Sancties tegen Rusland

Het geschil tussen het Westen en Rusland over Oekraïne zou in het belang van iedereen best politiek worden opgelost. Een militaire aanpak zou desastreus zijn. Maar ook een beleid van sancties is wellicht niet de goede weg omdat het zowel Oekraïne zelf in nieuwe moeilijkheden zou brengen, als de westerse belangen zou schaden.

Duitsland

Een escalatie van spanningen met Rusland over Oekraïne is zowel voor Oekraïne zelf als voor de expanderende Duitse indsutrie  een groot risico. Het Duitse handelsvolume met Kiev is weliswaar nog bescheiden – het bedroeg in 2012  7,18 miljard euro zakte voorbije jaar naar 6,95 miljard euro – maar er zijn 5000 Duitse bedrijven actief in het land die zich zorgen maken voor hun toekomst.

De Duitse ondernemers actief in Rusland zijn van mening dat de economische belangen niet voor politieke doeleinden misbruikt mogen worden. Voor hen is Rusland een belangrijk afzetgebied met veelbelovende perspectieven. De omzet van de beursgenoteerde (DAX) Duitse concerns in Rusland was volgens het EAC Consulting goed voor ongeveer 21,5 miljard euro in 2012. In totaal is de handel met Rusland ongeveer 7,5 procent van de totale DAX-omzet. Bij sommige van deze beursgenoteerde bedrijven is de afhankelijkheid nog veel groter. Voor de Knauf-Gruppe bijvoorbeeld, komt zowat 20% of plus minus 5 miljard euro, uit de handel met Rusland. Niet alleen de omzet is door een sanctiepolitiek bedreigd, maar ook de mogelijke toekomstige investeringsperspectieven.

Volgens de ‘Budesbankstatistiken’ hebben Duitse ondernemingen tot nu toe 20 miljard euro in Rusland geïnvesteerd. Siemens is via een joint-venture eng met de Russische Simara-groep uit Jekaterinaburg verbonden. Samen met partners wil het concern voor 2013 tot 2015 een bedrag van ongeveer 1miljard investeren. Volkswagen heeft een fabriek in Kaluga waar ze al 1,3 miljard geïnvesteerd heeft en wil in de komende jaren nog 1,2 miljard euro investeren om haar inplanting verder uit te bouwen. Rusland is voor Volkswagen een belangrijke groeimarkt waar jaarlijks 300.000 wagens verkocht worden. Berlin Chemie bouwt een vestiging in Kaluga, Bosch investeert tot eind 2016 ongeveer 50 miljoen euro in een nieuwe fabriek in Samara. Fraport is met 35,5 procent deelgenoot voor de bouw van een passagiersterminal voor de luchthaven van Pulkovo, Sint Petersburg.

Ook de toelevering van nodige grondstoffen voor westerse concerns is mogelijk bedreigd. Duitsland is afhankelijk van Russische grondstoffen, 40 % van haar gasinvoer komt uit Rusland. Bij eventueel opleggen van sancties kan de gasprijs stijgen. Het gaat niet alleen om de energiesector. Airbus betrekt voor de vliegtuigbouw 60 procent van het belangrijke licht metaal titan uit Siberië.

Belangrijkste afnemers van de Russische gasexport
Duitsland            16,1 procent
Oekraïne            16,0 procent
Turkije               13,2 procent
Wit-Rusland         9,8 procent
Italië                   7,3 procent
Polen                  4,8 procent
Andere Europese landen    28,5 procent
Landen van de ex-Sovjetunie  4,2 procent

Ook zal de Duitse export bij eventuele economische sancties nadeel ondervinden.  Aangezien Duitsland de zuidelijke EU lidstaten in de huidige crisis uit de markt heeft geconcurreerd, zijn deze kopers weggevallen en moet Berlijn op zoek naar nieuwe afzetmarkten. Een lucratieve optie is Rusland, het is de vijfde grootste potentiële afzetmarkt in de wereld. Rusland is voor Duitland op het vlak van machine-uitvoer de vierde belangrijkste klant. Bijgevolg zijn sancties niet in het belang van de Duitse ondernemingen.

