op de borst klopt als mensenrechtenverdediger. In België werd niemand ter verantwoording geroepen voor medewerking aan ontvoering en foltering. Justitie bleef blind – wat vragen doet rijzen over de onafhankelijkheid van het Belgische gerecht. Koerdische activisten probeert ze daarentegen al jaar en dag veroordeeld te krijgen na een hele reeks vrijspraken. Onlangs werd nog eens beroep aangetekend tegen een zoveelste vrijspraak.
De Krim, Jeruzalem en de Golan
De campagne van Reynders om aan het hoofd van de Raad te komen vestigde er ook de aandacht op dat Raad wel degelijk sancties kan uitvaardigen. Als reactie op de annexatie van de Krim door Rusland in 2014, werd de Russen hun stemrecht in de Raad ontnomen. Waarop Rusland zijn betalingen stopte en de organisatie opzadelde met een schuld die tot € 33 miljoen zou zijn opgelopen. Is dat de reden waarom in de aanloop naar de verkiezing van een nieuwe secretaris-generaal Rusland plots zijn stemrecht terugkreeg? Om – en dit is ironisch bedoeld – Reynders’ loon en onkosten te kunnen betalen?
Maar die bestraffing van een annexatie trok ook de aandacht op een waarnemend lid van de Raad van Europa, nl. Israël dat al in 1957 het waarnemersstatuut kreeg. Het jaar nadat het samen met Frankrijk en Groot-Brittannië een oorlog ontketende tegen Egypte omdat dit land het Suez-kanaal had genationaliseerd. Negen jaar nadat het 750.000 Palestijnen verdreef uit hun land en het grootste deel van wat een Palestijnse staat moest worden opslokte.
Eveneens verbazingwekkend is dat Israël nooit werd geschorst voor zijn annexaties van Oost-Jeruzalem en van de Syrische Golan-hoogten en voor zijn sluipende annexatie van de Westelijke Jordaanoever. Dan spreken we nog niet over de systematische schendingen van de mensenrechten van de Palestijnen. Bouwen van kolonies in bezet gebied is zo’n schending én een oorlogsmisdaad.
Ook hoorden we geen luide reactie van de Raad van Europa toen de Israëlische premier Benjamin Netanyahu vorig jaar Israël bij wet liet uitroepen tot “natiestaat van het joodse volk”. In de Israëlische verkiezingscampagne van april jl. verduidelijkte hij, voor wie het nog niet wilde begrijpen, dat Israël niet de staat van zijn bewoners is maar alleen van het joodse volk. Apartheid is, ook voor de Raad van Europa, geen schending van de mensenrechten meer. Die rechten zijn dus niet zo universeel als door het Westen wordt beweerd. Of zijn Palestijnen geen mensen?
