De diplomatieke wereld werd serieus opgeschrikt door de beslissing van Saoedi-Arabië om zijn zetel in de VN-Veiligheidsraad te weigeren. De democratische monarch van Saoedi-Arabië is ontdaan omdat de VN volgens hem niets doet om het probleem Syrië op te lossen. De achterliggende reden lijkt vooral z’n boosheid te zijn omdat Obama van houding veranderde tijdens de Syrië debatten in de Veiligheidsraad. Het getuigt in elk geval van weinig respect vanwege Riad voor de VN en de internationale gemeenschap.
interventie
Nochtans had Saoedi-Arabië in de voorbije maanden zijn diplomaten ingezet en vele dollars besteed in zijn ijver het (roterend) lidmaatschap in de VN-veiligheidsraad toegewezen te krijgen. Het Saoedische ministerie voor Buitenlandse zaken motiveert de weigering met het niet opgeloste Palestijnse probleem - alsof dit nu pas Riad is opgevallen - en de passiviteit van de Veiligheidsraad in de Syrische oorlog. Maar de houding van Riad laat zich eerder verklaren door de koerswisseling van de Obama administratie tijdens de debatten over Syrië in de raad, waar de VS zijn militaire optie moest terugstellen.
Koning Abdallah, de machtigste man van Saoedi-Arabië, is gekend voor zijn woedeaanvallen wanneer hij zijn zin niet krijgt. Met de Syrische crisis moest hij dit ervaren. Barack Obama verkondigde eerst dagenlang met luid tromgeroffel dat hij overwoog samen met zijn bondgenoten, Saoedi-Arabië, Frankrijk en Turkije een luchtaanval tegen Bashar al-Assad te starten. Dan maakte de VS-president een koerswijziging. Tot groot ongenoegen van zijn Arabische, Franse en Turkse bondgenoten. Saoedi-Arabië is over de koerswissel van Obama echt niet te spreken. Dat Washington en Moskou akkoord gingen om de Syrische overheid te verplichten haar chemische wapens in 2014 volledig te ontmantelen en onder internationaal toezicht te plaatsen, versterkt volgens de zienswijze van Riad de positie van de Syrische president. Het Russisch-Amerikaanse akkoord biedt wellicht een mogelijkheid om uit de Syrische impasse te geraken, de conflictpartijen aan de onderhandelingstafel te krijgen. Voor Riad is de Amerikaanse koerswijziging ten opzichte van Syrië dan ook een politieke en strategische nederlaag, want het had volop ingezet op regime-change in Damascus.
Ook Turkije is niet te spreken over de houding van Obama. Turkije verkondigde kort na de beslissing van Obama, dat het wapens van China zal kopen. Dit is voor de regering in Washington een heuse kaakslag. NAVO-baas Rasmussen is niet te spreken over de mededeling uit Ankara. Hij waarschuwde Turkije dat de Chinese anti-raketwapens niet conform en niet inter-operationeel zijn met het NAVO-wapensysteem.
Wapenmarkt
De heftige reactie van de monarch toont de frustratie van Saoedi-Arabië. Volgens de Wall Street Journal stelde de Saoedische prins Bandar, de chef van geheime dienst van het koninkrijk, tegenover Europese diplomaten, dat dit een duidelijke boodschap is voor Obama en de VS, niet voor de VN. Hij zei verder dat Riad de samenwerking met de VS zal herbekijken en dat Saoedi-Arabië in de toekomst nauwer met Frankrijk en andere partners wil samenwerken. Deze uitlating moet als muziek in de oren van de Franse sociaaldemocratische president klinken. Het opent gunstige perspectieven om de positie van Frankrijk op de wapenmarkt van het Midden-Oosten te versterken
Sinds hun intrede in het Elysée ontpopten Hollande en zijn minister van Defensie, Jean-Yves Le Druan, zich als ijverige handelsreizigers voor de Franse wapenindustrie. Het is al het derde bezoek van Le Druan aan Riad voor het promoten en verkopen van Franse wapensystemen. De agressieve Franse houding in het Syrische conflict wordt door het koningshuis van Saoedi-Arabië zeer op prijs gesteld. In een rapport van de Franse Nationale Vergadering kunnen we lezen dat Saoedi-Arabië de belangrijkste klant is van de Franse wapenindustrie. De Fransen hopen het moderniseringscontract voor de Saoedische fregatten, door Thales DCN, binnen te halen voor een bedrag van 2 miljard euro. Tijdens de zijn ontmoeting met prins Salman, defensieminister, werd er ook gesproken over een mogelijk verkoopcontract voor 7 Rafale gevechtsvliegtuigen en Crotale kruisraketten (korte-afsandluchtdoelraket) van het nieuwe type.