De Russische maatschappijen kunnen de teugbetaling van leningen opschorten. De uitstaande schulden van Russische bedrijven wordt berekend op 650 miljard dollar, worden ze niet vereffend dan is dat een zware klap voor de Duitse schuldeisers.

De gevolgen van een sanctiebeleid zouden voor Duitsland veel groter zijn dan voor de VS, waarvan de export naar Rusland maar de helft is van de Duitse.

Handelsbetrekkingen België & Rusland

In 2012 telde België 2.373 ondernemingen die naar Rusland exporteren. Verder waren er nog meer dan 3000 die interesse toonden voor de Russische markt.
Door het eventueel wegvallen van die handel, kan China in de bres springen om de toelevering over te nemen.

IMF

Het Westen paait de Oekraïeners met het perspectief van IMF-geld. Een eventuele IMF-lening is echter voor Kiev een strop om de nek. De buitenlandse staatsschuld van Oekraïne bedraagt 135 miljard dollar, hierop moet Kiev jaarlijks 4,5 miljard rente betalen. Bij nieuwe leningen van het IMF zal de staatsschuld en de schuldenlast nog verhogen en de economie van het land nog verder belast worden. De opening naar het Westen staat gelijk met privatisering en verkoop van het tafelzilver aan multinationals. Het voorgespiegelde IMF-reddingsplan voor de komende twee jaar met leningen van 14 tot 18 miljard dollar en de belofte van de EU om 1,6 miljard euro te verstrekken, is in feite een druppel op een hete plaat. Oekraïne heeft 2,5 miljard nodig om o.a. zijn energiefactuur aan Rusland te betalen. Zelf een associatieverdrag met de EU zal geen groei met zich brengen. De hulp van het IMF en EU zijn aan strenge voorwaarden gebonden, met het gevaar van een nog grotere destabilisatie van het land. Het Westen, de VS, IMF, WB en EU hanteren zo de zweep bij wijze van spreken. Het suikerbrood blijft voor de bevolking een fata morgana. Het IMF wordt nog altijd gedomineerd door de VS met een stemaandeel van17,5% in de instelling, Oekraïne heeft een stemaandeel van 0,5%.

De EU en het IMF dokteren aan een reddingsplan van amper 15 miljard dollar. Het IMF is geen liefdadighiedsinstelling maar een instrument om de neoliberale machtspolitiek in stand te houden ze verschaft alleen maar haar kredieten wanneer deze gepaard gaan met de nodige her vormingen ten laste van de burgers. Een groot deel van dat geld moet eveneens dienen voor de terugbetaling van de schuld aan de westerse banken. Dit zal gepaard gaan met drastische inperking van de staatsuitgaven in de sociale sector en pensioenen, een devaluatie van de munt, het einde van het subsidiëren van brandstoffen, enz. Met als meest logische gevolg dat de sociale spanningen onder bevolking zullen to
enemen.

Deze rampzalige economische situatie is voor het Westen de gelegenheid om in het politieke en economische weefsel van het land te penetreren en het in de westerse invloedsfeer te verankeren. Alleen al voor het promoten van de nieuwe Oekraïense regering, werd volgens een uitlating  van Victoria Nuland, VS vice-minister van Buitenlandse Zaken, een bedrag van 5 miljard uitgegeven. Een investering die, volgens een door haar gevoerd telefoongesprek, de VS toelaat om te bepalen wie mag deel uitmaken van de nieuwe regering in Kiev. Voor haar “kan de EU de pot op”. Deze 5 miljard dollar heeft Washington niet gespendeerd uit goedhartigheid, maar om haar machtpositie in Europa te versterken wat in de nabije toekomst winst moet opleveren voor de Amerikaanse concerns. Dit toont ons de nog versluierde machtstrijd tussen Berlijn en Washington. Het is ook een opzienbarende verklaring hoe Washington denkt ten opzichte van de EU.

De ware bedoeling is om de druk te verhogen op Gazprom, waarvan de Russische staat de grootste aandeelhouder is, maar waar ook Europese investeerders en Amerikanen aandeelhouder zijn. De aandelen van Gazprom worden op de beurs van London, Parijs en Berlijn genoteerd en verhandeld. Volgens de Amerikaanse bank JP. Morgan zijn de helft van de buitenlandse aandeelhouders Amerikanen.
De VS strategie volgt hier een dubbel objectief:
1 – Ze wil Oekraïne onderwerpen aan de dominantie van het IMF, dat gedomineerd wordt door de machtspositie van Washington, en het land te binden aan de NAVO onder Amerikaanse leiding.
2- De Oekraïense crisis die door Washington aangewakkerd wordt biedt de mogelijkheid om haar invloed op de Europese vazallen te vergroten.

De EU als hekkensluiter

De aangetreden regering van putschisten onder leiding van Jazenjuk is een samenraapsel van ex-bankiers, nazi-aanhangers en oligarchen.  Oekraïne heeft zich tot op heden  economisch niet kunnen herstellen van de schok die het verval van de Sovjet-Unie veroorzaakte. Het is Oekraïne niet gelukt zijn BNP van 1991, het jaar van zijn onafhankelijkheidsverklaring, te verhogen. Indexeert men het referentiejaar van 1991 als 100 dan ligt het BNP in 2012, laatste beschikbare statistiek, bij 69. Deze cijfers van het Weense instituut voor internationale economische vergelijkingen (WIWP) spreken voor zich. Het aanbod van de EU voor het afsluiten van een associatieakkoord komt in feite neer op een economische onderwerping met een grote sociale springstof. Oekraïne is sterk afhankelijk van Russische energie-import, de economie van het land bevindt zich in een miserabele catastrofale toestand. De revolte had wel degelijk sociale wortels die echter misbruikt werden door nationalistische westers gezinde oligarchen met steun van de EU en de VS.

Ook heeft het land een indrukwekkend bevolkingsverlies gekend in de tijdspanne van 1991 tot 2013. Duizenden Oekraïners hebben het land verlaten, 15 procent van de bevolking. Op het einde van de Gorbatschov-era telde de bevolking nog 52 miljoen burgers, vandaag zijn er het nog 45,5 miljoen, vele jongeren en nog dynamische burgers emigreren. Dat is niet verwonderlijk wanneer men de Oekraïense arbeidsmarkt bekijkt. Het gemiddelde bruto loon is het laagste van gans Europa, ongerekend een magere 250 euro per maand. In Rusland is het gemiddeld loon 667 euro en ook in Bulgarije verdient de doorsnee werknemer meer, namelijk 397 euro.

Meer dan een vierde van de bevolking, 11 miljoen burgers, leeft onder de armoedegrens, die vastgelegd is op 1.0176 UAH of 127 dollar per maand of 79 dollar cent per uur. In de periode van 2008 en 2009 zakte het BNP van Oekraïne met 15,1 procent; de werkloosheid steeg naar 9,4
procent.

De buitenlandse schuld wordt nu geschat op ongeveer 74 procent van het BNP of 102 miljard dollar; twaalf maanden geleden bedroeg dit 37 procent of 12 miljard euro. De grootste post in het budget is de gasrekening.

verwevenheid

De liberale politiek die in het zog van de oranje revolutie in 2004 werd doorgevoerd, heeft ertoe geleid om de ogen te sluiten voor de afhankelijkheid van de Russische gaslevering. Een verstandig politiek beleid werd niet gevoerd. Julia Timochenko werd wegens ambtsmisbruik bij het onderhandelenvan de gasprijs veroordeeld. De verschillede prijzen die Minsk en Kiev voor het Siberische gas moet betalen spreekt boekdelen. Belarus betaalt 169 dollar pro 1000 kubieke meter, Kiev moet nu voor haar gasimport aan Gazprom 420 dollar betalen. Door betalingsachterstand staat Kiev tegenwoordig met 1,89 miljard dollar in het krijt, wat Moskou een extra drukkingsmiddel in handen geeft. De buitenlandse handelsbetrekkingen tonen duidelijk aan hoe zeer Oekraïne Rusland als economische partner nodig heeft. Van het totaal van 53 miljard euro export gaat volgens het WIIW 25 procent naar Rusland en 8 procent naar de met Moskou verbonden douane-unie Wit-Rusland en Kazakstan; 5 procent van de Oekraïense export gaat naar Turkije, 4 procent naar Egypte, gevolgd door de EU-lidstaat Polen met 3,5 procent. Bij de import ziet het plaatje er niet beter uit, hier is Rusland goed voor 32 procent, gevolgd door China met 9 en Duitsland met 8 procent. De handel van Oekraïne met Rusland is goed voor een bedrag van 123 miljard dollar.