Ook andere lidstaten van de Europese Unie zijn zeer actief op de wapenmarkten van het Midden-Oosten. De wapenverkoop van de EU landen aan Saoedi-Arabië was in 2010 goed voor een bedrag van 3,3 miljard euro.
EU WAPENEXPORT NAAR SAOEDI-ARABIË MILJOEN EURO 2010
FRANKRIJK 2.168,6
ITALIË 435,3
GROOT-BRITTANIË* 328,8
DUITSLAND * 152,5
ZWEDEN 83,2
BELGIË 49,8
TSJECHIË 20,1
SPANJE 13,6
OOSTENRIJK 11,2
FINLAND 4,9
* onvolledige gegevens
Bron: Der Spiegel
Deze wapenleveringen vormen een inbreuk op de EU regeling over wapenexport. De EU weet pertinent dat Saoedi-Arabië, Qatar en de Golfstaten de drijvende kracht zijn achter de bewapening van de rebellen in Syrië. Het gaat om in het Westen aangekochte wapens die (gedeeltelijk) worden doorgespeeld naar de bevriende rebellengroepen. Ook worden deze wapens gebruikt om de oppositie in eigen land en in Bahrein en Jemen te onderdrukken. De wapenleveringen aan Saoedi-Arabië zijn de voorbije vijf jaren met meer dan 25 procent gestegen. Volgens SIPRI was in 2010 de war business goed voor 1,6 biljard dollar.
Regionale inzet
Naast Obama’s koersaanpassing qua Syrië is Riad ook niet tevreden met de voorzichtige toenadering van Washington tot zijn aartsrivaal Iran en de enorme financiële en militaire steun van Washington aan Israël. Ook dreigde de prins om de samenwerking met de Amerikaanse geheime dienst en de handelsbetrekkingen, op een laag pitje te zetten.
In hoever deze bedreigingen de werkelijke bedoelingen van Saoedi-Arabië in daden omgezet worden blijft koffiedik kijken. Prins Bandar is weliswaar een invloedrijk personage van het land, maar het is de monarch die het laatste woord heeft. Of prins Bandar als chef van de geheime dienst van het land, zijn standpunten met de koning heeft afgesproken of hoopt op de instemming van de monarch voor de door hem uitgestippelde strategie, is nog onduidelijk. Als chef van de geheime dienst is Bandar een centrale figuur voor de steun aan de Syrische rebellen, in samenwerking met de VS. Het is dan ook geen geheim dat hij zich al langer ergert over de voorzichtige houding van Washington om de rebellen het nodige wapentuig te leveren. Volgens Bandar heeft de VS te weinig wapens geleverd aan de rebellen in de trainingskampen in Jordanië. Nu afgeweken werd van het plan om Syrië te bombarderen trekt hij de lijn door.
Hoe het verder zal gaan met de onderling verdeelde rebellengroepen na het akkoord van Rusland en de VS is nog niet duidelijk. Saoedi-A
rabië wil met zijn toorn de druk op Washington verhogen en duidelijk maken dat zij verder zullen gaan met de bewapening en financiële steun aan de opposanten van Bashar al-Asad, zelf zonder instemming van de VS.
Voor Saoedi-Arabië is het Russisch-Amerikaanse akkoord een bittere nederlaag. Voor Riad is de oorlog in Syrië een substituut oorlog met zijn aartsrivaal Iran, die in het Syrische regime van Damascus een trouwe bondgenoot vindt.