Interessant is ook de structuur van de buitenlandse handel. Terwijl de Oekraïense uitvoer naar de EU zich vooral beperkt tot grondstoffen, steenkool en staal voert Kiev naar Rusland machines, voertuigen, vliegtuigen en levensmiddelen uit. Dat betekent dat de naar Rusland geëxporteerde waren deze van de uitvoer naar het Westen in waarde overstijgen. Op de Russische markt kunnen ook goederen terecht die op de EU markt moeilijk te verkopen zijn omdat de producten niet beantwoorden aan de normen en kwaliteit die de EU voorschrijft. Bovendien moet rekening gehouden worden met het feit dat Brussel een protectionische lijn volgt wat de landbouwproducten betreft. De door de EU gewenste snelle heroriëntering van de Oekraïense economie staat in schril contrast met de realiteit.

De uitstaande schuld van Oekraïne bij Rusland wordt op 14 miljard dollar geschat. Hierbij komt nog dat vanaf 1 mei het Russische gas niet meer aan vriendschapprijs maar aan wereldmarktprijs geleverd wordt, hetgeen tot gevolg heeft dat de regering in Kiev de gasprijs voor huishoudelijk verbruikt nu met 50 procent verhoogt.

In 2010 was de import van Russische olie naar de EU landen goed voor 34 procent en voor gas 32 procent, energiegrondstoffen die de EU nodig heeft om haar economie op gang te houden. Het Westen wil zich in de toekomst onafhankelijk(er) maken van het Russische gas en olie, door meer vloeibaar gas uit de VS te betrekken.  Dat zou maar realiseerbaar zijn in de komende tien jaar, hiervoor moet men immers enorme investeringen realiseren voor het bouwen van de nodige infrastructuur en gastankvloot. Zeker Oekraïne kan niet wachten op dit ‘alternatief’, het land heeft nu dringend nood aan gas, dat kan Kiev alleen maar aanschaffen bij de Russen aan marktprijs en tegen contante betaling.

Oekraïens IMG-geld naar Moskou?

Rusland heeft blijkbar de nodige lessen getrokken uit de door het westers imperium opgelegde strategie van sancties. Moskou weet hoe het zijn kredieten kan beschermen in de internationale financiële instellingen. Zoals voor de lening van 3miljard dollar aan Kiev. Deze is in London afgesloten volgens Brits recht met een clausule, dat ze onmiddellijk opzegbaar is van zodra het aandeel van de staatsschuld van de Oekraïne de grens van 60 procent van het BNP overschrijdt (volgens het IMF bedraagt dit nu 54 procent). Wanneer Oekraïne de beloofde kredieten van het IMF, EU en VS voor een bedrag van 15 miljard werkelijk zou krijgen, wordt de grens van 60 procent overschreden. Moskou kan dan onmiddellijk in London de procedure opstarten om het krediet van 3 miljard dollar terug te vorderen. Samen met de onbetaalde gasfactuur van 2 miljard dollar, vloeit de eerste schijf van mogelijke westerse financiële hulp dan richting Moskou.

Crediteuren moeten volgens Brits rec
ht volledig uitbetaald worden. Ook het Amerikaanse NBC komt tot het besluit dat de miljarden dollars van het westerse “hulpprogramma” voor Oekraïne direct naar de Russische staatskas zullen gaan.
China is in London een procedure tegen Kiev gestart voor de terugbetaling van een krediet uit 2011 van 3 miljard dollar voor de levering van graan, die Oekraïne niet is nagekomen.
Bovendien staat het in vooruitzicht gestelde westers reddingspakket op lemen voeten, omdat de stemverhouding in het IMF is aangepast ten gunste van China en de economische groeilanden, waarbij het IMF gevaar loopt voor een grotere verdeeldheid omdat de VS, zoals voorheen, zal proberen om het IMF te misbruiken voor haar strategische en politieke doelstellingen. Het Amerikaanse Congres is tegen de vernieuwing gekant en weigert haar toestemming voor een verdere herstructurering van de stemverhouding in de schoot van het IMF.

De Krim als NAVO doping

Zoals geschreven in vorige artikels wil het westers imperialisme na de implosie de Sovjet-Unie de Oost- en Centraal Europese landen in haar invloedsfeer verankeren en ze de neoliberale normen van de EU opleggen. Na het verdwijnen van Jeltsin, wil Poetin Rusland terug op de wereldbühne plaatsen waarbij het Westen dan ook het mogelijk inpalmen van de Russische grondstoffen kon vergeten. Dat is uiteraard niet naar de zin van Washington, de EU en NAVO.  Dit verklaart waarom Washington en NAVO,  gestaag hun militaire aanwezigheid in de gewezen Warschaupactlanden uitbreiden. De landen die zich niet willen inschrijven in dat militair machtstreven voor de militaire omsingeling van Rusland, worden gedestabiliseerd: Joegoslavië, Oekraïne.

De crisis rond Oekraïne en de terugkeer van de Krim in de schoot van Rusland is voor de hardliners in Washington en NAVO het welgekomen dopingmiddel. De VS marine is al op vooruitgeschoven post in de Zwarte Zee en de US air force heeft haar aanwezigheid in de Baltische landen opgevoerd. Het nieuwe pronkstuk van de VS, de torpedo jager “ Donald Cook” doet zijn maidentrip naar Europa, het schip is een kernonderdeel van het NAVO rakettensysteem. Frankrijk wil gevechtsvliegtuigen sturen naar Litouwen, Letland, Estland en Polen en Awacs richting Russische grens. De Duitse minister van defensie, Ursula von der Leyen, vraagt dat de NAVO een grotere militaire aanwezigheid aan de buitengrenzen van de lidstaten in stelling brengt.

Men kan zich dan indenken dat Moskou met al dat NAVO militair machtsvertoon aan haar grenzen van Konigsberg, Rusland en Wit-Rusland een antwoord klaar houdt. Zeker is dat nooit zoveel vuukracht voorhanden was  aan de grenzen van Rusland sinds het verdwijnen van het Warschaupact. Wat we vanuit de NAVO horen herinnert ons aan de koude oorlog. Amper is de NAVO secretaris Rasmussen terug van zijn bezoek aan Washington, waar hij de nodige ruggensteun kreeg van het Pentagon voor zijn agressieve uitspraken, om van een nieuwe breuklijn te spreken en te bepalen: “ We moeten nu reageren, niet in de toekomst”.

De geprovoceerde escalatie biedt voor de NAVO en de hardliners in Washington en Europese hoofdsteden de opportuniteit om een grotere militaire aanwezigheid in de Baltische regio in stelling te brengen. Daartoe behoren meer vliegtuigen in het luchtruim aan de Russische grens, boven Polen, Roemenië en een grotere militaire steun voor de nieuwe machthebbers in Kiev. Oekraïne is nog geen lid van de NAVO alliantie maar toch wil men de strijdkrachten van het land nieuwe en moderne wapens leveren. Dat alles moet voor de NAVO een geloofwaardig afschrikkingmiddel zijn en de samenwerking met Kiev verbeteren. Het biedt bovendien de mogelijkheid voor de NAVO om haar tentakels in Oekraïne te verankeren aan de grens met Rusland, als schakel voor de militaire omsingeling.

Dat doet ons denken aan de opera van Berthold Brecht en Kurt Weill: “Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny”.